عربستان دهها نفر را مخفیانه اعدام کرده است

کارولین هاولی، گزارشگر دیپلماتیک بی‌بی‌سی

بازماندگان اعدام‌شدگان در عربستان سعودی به بی‌بی‌سی گفته‌اند که حکومت بدون آن که به آنها اطلاع بدهد فرزند یا عضو خانواده‌شان را اعدام کرده است.

یکی از این موارد خانواده مصطفی خیاط - یکی از این اعدام‌شدگان - است که می‌گوید هیچ خبر و اطلاعی پیش از اعدام به آنها داده نشده بود.

آنها هنوز جنازه مصطفی را تحویل نگرفته‌اند. محل دفنی هم به آنها نشان داده نشده است. می‌گویند آخرین باری که صدای مصطفی را شنیده‌اند در حین یک تماس تلفنی از زندان بوده که در پایان آن مصطفی با مادرش این چنین خداحافظی کرده: «خیلی خوب، من باید برم. خوشحالم که شما سالمی».

هیچ کدام نمی‌دانستند که این قرار است آخرین باری باشد که صدای همدیگر را می‌شنوند.

یک ماه بعد از این آخرین تماس تلفنی، یعنی در ۱۲ مارس ۲۰۲۲ عربستان سعودی یکی از بزرگترین مجموعه اعدام‌ها در یک روز را تجربه کرد؛ در این روز ( اواخر اسفند ۱۴۰۰) عربستان ۸۱ نفر را در یک روز اعدام کرد. مصطفی هم یکی از همین ۸۱ نفر بود.

بنابر گزارش جدید نهادهای حقوق‌بشری استفاده از مجازات اعدام در عربستان از سال ۲۰۱۵ - یعنی زمان روی کار آمدن ملک سلمان، پادشاه و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور - تقریبا دو برابر شده است.

نام مصطفی تنها یکی از نام‌ها در فهرست طولانی و در حال تکمیل افراد اعدام شده در آن روز است که یک گروه حقوق بشری به نام «رپریو» (Reprieve) در همکاری با یک سازمان اروپایی-عربستانی حقوق بشری به دقت در حال تکمیل آنست و گزارش جدیدی از تحقیقات خود درباره اعدام‌های مخفیانه در عربستان سعودی منتشر کرده است.

این کمپین بر اساس اطلاعاتی که از سال ۲۰۱۰ تاکنون به دست آورده گزارش کرده:

- ضریب اعدام‌ها از زمان بر سر کار آمدن ملک سلمان، پادشاه و پسرش محمد بن سلمان - ولیعهد - تقریبا دو برابر شده است
- حکومت از مجازات اعدام به طور مستمر برای سرکوب و خفه کردن مخالفان و معترضان استفاده کرده؛ اقدامی که بر خلاف منشور جهانی حقوق بشر است که مجازات اعدام را تنها برای استفاده علیه جرایم بسیار سنگین و جدی قابل پذیرش دانسته است
- از سال ۲۰۱۵ - زمان به قدرت رسیدن ملک سلمان - دست کم ۱۱ کودک (زیر ۱۸ سال) در عربستان بازداشت و در همان سن کودکی اعدام شده‌اند و این در تضاد با ادعای حکومت در این کشور بوده که مدعی است در حال محدود کردن مجازات اعدام است
- شکنجه در زندان‌های عربستان «کاملا رایج و اپیدمی» است و حتی علیه زندانیان کودک (زیر ۱۸ سال) هم به کار گرفته می‌شود
- انجمن حقوق بشری و غیردولتی رپریو در این گزارش گفته طی یک سال گذشته عربستان ۱۴۷ نفر را اعدام کرده هر چند این تعداد می‌تواند بسیار بیشتر هم باشد.
رپریو می‌گوید حکومت در عربستان به طور «نامتناسب» از مجازات اعدام حتی علیه شهروندان خارجی مانند زنان خدمتکار در خانه‌ها و خرده‌فروشان موادمخدر استفاده می‌کند.

با گذشت حدود ۱۰ ماه از اعدام مصطفی هنوز خانواده او هیچ اطلاعی در این باره از مقامات و نهادهای حکومتی دریافت نکرده‌اند. یاسر، برادر بزرگ مصطفی، می‌گوید این یک «تراژدی» برای خانواده است.

«ما نمی‌دانیم آیا آنها جسد او را به طور مناسبی دفن کرده‌اند یا در وسط بیابان رها کرده‌اند و یا به دریا انداخته اند. هیچ اطلاعی نداریم».

عربستان سعودی در روز ۱۲ مارس ۲۰۲۲ (اواخر اسفند ۱۴۰۰) هشتاد و یک نفر را اعدام کرد؛ از جمله این ۹ مرد که خانواده‌های آنها اجازه انتشار عکس‌هایشان را داده‌اند

یاسر اکنون در آلمان زندگی می‌کند. او در سال ۲۰۱۶ با هراس از این که دچار سرنوشت برادرش شود به آلمان پناهنده شد.

یاسر می‌گوید برادرش - مصطفی - آدم «شوخ، اجتماعی و معروفی» بود. او از سال ۲۰۱۱ در تظاهرات و تجمع‌های ضدحکومتی که از سوی اقلیت شیعه در عربستان سعودی برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.

مصطفی در سال ۲۰۱۴ به همراه ۳۰ معترض دیگر بازداشت شد. بعد از اعدام او مقام‌ها گفتند او و همردیفانش به جرایم مشابهی چون «اقدام به قتل ماموران امنیتی، تجاوز، سرقت، ساخت بمب، معامله سلاح و مواد و همچنین شرکت در آشوب» متهم شده بوده است.

یاسر می‌گوید حکومت هیچ گاه مدارک و شواهدی برای این ادعا خود ارایه نکرد. او می‌گوید برادرش مصطفی هنوز در حال اعتراض به حکم دادگاه بود که همراه ۸۰ نفر دیگر اعدام شد.

محمد بن سلمان، ولیعهد پرقدرت عربستان سعودی که عملا حکومت در این کشور را در دست دارد پس از رسیدن به قدرت از عزم خود برای مدرن کردن کشورش سخن گفت و در مصاحبه‌ای که در سال ۲۰۱۸ انجام داد به متحدان غربی خود وعده داد که استفاده از مجازات اعدام را «به حداقل» برساند.

اما اکنون - حدود ۵ سال بعد از آن مصاحبه - عربستان سعودی همچنان یکی از بالاترین آمارهای اعدام در جهان را دارد.

مایا فوآ، مدیرعامل انجمن حقوق بشری ریپریو، می‌گوید: «محمد بن سلمان دقیقا خلاف آنچه وعده داده بود عمل کرد. او شخصا بر تعداد زیادی از اعدام‌ها و سرکوب‌های بیرحمانه معترضانی که در تجمع‌های دموکراسی‌خواهان شرکت کرده بودند، احاطه و نقش داشته است».

علاوه بر این، به گفته خانم فوآ، رژیم سعودی استفاده از مجازات اعدام را به طور سری و محرمانه نگه داشته است. او می‌گوید در بسیاری از مواردی که موسسه او درباره آنها تحقیق کرده، حتی هیچ کس از صدور حکم اعدام برای عضو خانواده‌شان اطلاع نداشته است.

«اعضای خانواده هیچ خبری از صدور حکم اعدام نداشته‌اند. این یعنی شما کسی را دستگیر، محاکمه، به اعدام محکوم و سپس او را در خفا و مخفیانه اعدام می‌کنید.»

خانم فوآ می‌گوید بعضی از خانواده‌ها از طریق شبکه‌های اجتماعی مطلع شدند که فرزندشان اعدام شده است. موضوعی که از نظر خانم فوآ می‌تواند «بیرحمانه‌ترین و ناراحت‌کننده جنبه قضیه» تلقی شود.

در عربستان اجرای حکم اعدام معمولا به روش گردن زدن در ملاء عام صورت می‌گیرد و معمولا شرح جرایم و علت صدور حکم اعدام پیش از اجرای آن در وبسایت‌های دولتی منتشر می‌شود.

نوامبر گذشته، عربستان اعلام کرد مهلت غیررسمی که برای توقف احکام اعدام مرتبط با موادمخدر تعیین کرده بود پایان یافته است.

خبری که نهاد حقوق بشر سازمان ملل متحد آنها «عمیقا نگران‌کننده و تاسف‌بار» خواند اما تنها ۱۴ روز پس از آن عربستان از اعدام ۱۷ نفر در ارتباط با جرایم موادمخدر خبر داد.