درخواست از حماس برای کنار گذاشتن سلاح

ترکیه به گروهی از کشورهای اتحادیه عرب و کشورهای غربی پیوسته است که از گروه شبه‌نظامی فلسطینی حماس خواسته‌اند تا سلاح‌های خود را زمین بگذارد و کنترل غزه را به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ جاری در این منطقه واگذار کند.

به گزارش رسانه‌های ترکیه، این بیانیه بخشی از یک بیانیه هفت صفحه‌ای بود که روز سه‌شنبه توسط ۱۷ کشور، به همراه اتحادیه اروپا و اتحادیه عرب، در کنفرانس سازمان ملل متحد در نیویورک با هدف احیای راه‌حل دو دولتی که مدت‌هاست متوقف شده است، تأیید شد.

در این بیانیه آمده است: «در چارچوب پایان جنگ در غزه، حماس باید به حکومت خود در غزه پایان دهد و سلاح‌های خود را با مشارکت و حمایت بین‌المللی، مطابق با هدف یک کشور مستقل و دارای حاکمیت فلسطین، به تشکیلات خودگردان فلسطین تحویل دهد.»

این درخواست پس از درخواست جداگانه‌ای در روز دوشنبه توسط هیئت فلسطینی در سازمان ملل مطرح شد که از اسرائیل و حماس خواسته بود از غزه عقب‌نشینی کنند و راه را برای به دست گرفتن کنترل اداری این منطقه ساحلی توسط تشکیلات خودگردان فلسطین هموار کنند.

این درخواست در جریان «کنفرانس راه‌حل دو کشوری» برای فلسطین و اسرائیل در سازمان ملل ارائه شد. این کنفرانس به ابتکار عربستان سعودی و فرانسه تشکل شد  تا از جامعه جهانی بخواهند برای دستیابی به راه‌حل دو کشوری بین اسرائیل و فلسطینی‌ها تلاش کند.

نوح یلماز، معاون وزیر امور خارجه ترکیه به عنوان نماینده این کشور در این کنفرانس بود.

این بیانیه مشترک همچنین حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ را که تقریباً ۱۲۰۰ کشته برجای گذاشت و مرگبارترین حمله به خاک اسرائیل در دهه‌های اخیر بود، محکوم کرد. مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسماً قطعنامه‌ای را برای محکومیت این حمله تصویب نکرده است.

تغییر نظر ترکیه نسبت به حماس

حمایت ترکیه از این فراخوان مشترک، تغییر قابل توجهی در لحن این کشور را نشان می‌دهد. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، پیش از این، توصیف حماس به عنوان یک گروه تروریستی را رد کرده و از آن به عنوان یک «جنبش مقاومت مشروع» یاد کرده بود.

اردوغان پس از حمله ۷ اکتبر گفت: «حماس یک سازمان تروریستی نیست. این گروه، گروهی از آزادی‌خواهان و مجاهدین است که برای محافظت از سرزمین و مردم خود می‌جنگند.»

فرانسه که به همراه عربستان سعودی ریاست مشترک «کنفرانس راه‌حل دو کشوری» را بر عهده داشت، این بیانیه را «تاریخی و بی‌سابقه» خواند.

ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، گفت: «برای اولین بار، کشورهای عربی و کشورهای خاورمیانه، حماس را محکوم می‌کنند، هفتم اکتبر را محکوم می‌کنند، خواستار خلع سلاح حماس می‌شوند، خواستار کنار گذاشتن آن از حکومت فلسطین می‌شوند و به وضوح قصد خود را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل در آینده ابراز می‌کنند.»

این متن که توسط فرانسه، بریتانیا و کانادا و سایر کشورهای غربی امضا شده است، همچنین خواستار استقرار احتمالی نیروهای خارجی برای تثبیت غزه پس از پایان خصومت‌ها شده است.

اسرائیل و متحد آن، ایالات متحده، در این جلسه شرکت نکردند.

۲۱ ماه جنگ

این سند در دومین روز «کنفرانس راه‌حل دو کشوری» منتشر شد که در آن بریتانیا اعلام کرد که ممکن است در ماه سپتامبر یک کشور فلسطینی را به رسمیت بشناسد.

دیوید لمی، وزیر امور خارجه بریتانیا، گفت که اگر اسرائیل شرایطی از جمله اجرای آتش‌بس در غزه و اجازه ورود کمک‌های کافی را برآورده نکند، لندن به رسمیت شناختن را ادامه خواهد داد.

امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، هفته گذشته گفت که رسماً به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط فرانسه را در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر اعلام خواهد کرد.

برای دهه‌ها، اکثر اعضای این نهاد جهانی از راه‌حل دو دولتی با وجود اسرائیل و یک دولت فلسطینی در کنار هم حمایت کرده‌اند.

اما پس از بیش از ۲۱ ماه جنگ در غزه، گسترش مداوم شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری و اعلام طرح‌های مقامات اسرائیلی برای الحاق سرزمین‌های اشغالی، بیم آن می‌رود که تشکیل یک دولت فلسطینی از نظر جغرافیایی غیرممکن شود.

جنگ فعلی در غزه پس از حملات حماس به اسرائیل در سال ۲۰۲۳ آغاز شد.

اسرائیل با اقدام نظامی گسترده که جان ده‌ها هزار فلسطینی را گرفته و بیشتر زیرساخت‌ها را در این منطقه محاصره شده نابود کرده است، پاسخ داد.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در جلسه روز دوشنبه گفت که «راه حل دو دولتی دورتر از همیشه است.»

در بیانیه‌ای که اواخر سه‌شنبه منتشر شد، ۱۵ کشور غربی از جمله فرانسه و اسپانیا «حمایت تزلزل‌ناپذیر خود را از چشم‌انداز راه‌حل دو دولتی» تأیید کردند.

در میان امضاکنندگان، نه کشور که هنوز کشور فلسطین را به رسمیت نشناخته‌اند، «تمایل یا توجه مثبت کشورهای خود» را برای انجام این کار ابراز کردند: آندورا، استرالیا، کانادا، فنلاند، لوکزامبورگ، مالت، نیوزیلند، پرتغال و سان مارینو.

به گفته وزارت بهداشت غزه، ارتش اسرائیل از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حداقل ۶۰ هزار فلسطینی را کشته و بیش از ۱۴۲۰۰۰ نفر را زخمی کرده است.

دو سازمان برجسته حقوق بشر در اسرائیل روز دوشنبه به تعدادی از سازمان‌های حقوق بین‌الملل، کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل و محققان پیوستند و اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی در غزه متهم کردند.

بتسلم و پزشکان حقوق بشر-اسرائیل روز دوشنبه گزارش‌های جداگانه‌ای را بر اساس مطالعات ۲۱ ماه درگیری گذشته منتشر کردند و گفتند که اسرائیل در حال ارتکاب نسل‌کشی علیه فلسطینیان در غزه است و متحدان غربی این کشور وظیفه قانونی و اخلاقی دارند که جلوی آن را بگیرند.

دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) همچنین در حال بررسی پرونده‌ای است که توسط آفریقای جنوبی مطرح شده و در آن ادعا شده است که نیروهای اسرائیلی مرتکب نسل‌کشی علیه فلسطینیان در غزه شده‌اند.