ترامپ: ترجیح می‌دهم از درگیری با ایران اجتناب شود

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، روز پنج‌شنبه اظهار داشت که حمله اسرائیل به ایران «کاملاً ممکن است رخ دهد»، اما تأکید کرد که این اقدام قریب‌الوقوع نیست و او ترجیح می‌دهد از درگیری با تهران اجتناب کرده و به راه‌حلی مسالمت‌آمیز در مورد برنامه هسته‌ای ایران دست یابد.

اظهارات ترامپ پس از آن بیان شد که هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) ایران را به دلیل نقض تعهدات عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای محکوم کرد و تهران نیز در پاسخ اقداماتی متقابل اعلام نمود. یک مقام ارشد ایرانی اظهار داشت که یک «کشور دوست» به ایران درباره احتمال حمله اسرائیل هشدار داده است.

مقامات آمریکایی و ایرانی قرار است روز یکشنبه در عمان ششمین دور مذاکرات درباره برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران که در حال تشدید است، برگزار کنند. این اطلاعات از سوی مقامات دو کشور و میانجی‌گران عمانی تأیید شده است.

با این حال، نگرانی‌های امنیتی از زمانی افزایش یافته که ترامپ روز چهارشنبه اعلام کرد پرسنل آمریکایی به دلیل «خطرناک بودن منطقه» از آن خارج می‌شوند و تأکید کرد که به ایران اجازه داده نخواهد شد سلاح هسته‌ای تولید کند.

مقامات آمریکایی به شرط ناشناس ماندن به رویترز گفتند که واشنگتن نگران است اسرائیل در روزهای آینده علیه ایران اقدام نظامی انجام دهد. این نگرانی علی‌رغم هشدار اخیر ترامپ به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، مبنی بر خودداری از چنین حمله‌ای در حالی که دیپلماسی آمریکا با تهران ادامه دارد، مطرح شده است.

اطلاعات ایالات متحده نشان می‌دهد که اسرائیل در حال آماده‌سازی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران است. با این حال، یک مقام آمریکایی گفت که هیچ نشانه‌ای از تصمیم نهایی اسرائیل در این خصوص وجود ندارد.

ترامپ در مراسمی در کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «نمی‌خواهم بگویم این اقدام قریب‌الوقوع است، اما به نظر می‌رسد ممکن است رخ دهد.» او افزود که به ایران اجازه داده نخواهد شد سلاح هسته‌ای تولید کند.

وی اظهار داشت: «دوست دارم از درگیری اجتناب کنم. ایران باید کمی سخت‌تر مذاکره کند، یعنی باید چیزی به ما بدهد که اکنون حاضر به دادن آن نیست.»

امنیت در خاورمیانه پیش‌تر به دلیل اثرات جانبی جنگ غزه بین اسرائیل و گروه شبه‌نظامی فلسطینی حماس دچار بی‌ثباتی شده است.

ترامپ تهدید کرده است که اگر مذاکرات هسته‌ای به نتیجه نرسد، ایران را بمباران خواهد کرد و اظهار داشت که اطمینانش به توقف غنی‌سازی اورانیوم توسط تهران کاهش یافته است. جمهوری اسلامی خواستار لغو تحریم‌های آمریکا است که از سال ۲۰۱۸ علیه این کشور اعمال شده‌اند.

ترامپ روز پنج‌شنبه از افزایش قیمت نفت به دلیل نگرانی‌های ناشی از عرضه در پی احتمال درگیری در خاورمیانه ابراز نارضایتی کرد.

با توجه به توضیحات محدود واشنگتن درباره نگرانی‌های امنیتی، برخی دیپلمات‌های خارجی پیشنهاد کردند که تخلیه پرسنل و اشاره مقامات آمریکایی به احتمال حمله اسرائیل ممکن است ترفندی برای افزایش فشار بر تهران برای کسب امتیاز در مذاکرات باشد.

یک مقام ارشد ایرانی روز پنج‌شنبه به رویترز گفت که تنش‌های اخیر با هدف «تأثیرگذاری بر تهران برای تغییر موضعش درباره حقوق هسته‌ای» در مذاکرات روز یکشنبه طراحی شده‌اند.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، اظهار داشت که حتی اگر تأسیسات هسته‌ای این کشور با بمب تخریب شوند، بازسازی خواهند شد. این اظهارات از سوی رسانه‌های دولتی ایران گزارش شده است.

نقض تعهدات عدم اشاعه

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای نخستین بار در تقریباً ۲۰ سال گذشته اعلام کرد ایران تعهدات عدم اشاعه خود را نقض کرده است و این احتمال را مطرح کرد که موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع شود.

این اقدام، اوج یک سری اختلافات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران از زمان خروج ترامپ از توافق هسته‌ای بین تهران و قدرت‌های بزرگ در سال ۲۰۱۸ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش است که پس از آن، آن توافق از هم پاشید.

یک مقام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که ایران در پاسخ به اعلامیه ۳۵ عضوی این شورا، به ناظر سازمان ملل اطلاع داده است که قصد دارد سومین کارخانه غنی‌سازی اورانیوم را افتتاح کند.

غنی‌سازی می‌تواند برای تولید اورانیوم برای سوخت راکتور یا در سطوح بالاتر پالایش، برای بمب‌های اتمی استفاده شود. ایران می‌گوید برنامه انرژی هسته‌ای آن فقط برای اهداف صلح‌آمیز است.

پس از تصمیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، وزارت امور خارجه اسرائیل اعلام کرد که اقدامات تهران، پیمان جهانی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را تضعیف کرده و تهدیدی قریب‌الوقوع برای امنیت و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی محسوب می‌شود.

ایران یکی از امضاکنندگان NPT است. اسرائیل این پیمان را امضا نکرده و گمان می‌رود که تنها زرادخانه هسته‌ای خاورمیانه را در اختیار دارد.

رسانه‌های اسرائیلی گزارش دادند که ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل، و دیوید بارنی، رئیس موساد، پیش از مذاکرات ایالات متحده و ایران، برای دیدار با استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات متحده، به عمان خواهند رفت تا موضع اسرائیل را روشن کنند.

واکنش بازار

پس از اعلام دولت ترامپ مبنی بر خروج برخی از پرسنل از منطقه، قیمت نفت در ابتدا روز چهارشنبه بیش از ۴ درصد افزایش یافت و به بالاترین سطح خود از اوایل آوریل رسید، اما روز پنجشنبه اندکی کاهش یافت.

سهام شرکت‌های هواپیمایی، مسافرتی و هتل‌های زنجیره‌ای اروپایی از جمله بزرگترین بازندگان معاملات صبحگاهی بودند، زیرا سرمایه‌گذاران نگران بودند که تنش‌ها تقاضا را کاهش دهد.

پل مک‌نامارا، مدیر بخش بدهی بازارهای نوظهور در شرکت سرمایه‌گذاری GAM، گفت: «واضح است که ایران در مرکز این ماجرا و احتمال حمله از سوی آمریکا یا اسرائیل قرار دارد. اگر شاهد حمله نظامی و حمله‌ای مداوم باشیم، احتمال زیادی وجود دارد که اوضاع بسیار بدتر شود.»

تلویزیون دولتی ایران اعلام کرد که پاسخ ایران به قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامل چندین اقدام متقابل است که در حال انجام است.

بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، به تلویزیون دولتی گفت که تهران دو اقدام متقابل از جمله «ارتقاء سانتریفیوژهای فردو (کارخانه غنی‌سازی) از نسل اول به نسل ششم که تولید اورانیوم غنی‌شده را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد» را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داده است.

شاخه‌ای از ارتش اسرائیل که در مواقع اضطراری دستورالعمل‌های ایمنی را به صورت آنی به عموم مردم ارائه می‌دهد، روز پنجشنبه اعلام کرد که هیچ تغییری در دستورالعمل‌های عمومی آن ایجاد نشده است.

حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران، به رسانه‌های دولتی گفت که انتقام ایران از هرگونه حمله اسرائیل «قوی‌تر و مخرب‌تر» از گذشته خواهد بود.

ایران سال گذشته پس از بمباران کنسولگری تهران در دمشق توسط نیروهای اسرائیلی، رگباری از موشک‌ها را به سمت اسرائیل شلیک کرد. اسرائیل با حملات موشکی به ایران و سوریه پاسخ داد - اولین حملات مستقیم از این دست بین سرسخت‌ترین دشمنان منطقه.

جف میسون، فرانسوا مورفی و پریسا حافظی / رویترز