ایران و آمریکا؛ آغاز مذاکره با خطوط قرمز متضاد!

رسانه‌های دولتی ایران گزارش دادند که مذاکره‌کنندگان ارشد ایران و آمریکا روز یکشنبه گفت‌وگوها را برای حل اختلافات بر سر برنامه هسته‌ای تهران از سر گرفتند. این تلاش برای پیشرفت در مذاکرات در حالی صورت می‌گیرد که واشنگتن موضع خود را سخت‌تر کرده و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به زودی از خاورمیانه دیدار خواهد کرد.

اگرچه تهران و واشنگتن هر دو اعلام کرده‌اند که ترجیح می‌دهند این اختلاف چند دهه‌ای از طریق دیپلماسی حل شود، اما دو طرف در مورد چندین خط قرمز اختلاف نظر عمیقی دارند که مذاکره‌کنندگان باید برای رسیدن به یک توافق هسته‌ای جدید و جلوگیری از اقدام نظامی آینده، راهی برای دور زدن آنها پیدا کنند.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکوف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه، چهارمین دور مذاکرات را در مسقط و از طریق میانجی‌گری عمان برگزار خواهند کرد، با این حال واشنگتن در موضع‌گیری عمومی خود سخت‌گیری نشان داده است که مقامات ایرانی گفته‌اند کمکی به پیشرفت مذاکرات نخواهد کرد.

عراقچی پیش از عزیمت به مسقط به تلویزیون دولتی ایران گفت: «ایران مواضع شناخته‌شده‌ای بر اساس اصول مشخص دارد... امیدواریم در جلسه روز یکشنبه به موضعی قاطع برسیم.» او افزود که تیم کارشناسی ایران در عمان حضور دارد و «در صورت لزوم با آنها مشورت خواهد شد.»

ویتکوف روز پنجشنبه به خبرگزاری بریتبارت گفت که خط قرمز واشنگتن این است: «هیچ غنی‌سازی‌ای وجود نداشته باشد. این به معنای برچیدن و عدم تسلیحاتی کردن است»، که مستلزم تخریب کامل تأسیسات هسته‌ای ایران در نطنز، فردو و اصفهان است.

ویتکوف در مورد مذاکرات گفت: «اگر آنها در روز یکشنبه نتیجه‌بخش نباشند، دیگر ادامه نخواهیم داد و باید مسیر دیگری را در پیش بگیریم.»

ترامپ که در صورت شکست دیپلماسی، اقدام نظامی علیه ایران را تهدید کرده است، روزهای ۱۳ تا ۱۶ مه به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر خواهد کرد.

عراقچی در واکنش به اظهارات ویتکوف روز شنبه گفت که ایران در مورد حقوق هسته‌ای خود، از جمله غنی‌سازی اورانیوم، کوتاه نخواهد آمد.

به گفته مقامات ایرانی، تهران حاضر است در ازای لغو تحریم‌ها، محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای خود بپذیرد، اما پایان دادن به برنامه غنی‌سازی یا تحویل ذخایر اورانیوم غنی‌شده از جمله «خطوط قرمز ایران است که در مذاکرات قابل چشم‌پوشی نیست.»

یک مقام ارشد ایرانی نزدیک به تیم مذاکره‌کننده گفت که درخواست آمریکا برای «غنی‌سازی صفر و برچیدن تأسیسات هسته‌ای ایران» کمکی به پیشرفت مذاکرات نخواهد کرد.

این مقام که به شرط ناشناس ماندن سخن می‌گفت، افزود: «آنچه آمریکا به صورت عمومی می‌گوید با آنچه در مذاکرات مطرح می‌شود، متفاوت است.»

او گفت که مسائل در مذاکرات روز یکشنبه روشن‌تر خواهد شد. این دور از مذاکرات ابتدا برای سوم مه در رم برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلایلی که عمان آن را «مسائل لجستیکی» عنوان کرد، به تعویق افتاد.

علاوه بر این، ایران به طور قاطع هرگونه مذاکره درباره برنامه موشکی بالستیک خود را رد کرده و نظام جمهوری اسلامی تضمین‌های محکمی می‌خواهد که ترامپ بار دیگر از توافق هسته‌ای خارج نشود.

ترامپ که از فوریه گذشته کمپین «حداکثر فشار» علیه تهران را از سر گرفته، در سال ۲۰۱۸ و در دوران ریاست‌جمهوری اول خود، از توافق هسته‌ای ایران با شش قدرت جهانی خارج شد و تحریم‌های سختی را اعمال کرد که اقتصاد ایران را ویران کرده است.

ایران که همواره برنامه هسته‌ای خود را صلح‌آمیز خوانده، از سال ۲۰۱۹ محدودیت‌های توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ را نقض کرده است، از جمله «افزایش چشمگیر» غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد که نزدیک به سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای تسلیحات هسته‌ای است. این اطلاعات را آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرده است.

پریسا حافظی / خبرگزاری ویترز / ۱۱ مه ۲۰۲۵ (۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴)