یک سلاح قدیمی وحشی در جنگ اوکراین

اکونومیست
ترجمه اختصاصی برای کانال و وبلاگ راهبرد: فاطمه لطفی

شهروندان شهر بوچا در حومه کیف، پایتخت اوکراین، گزارش کرده‌اند که هزاران قطعه دارت بسیار ریز در این شهر یافته‌اند که در دیوار ساختمان‌ها و بدنه خودروها فرو رفته است. این پرتابه‌های فلزی کمتر از ۳ سانتی‌متر طول دارند و به نام فلشت (flechettes) شناخته می‌شوند که برگرفته از کلمه فرانسوی «پیکان کوچک» است. استفاده از این سلاح‌ها در جنگ‌های مدرن متعارف نیست. چرا روسیه از این سلاح‌ها استفاده می‌کند؟

برای این نوع سلاح‌ها به سختی بتوان تاریخچه ممتازی یافت. این سلاح در ایتالیای اوایل دهه ۱۹۰۰ ساخته شد و در طی جنگ اول جهانی استفاده از آن به روز رسانی و معمول شد. این پیکان‌ها معمولا ۱۲ سانتی‌متر طول داشتند و در انتهای آنها پرهایی قرار داده شده بود تا پایداری آن حفظ شود. این سلاح‌ها معمولا از طریق هواپیما و به صورت بسته‌های ده تا صدتایی بر روی زمین ریخته می‌شد. این سلاح‌ها البته موثر نبودند و بمب‌های انفجاری جایگزین آنها شدند.

بعدها آمریکایی‌ها در دهه ۱۹۵۰ نوع مهلک‌تر این سلاح‌ها را در برنامه Lazy Dog ساختند. انفجار یک بمب ۲۲۵ کیلویی بیش از ۱۰ هزار پرتابه، هر کدام به طول ۴۴ میلی‌متر، آزاد می‌کرد. این پرتابه‌ها مثل گلوله عمل می‌کردند و می‌توانستند در هر متر مربع حدود ۹ زخم بر جا بگذارند، به این ترتیب احتمال کشته شدن هر کسی در یک منطقه وجود داشت. این سلاح‌های Lazy Dog بر خلاف بقیه سلاح‌ها صدای کمتری ایجاد می‌کرد و چون بارانی از فولاد بود.

در ویتنام آمریکایی‌ها در آتش توپخانه خود هم از این پرتابه‌ها استفاده می‌کردند که به نام Beehive شناخته می‌شد. این پرتابه‌ها وقتی از لوله یک اسلحه خارج می‌شدند می‌توانستند گداخته شوند تا به سرعت منفجر شوند، و در نتیجه تبدیل به یک تفگ ساچمه‌ای خیلی بزرگ شوند. داستان‌های وحشت‌آور و گاه ساختگی از این سلاح‌ها تعریف شده است که مثلا این پرتابه‌ها ویتنامی‌ها را به درخت دوخته بودند.

مطالعات آمریکایی‌ها در باره حیوانات نشان می‌دهد که این پرتابه‌های کوچک در سرعت‌های بسیار بالا وقتی وارد بدن شوند در بدن می‌چرخند، و زخم‌های کاملا نامتناسب با اندازه خود به وجود می‌آورند. این پرتابه‌ها قادر هستند به عمق بافت‌های بدن نفوذ کنند و از میان استخوان‌ها هم عبور کنند.

در اوایل دهه ۲۰۰۰، یک گروه حقوق بشری اسرائیلی موفق نشد استفاده از این پرتابه‌ها را در زمان اشغال کرانه باختری متوقف کند. تلاش در جهت قرارگیری استفاده از این پرتابه‌ها زیر موضوع قوانین بین‌المللی ویژه‌‌ای که بر بمب‌های خوشه‌ای و مین‌ها نظارت دارد ناموفق بوده‌ است.

این پرتابه‌ها سوای اینکه به صورت گریپ‌شات‌هایی برای دفع حملات در بردهای کوتاه عمل می‌کنند، اما مزایایی هم نسبت به مهمات مشابه دارند. ردپایی که این اسلحه‌ها به جا می‌گذارند به صورت مخروط است نه پخش ۳۶۰ درجه‌ای یک گلوله خمپاره. و بسیار بیشتر از قطعات تکه تکه شده کروی اثرگذار هستند.

در قرن هجدهم هنری شراپنل خمپاره‌ای طراحی کرده بود که با گلوله‌های فلزی پر می‌شد اما دانشمندان جنگ جهانی دوم بمب‌هایی ساختند با غلاف‌های فلزی با ضخامت مناسب که جراحات کشنده‌ای ایجاد می‌کرد. در مقابل، هر پرتابه باید به صورت جداگانه طراحی ویژه‌ای داشته باشد.

نیل گیبسون، از موسسه فنیکس اینسایت، که یک موسسه مشاوره برای استفاده از مواد انفجاری است، این پرتابه‌ها را در شهر بوچا شناسایی کرده که از توپ‌های ۱۲۲ میلی‌متری 3Sh1 روسیه شلیک شده‌اند. عکس‌هایی که از این شهر گرفته شده است این توپ‌های رها شده در این شهر را نشان می‌دهد.

توپخانه روسیه معمولا از گلوله‌های شکننده استفاده می‌کنند که در برابر اهداف با رنج وسیع، شامل ساختمان‌ها و خودروهای سبک کاربرد دارد. روسیه اعلام کرده از این گلوله‌های حاوی پرتابه برای اهداف دفاعی استفاده کرده‌ است؛ احتمالا مشکلات لجستیکی به این معنی است که ارتش از هر آنچه که در دست داشته استفاده کند. شاید هم هدف این بوده که مردم را به وحشت اندازد.

https://www.economist.com/the-economist-explains/2022/04/24/what-are-flechettes-a-brutal-weapon-used-in-ukraine