ترامپ خطاب به ایران: اکنون توافق کنید

اسرائیل روز جمعه مجموعه‌ای از حملات گسترده را در سراسر ایران انجام داد و اعلام کرد که تأسیسات هسته‌ای و کارخانه‌های موشکی را هدف قرار داده و تعداد زیادی از فرماندهان نظامی را کشته است. این عملیات ممکن است به منظور جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای، طولانی‌مدت باشد.

اگرچه واشنگتن اعلام کرد در این حمله نقشی نداشته است، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و اصلی‌ترین متحد اسرائیل، اظهار داشت که ایران با مقاومت در برابر اولتیماتوم آمریکا در مذاکرات برای محدود کردن برنامه هسته‌ای خود، این حمله را به خود تحمیل کرده است.

ترامپ روز جمعه در مصاحبه‌ای با شبکه ABC News گفت: «فکر می‌کنم این اقدام عالی بود. ما به آن‌ها فرصتی دادیم و آن‌ها از آن استفاده نکردند... آن‌ها به سختی ضربه خوردند و هنوز حملات بیشتری در راه است. خیلی بیشتر.»

او در پستی در شبکه اجتماعی تروث سوشال افزود: «دو ماه پیش به ایران یک ضرب‌الاجل ۶۰ روزه دادم تا توافقی انجام دهند. آن‌ها باید این کار را می‌کردند! امروز روز ۶۱ است... حالا شاید فرصتی دوباره داشته باشند!» 

ایران قول پاسخ سختی به این حمله شبانه داد که در آن فرماندهان ارشد نیروهای مسلح و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی کشته شدند. اسرائیل اعلام کرد حدود ۱۰۰ پهپاد به سمت خاک این کشور در پاسخ به حملات پرتاب شده بود، هرچند یک منبع ایرانی این ادعا را رد کرد.

حدود ساعت ۰۸:۰۰ به وقت گرینویچ، دستور به شهروندان اسرائیلی برای ماندن در نزدیکی مناطق امن لغو شد که نشان می‌دهد بیشتر یا همه پهپادها رهگیری شده‌اند.

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، در پیامی تلویزیونی از ایرانیان خواست در کنار رهبران خود بایستند و گفت که پاسخی قدرتمند «اسرائیل را از اقدام احمقانه‌اش پشیمان خواهد کرد.» 

ایران در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد، که قرار است روز جمعه به درخواست تهران تشکیل جلسه دهد، اعلام کرد که به اقدامات «غیرقانونی» و «بزدلانه» اسرائیل به‌صورت قاطع و متناسب پاسخ خواهد داد.

خبرگزاری نورنیوز ایران گزارش داد که ۷۸ نفر در حملات اسرائیل به مناطق مسکونی تهران کشته و ۳۲۹ نفر زخمی شده‌اند.

قیمت نفت خام به دلیل نگرانی از حملات تلافی‌جویانه گسترده‌تر در منطقه‌ای که یکی از تولیدکنندگان اصلی نفت است، حدود ۸ درصد افزایش یافت. شرکت ملی نفت ایران اعلام کرد که تأسیسات پالایش و ذخیره‌سازی آسیب ندیده و به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

هشام الغیس، دبیرکل اوپک، روز جمعه اعلام کرد که تشدید تنش بین اسرائیل و ایران توجیهی برای تغییر فوری در عرضه نفت ندارد، زیرا شرایط کنونی همچنان پایدار است.

دست‌کم ۲۰ فرمانده ارشد کشته شدند

یک منبع امنیتی اسرائیلی گفت که کماندوهای موساد پیش از حمله در عمق خاک ایران فعالیت داشتند و آژانس جاسوسی و ارتش اسرائیل مجموعه‌ای از عملیات‌های مخفیانه علیه آرایش استراتژیک موشکی ایران انجام داده‌اند.

این منبع افزود که اسرائیل یک پایگاه پهپادی تهاجمی در نزدیکی تهران ایجاد کرده بود. ارتش اسرائیل اعلام کرد که دفاع هوایی ایران را هدف قرار داده و «ده‌ها رادار و سامانه‌های موشکی زمین به هوا» را منهدم کرده است.

ایران اعلام کرد که چندین فرمانده ارشد و شش دانشمند هسته‌ای کشته شده‌اند، از جمله رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سرلشکر محمد باقری، و فرمانده کل سپاه پاسداران، حسین سلامی.

به گفته دو منبع منطقه‌ای، در مجموع دست‌کم ۲۰ فرمانده ارشد کشته شدند. گزارش‌ها حاکی از آن است که امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، نیز در میان کشته‌شدگان بوده است.

خبرگزاری فارس ایران، به نقل از یک منبع امنیتی، گزارش‌های اسرائیل مبنی بر پرتاب پهپاد از سوی تهران به سمت اسرائیل را تکذیب کرد.

تأسیسات نطنز به شدت آسیب دیده است

سخنگوی ارتش اسرائیل، سرتیپ عفی دفری، اعلام کرد که تأسیسات اصلی غنی‌سازی هسته‌ای ایران در نطنز دچار خسارت قابل‌توجهی شده است.

دفری در یک کنفرانس خبری آنلاین به خبرنگاران گفت که ۲۰۰ جت جنگنده اسرائیلی در این حملات شرکت داشتند و بیش از ۱۰۰ هدف را مورد اصابت قرار دادند، در حالی که اهداف دیگری نیز در دست بررسی هستند و این عملیات ممکن است طولانی‌مدت باشد.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر باسابقه اسرائیل، با اشاره به وحشت‌های هولوکاست نازی‌ها، تصمیم خود برای حمله به ایران را توجیه کرد و این حملات را گامی قاطع برای حفاظت از اسرائیل در برابر تهدید وجودی آینده توصیف کرد.

دفتر او اعلام کرد که نتانیاهو قرار است امروز با دونالد ترامپ گفت‌وگو کند.

کمی پیش از ساعت ۶ صبح به وقت واشنگتن، ترامپ در پلتفرم تروث سوشال خود پستی منتشر کرد: «من بارها به ایران فرصت دادم تا توافقی انجام دهد.» 

او افزود: «تاکنون مرگ و ویرانی زیادی رخ داده، اما هنوز زمان برای پایان دادن به این کشتار وجود دارد، در حالی که حملات بعدی که برنامه‌ریزی شده‌اند، حتی وحشیانه‌تر خواهند بود. ایران باید توافقی انجام دهد، پیش از آنکه چیزی باقی نماند...»

رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، در بیانیه‌ای اظهار داشت که اسرائیل «دست پلید و خونین» خود را گشوده و «سرنوشتی تلخ» در انتظارش خواهد بود.

در گذشته، ممکن بود اسرائیل انتظار موجی از حملات تلافی‌جویانه از سوی شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در منطقه را داشته باشد. اما از زمان آغاز جنگ در غزه در اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل متحدان ایران را به شدت تضعیف کرده و رهبران ارشد گروه فلسطینی حماس و حزب‌الله لبنان را ترور کرده است.

داده‌های فلایت‌رادار۲۴ نشان داد که پس از حملات اسرائیل، شرکت‌های هواپیمایی پروازهای خود را بر فراز حریم هوایی اسرائیل، ایران، عراق و اردن متوقف کردند و پروازها منحرف یا لغو شدند.

شرکت‌های هواپیمایی اسرائیلی ال‌ال، اسرایر و آرکیا اعلام کردند که هواپیماهای خود را از اسرائیل خارج می‌کنند و فرودگاه بن‌گوریون تل‌آویو تعطیل شده است.

شرکت هواپیمایی امارات مستقر در دبی پروازهای خود به مقصد عراق، اردن، لبنان و ایران را لغو کرد، زیرا ایران حریم هوایی خود را بست.

با این حال، کشتی‌های تجاری همچنان از تنگه هرمز در دهانه خلیج فارس عبور می‌کردند، اگرچه برخی مالکان کشتی‌ها به دنبال اجتناب از این منطقه بودند.

اسرائیل در حالت آماده‌باش باقی ماند، سفارتخانه‌های خود در سراسر جهان را تعطیل کرد و از شهروندانش از طریق وب‌سایت‌های سفارت خواست هوشیار باشند و از نمایش علائم یهودی یا اسرائیلی در ملأعام خودداری کنند.

رئیس ستاد کل ارتش اسرائیل، ایال زامیر، گفت که ده‌ها هزار سرباز فراخوانده شده و «در تمام مرزها آماده هستند.»

وزیر امور خارجه اردن، ایمن صفدی، به درخواست‌های جهانی برای کاهش تنش پیوست.

او در شبکه X نوشت: «در زمانی بسیار حساس که آمریکا در حال مذاکره برای توافقی هسته‌ای با ایران بود که می‌توانست کل منطقه و جهان را نجات دهد، تشدید تنشی جدید و شرورانه رخ داد.» 

مقامات آمریکایی و ایرانی قرار بود روز یکشنبه در عمان ششمین دور مذاکرات درباره برنامه تشدید غنی‌سازی اورانیوم تهران را برگزار کنند.

عمان، که در مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا میانجی‌گری می‌کند، حمله اسرائیل را بی‌ملاحظه توصیف کرد و از جامعه بین‌المللی خواست تا این «مسیر خطرناک» را متوقف کند.

سخنگوی نیروهای مسلح ایران، واشنگتن را به حمایت از این عملیات متهم کرد. وزیر امور خارجه آمریکا، مارکو روبیو، گفت که ایالات متحده در این حمله دخیل نبوده و اسرائیل به‌صورت یک‌جانبه برای دفاع از خود اقدام کرده است.

مقامات آمریکایی بارها گفته‌اند که هر توافق هسته‌ای جدید ـــ برای جایگزینی توافق سال ۲۰۱۵ بین تهران و شش قدرت جهانی که ترامپ از آن خارج شد ـــ باید شامل تعهدی برای توقف غنی‌سازی اورانیوم باشد، که پیش‌نیازی برای توسعه بمب‌های هسته‌ای است.

جمهوری اسلامی تأکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً برای اهداف غیرنظامی است. هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه برای اولین بار در نزدیک به ۲۰ سال، ایران را به دلیل نقض تعهدات منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای محکوم کرد.

برخی از شهروندان ایرانی مخالف حاکمیت روحانیون ابراز امیدواری کردند که حمله اسرائیل ممکن است به سقوط آن‌ها منجر شود، اگرچه یکی از ساکنان تهران که از حاکمیت روحانیون حمایت نمی‌کرد، گفت که کشورش باید تلافی کند.

او گفت: «ما نمی‌توانیم پاسخ ندهیم. یا تسلیم می‌شویم و موشک‌هایمان را تحویل می‌دهیم، یا آن‌ها را شلیک می‌کنیم. گزینه دیگری وجود ندارد - و اگر پاسخ ندهیم، به هر حال مجبور به تسلیم آن‌ها خواهیم شد.» 

کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ صبح روز جمعه شورای امنیت ملی خود را تشکیل خواهد داد.

مایا لوبل، پریسا حافظی و استیو هالند / خبرگزاری رویترز