خانواده‌های خاوران: به توهین تهدید و آزار پایان دهید

بیست تن از خانواده‌های جان‌باختگان کشتارهای دهه۱۳۶۰ و اعدام‌های دسته‌جمعی تابستان۱۳۶۷ که در ایران سکونت دارند، خواستار پایان دادن حکومت به “آزار، ارعاب و تهدید” خود و همچنین توقف تخریب خاوران شدند. آنها می‌گویند “خواهان پاسخگویی همه‌ دست اندرکاران این جنایت بزرگ”‌اند.

به گزارش بی‌بی‌سی، این اطلاعیه پس از آن منتشر می‌شود که اخیرا مقامات ایران با ایجاد محدودیت‌های تازه، اقدام به “ساخت و سازهای جدید و دیوارکشی سیمانی به دور محل گورهای دسته جمعی در گورستان خاوران” کرده‌اند.

اکنون امضاکنندگان این نامه در اعتراض به این اقدامات نوشته‌اند:

“در روزهای اخیر شاهد برداشته شدن نرده های خاوران و جایگزینی دیوارهای بلند بتنی و نصب چند دوربین مدار بسته در خاوران بودیم .اگر چنان که ادعا می‌کنند پیکر عزیزان ما در این خاک نیست، پس علت رویه‌های اینچنینی که در راه تخریب تدریجی خاوران انجام می‌شود چیست؟”

امضاکنندگان این نامه که ساکن ایران هستند و در زیر متن‌شان مشخصات خودشان و نام عضو کشته‌شده خانواده‌شان را ذکر کرده‌اند و نوشته‌اند:

“ما خانواده‌های جانباختگان در تمامی این سال‌های سخت، حتی برای کوچکترین حق، یعنی حق سوگواری برای عزیزانمان با آزار ماموران در گلزار خاوران مواجه بوده‌ایم”.

امضاکنندگان نامه که خود را خانواده‌های جان‌باختگان کشتارهای دهه۱۳۶۰ و تابستان۱۳۶۷ معرفی کردند، در ادامه نوشته‌اند:

“بارها و در دوره‌ی زمامداری دولت‌های مختلف به مسئولین وقت نامه نوشتیم و خواستار پاسخگویی به سوالات خود در ارتباط با این فاجعه شدیم اما نه تنها هرگز پاسخی نشنیدیم که همواره برای حضور بر سر مزار عزیزانمان با تهدید و ارعاب نهادهای امنیتی مختلف مواجه شده‌ایم. بارها با توهین و تهدید ماموران حاضر در خاوران و یا تهیه عکس و فیلم از حضورمان در خاوران مواجه بوده‌ایم و بسیاری مواقع با در بسته آن روبرو شده‌ایم. “.

این خانواده‌ها بار دیگر با تکرار مطالبات چند دهه گذشته شان “خواهان پاسخگویی همه‌ی دست اندرکاران این جنایت بزرگ” شده‌اند.

’غرامت نمی‌خواهیم’

برخی تحلیلگران بر این باورند که دادگاه خبرساز حمید نوری در سوئد که برای نخستین بار سبب شد یک نفر به اتهام دخالت در کشتار سال ۱۳۶۷ محاکمه شود، حساسیت حکومت ایران را برانگیخته است. به ویژه اینکه در این دادگاه، بارها نام ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری فعلی و عضو هیات متصدی اعدام‌ها ۶۷ (مشهور به هیات مرگ) بارها مطرح شده است.

در این دادگاه دادستان پس از ۹۰ جلسه رسیدگی، برای حمید نوری (مشهور به عباسی) درخواست حبس ابد کرد. وکلای شاهدان و شاکیان نیز ضمن تکرار درخواست دادستان، خواهان دیه و غرامت شدند.

اکنون خانواده‌ها و دادخواهان در بخشی از بیانیه خود نوشته‌اند “یک‌بار برای همیشه و با صدای بلند اعلام کنیم که با طرح هرگونه بحث در مورد غرامت که هدفی جز لوث کردن حرکت دادخواهانه‌ی ما ندارد مخالفیم و بر این باوریم که از دست دادن جان آن عزیزان و آسیب‌های متعدد ناشی از آن مطلقا جبران پذیر نیست. تنها روشن شدن حقیقت است که می‌تواند التیامی کوچک بر زخم‌های عمیق ما باشد”.

حکم دادگاه حمید نوری در ۲۳ تیرماه امسال صادر می‌شود. این نخستین باری است که یک نفر به اتهام ارتکاب جرم حقوق بشری در داخل ایران، در خارج این کشور و بنابر اصل صلاحیت جهانی محاکمه می‌شود.

خاوران کجاست؟

بنابر روایت شاهدان و خانواده‌ها، حکومت ایران تا پیش از اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷، اجساد مخالفان سیاسی خود را در این محل دفن می‌کرد و آن را “لعنت آباد” می‌خواندند. هرچند سنگ قبرها یا هر گونه علامت و نام این کشته‌شدگان نیز به طور مستمر در دهه‌های گذشته تخریب شده است.

اما بخش دیگر خاوران که هیچ نشانه‌ یا قبری در آن وجود ندارد، گورهای دسته‌جمعی زندانیان سیاسی است که در مرداد و شهریور سال ۱۳۶۷ اعدام شدند.

این گورهای دسته‌جمعی پس از آن شناسایی شد که عده‌ای از خانواده‌‌های اعدامیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ با مراجعه به این مکان، متوجه می‌شوند که اجساد زندانیان سیاسی در عمق بسیار کمی از خاک دفن شده و برخی از اعضا بدن از خاک بیرون مانده است. این خانواده‌ها برای مستندسازی از گورها و اجساد عکس گرفتند و برای چاپ و اطلاع‌رسانی به خارج از کشور ارسال کردند.

در مرداد و شهریور ۱۳۶۷ هزاران زندانی سیاسی در ایران با استناد به حکم آیت‌الله خمینی و در دادگاه‌هایی چند دقیقه‌ای و بدون تشریفات قضایی معمول، اعدام شدند.

تعداد دقیق کشته‌شدگان نامعلوم مانده است اما، بنا به برآوردهای سازمان‌های حقوق بشری و سیاسی، این تعداد به حدود پنج هزار نفر می‌رسد. از این میان، مشخص نیست چه تعداد از این کشته‌شدگان در خاوران مدفون شده‌اند.

گمان می‌رود اغلب مدفون‌شدگان گورهای دسته‌جمعی خاوران زندانیان سیاسی چپی هستند که در زندان اوین و گوهر دشت اعدام شدند.

رینالدو گالیندو پل، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در آن زمان، اعدام زندانیان سیاسی و وجود گورستان خاوران تایید کرده بود.

آیت الله منتظری، قائم مقام وقت رهبر ایران نیز آن زمان به این اعدام‌ها و فرمان آیت‌الله خمینی انتقاد کرد.

اردیبهشت‌ گذشته گزارش‌هایی مبنی بر حفر ۱۰ قبر جدیدی و خاکسپاری دو متوفی بهایی در گورستان جمعی خاوران منتشر شد که بسیاری از کشته‌شدگان دهه‌ ۶۰ و به ویژه اعدام های گسترده تابستان ۱۳۶۷ در آن دفن هستند.

در کنار قطعه محل دفن اعدامیان سیاسی، بخش بزرگ دیگری قرار دارد که با جدول و پیاده‌رویی از این محل جدا شده است. این محل متعلق به متوفیان بهایی است.

در کنار خاوران که محل دفن زندانیان سیاسی اعدام‌شده است، قطعاتی برای دیگر اقلیت‌ها نیز در نظر گرفته شده است. از جمله گلستان جاوید محل دفن پیکر بهاییان، قبرستان ارامنه و برخی دیگر از اقلیت‌های مذهبی.

***

متن کامل بیانیه:
بیانیه جمعی از خانواده‌های خاوران: دادخواهی حق  ماست

بیش از چهل سال از دهه‌ی دهشتناک ۱۳۶۰ و سی و چهار سال از فاجعه کشتار زندانیان سیاسی در تابستان سیاه ۱۳۶۷ می‌گذرد.

ما خانواده‌های جانباختگان در تمامی این سال‌های سخت، حتی برای کوچکترین حق، یعنی حق سوگواری برای عزیزانمان با آزار ماموران در گلزار خاوران مواجه بوده‌ایم.

بارها و در دوره‌ی زمامداری دولت‌های مختلف به مسئولین وقت نامه نوشتیم و خواستار پاسخگویی به سوالات خود در ارتباط با این فاجعه شدیم اما نه تنها هرگز پاسخی نشنیدیم که همواره برای حضور بر سر مزار عزیزانمان با تهدید و ارعاب نهادهای امنیتی مختلف مواجه شده‌ایم. بارها با توهین و تهدید ماموران حاضر در خاوران و یا تهیه عکس و فیلم از حضورمان در خاوران مواجه بوده‌ایم و بسیاری مواقع با در بسته آن روبرو شده‌ایم.

اینک ما به عنوان خانواده‌های جان‌باختگان کشتار های دهه۱۳۶۰ و تابستان۱۳۶۷، بار دیگر خواهان پاسخگویی همه‌ی دست اندرکاران این جنایت بزرگ هستیم، ما می‌پرسیم و به پرسیدن ادامه خواهیم داد:

۱- چرا عزیزانمان را اعدام کردید؟

۲- بر خانواده‌ها روشن است که عزیزانمان علیرغم حکم حبس، در شرایطی بشدت ناعادلانه و در غیاب دادرسی عادلانه مجددا دادگاهی و سپس نه متناسب با جرم سیاسی، بلکه بر اساس نگرش و اندیشه‌شان اعدام شدند. چرا چنین رویه‌ای در مورد آنها در پیش گرفته شد؟

۳- با توجه به ایجاد تردید مسئولین حکومتی در محل دفن عزیزانمان در خاوران، درخواست ما این است که اگر در این ادعا صادق هستند، مکان دقیق مزار آنها را به ما معرفی کنند!

۴- ما خواهان تحویل وصیتنامه‌های عزیزانمان هستیم.

۵- در روزهای اخیر شاهد برداشته شدن نرده های خاوران و جایگزینی دیوارهای بلند بتنی و نصب چند دوربین مدار بسته در خاوران بودیم .اگر چنان که ادعا می‌کنند پیکر عزیزان ما در این خاک نیست، پس علت رویه‌های اینچنینی که در راه تخریب تدریجی خاوران انجام می‌شود چیست؟

در انتها لازم می‌دانیم که یک‌بار برای همیشه و با صدای بلند اعلام کنیم که با طرح هرگونه بحث در مورد غرامت که هدفی جز لوث کردن حرکت دادخواهانه‌ی ما ندارد مخالفیم و بر این باوریم که از دست دادن جان آن عزیزان و آسیب‌های متعدد ناشی از آن مطلقا جبران پذیر نیست. تنها روشن شدن حقیقت است که می‌تواند التیامی کوچک بر زخم‌های عمیق ما باشد.

۱- مهین فهیمی همسر زنده‌یاد حمید منتظری 
۲- اکرم خاتم همسر زنده‌یاد رسول رضائیان 
۳- زهره تنکابنی همسر زنده‌یاد رضا کیایی 
۴- فریبا یگانه خواهر زنده‌یاد حسام ( غلامرضا)یگانه   
۵- شکوفه جوانشیر مادر زنده‌یاد سیامک جعفر زاده
۶- میترا عاملی همسر زنده‌یاد انوشیروان لطفی 
۷- مریم طالبی کلخوران خواهر زنده‌یاد عادل طالبی کلخوران
۸- اختر سیف همسر زنده‌یاد حسن دشت آرا
۹- سهیلا اصغری همسر زنده‌باد علیرضا(نادر)صلواتی خوش قلب
۱۰- مریم محبوب خواهر زنده‌یاد اصغر محبوب
۱۱- فیروزه خلفی همسر زنده‌یاد حسام یگانه
۱۲- معصومه عجم خواهر زنده یادان علی و حسن عجم
۱۳- ماهرخ گلشن خواهر زنده‌یاد قاسم گلشن
۱۴- ناهید حسن‌پور خواهر زنده یادان حمید و رحیم حسین پور رودسری
۱۵- پروین یگانه خواهر زنده‌یاد حسام یگانه
۱۶- عزت‌الله گودرزی برادر زنده‌یاد حسن گودرزی
۱۷- سیمین علایی همسر زنده‌یاد سعید کاظمی
۱۸-فرزانه راجی خواهر زنده‌یادان فرشید و فرزین راجی و همسر  زنده‌یاد یوسف یوسفی
۱۹- فرنگیس عسگری همسر زنده‌یاد جلیل جباری مستحسن
۲۰- شهناز پارسا همسر زنده‌یاد محمدرضا گلپایگانی

یک روز پس از انتشار بیانیه، به لیست اسامی خانواده‌ها، این اسامی افزوده شده است:

۲۱- سعیده لامعی همسر زنده‌یاد منوچهر سرحدی
۲۲- ژیلا علیدوست خواهر زنده‌یاد مسعود علیدوست
۲۳- شهربانو منشی همسر زنده‌یاد بهروز یوسف‌پور
۲۴-منصوره معینی خواهر زنده‌‌یاد هبت‌الله معینی و همسر زنده‌‌ یاد مسعود انصاری
۲۵- معزز خواهشی همسر زنده‌اید کمالدین پاکدل
۲۶- سیامک طاهری برادر زنده یاد انوشه طاهری
۲۷- سیمین سیمیاری خواهر زنده یاد عبدالمجید سیمیاری
۲۸- ویدا صالحی خواهر زنده یاد فریبرز صالحی
۲۹- فرخ رضاییان دلویی مادر زنده یاد نفیسه روحانی گنابادی
۳۰- فرشته اعظمی همسر زنده یاد هیبت معینی و خواهر زنده یاد فریدون اعظمی

خرداد ۱۴۰۱