زنان اوکراینی در میدان جنگ با متجاوزان روس

روزنامه شرق

عصر روزی سرد در اواسط ماه مارس، «میروسلاوا بوداکوفکسا» در حال تمیزکردن صندوق عقب ماشینش بود تا برای یک مأموریت شبانه دیگر آماده شود. ماشین او پشت ایستگاه اصلی راه‌آهن در «لویو» در غرب اوکراین پارک شده بود، جایی که زنان و کودکانی برای فرار از خشونت و وحشت جنگ، خود را با قطار از نقاط مختلف اوکراین به آنجا می‌رساندند.

بوداکوفسکای ۳۸ ساله هم که مدیر یک آژانس مسافرتی بود، آنجا بود که تا جایی که ممکن است تعداد بیشتری از این پناه‌جویان را اسکان دهد. «آنها را بعد از پیاده‌شدن از قطار به یک پناهگاه می‌برم». او تخمین می‌زند که هر شب حدود ۲۰ بار برای انتقال این پناه‌جویان در رفت و آمد تا ایستگاه راه‌آهن لویو است. «تا زمانی که آفتاب طلوع می‌کند کار من همین است و پس از آن به رختخواب می‌روم». از حدود یک ماه اخیر این روال زندگی بوداکوفسکا بوده است. زمانی که روسیه در ۲۴ فوریه امسال تهاجم تمام‌عیار خود به اوکراین را آغاز کرد، بوداکوفسکا در لهستان تحت معالجه سرطان پوست بود و با وجود آنکه پزشکان معالج از او خواسته بودند تا همچنان به استراحت بپردازد اما بوداکوفسکا ترجیح داد برای کمک به هم‌وطنانش به اوکراین بازگردد. با وجود اینکه پزشکان او را تشویق کردند که استراحت کند، او برای کمک به اوکراین بازگشت. او می‌گوید: «من اکنون درگیر دو جنگ هستم: جنگ با سرطان و جنگ با روسیه».

بوداکوفسکا یکی از میلیون‌ها زن اوکراینی است که از زمان شروع جنگ بسیج شده‌اند و به پشتیبانی لجستیکی و غیرنظامی از مردم کشورشان می‌پردازند. این زنان خود را «خط مقدم پشتی» توصیف می‌کنند که اشاره‌ای است به اصطلاح نظامی «عملیات‌های پشتیبانی» برای حمایت از کسانی که در خط مقدم نبرد در حال جنگ هستند.

زنان حدود ۱۵ درصد از ارتش اوکراین را تشکیل می‌دهند و به این ترتیب درحال‌حاضر حدود ۳۰ هزار زن در میدان جنگ با روسیه حضور دارند اما نبرد آنها بخش گسترده‌تری از میدان جنگ رودررو با نظامیان تحت امر ولادیمیر پوتین را دربر می‌گیرد: تاجری که لوازم پزشکی را در کنار یخچال کیک‌ها در شیرینی‌پزی خود ذخیره می‌کند، خیاط لباس عروسی که پوششی مناسب برای استتار طراحی می‌کند یا معلم مدرسه‌ای که خطوط تلفنی را برای جست‌وجوی افراد زنده‌مانده در شهر محاصره‌شده ماریوپول مدیریت می‌کند.

این زنان با همراهی هم چالشی پیش‌بینی‌نشده برای ولادیمیر پوتین ایجاد می‌کنند و به یک خط دفاع دیگر در جنگی تبدیل می‌شوند که همبستگی و روحیه بالای اوکراینی‌ها در آن، نقشه‌های روسیه برای یک پیروزی سریع را نقش بر آب کرده است.

«لیلیا چیژ» متخصص ریه که اخیرا و پس از آنکه مادر ۸۴ ساله خود را به مکانی امن در لهستان رسانده، به اوکراین بازگشته، می‌گوید: «پوتین در این جنگ اشتباهات زیادی مرتکب شد و یکی از این اشتباهات این بود که ما زنان را به حساب نیاورد». او اکنون زنان و کودکان آواره اوکراینی را به طور رایگان در لویو درمان می‌کند. این شهر بزرگ در نزدیکی مرز لهستان به پناهگاه صدها هزار اوکراینی آواره تبدیل شده است.

اگرچه آرامش حاکم بر لویو در روز ۱۸ مارس و زمانی که موشک‌های کروز روسی فرودگاه این شهر را هدف قرار دادند، از بین رفت و دود سیاه آسمان این شهر را دربر گرفت اما لویو در مقایسه با شهرهای مرکز و شرق اوکراین همچنان امن باقی مانده است.

با این حال، ظاهر شهر مشابه شهرهایی است که در وضعیت جنگی هستند. دور تا دور ادارات دولتی کیسه‌های شن قرار دارد، گنجینه‌های فرهنگی به مکان‌هایی امن منتقل شده‌اند و مقررات منع رفت و آمد شبانه برقرار است. اتومبیل‌هایی که از شهر عبور می‌کنند مملو از زنان و کودکان پناه‌جویی است که به سمت غرب حرکت می‌کنند و به بیش از سه میلیون هم‌وطن آواره خود می‌پیوندند که در هفته‌های گذشته از اوکراین گریخته‌اند.

کلوپ‌های شبانه به پناهگاه‌های موقت و آشپزخانه برای پناه‌جویان تبدیل شده‌اند و موزه‌ها و رستوران‌ها هم مملو از زنان و مردانی هستند که با موبایل‌ها و لپ‌تاپ‌های خود اخبار را پیگیری می‌کنند و هم‌زمان فهرست ده‌ها هزار آواره را که نیاز به اسکان و حمل‌ونقل دارند، مرتب می‌کنند. بیشتر این داوطلبان امدادرسانی به آوارگان، زن هستند.

این صحنه‌ها یادآور دوران تاریک جنگ جهانی دوم در ایالات متحده و اروپا، از جمله اتحاد جماهیر شوروی است، زمانی که زنان در خارج از میدان جنگ نقش اساسی داشتند، در کارخانه‌های اسلحه‌سازی کار می‌کردند و مشاغل اداری را بر عهده گرفتند تا مردان به میادین نبرد اعزام شوند. درحالی‌که قانون خدمت اجباری در اوکراین وجود ندارد، اما با شعله‌ورشدن آتش جنگ از سوی پوتین، مردان بین ۱۸ تا ۶۰ سال اوکراینی از خروج از این کشور منع شده‌اند تا برای دفاع از کشورشان در دسترس باشند.

نگاه امیدوار به آینده

اوکراین با بیش از ۱۹۵ هزار پرسنل فعال، ۹۰۰ هزار نیروی ذخیره و صدهزار نیروی دفاع سرزمینی دارای یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های اروپاست، بااین‌حال هزاران مرد و زن دیگر در حال ثبت‌نام برای دریافت سلاح گرم هستند و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، غیرنظامیان را تشویق به پیوستن به این جنگ کرده است.

مردم محلی می‌گویند افراد مسلح در اوکراین می‌توانند از تلاش‌های همه‌جانبه‌ای که در کشورشان انجام می‌گیرد تا از اوکراین در برابر روسیه ایستادگی کنند، انگیزه بگیرند.

«ناتالیا داماشوتس» که خیاط است استدلال می‌کند که «برای سربازان روسی که دور از خانه هستند و بستگانشان در روسیه آسیبی ندیده‌اند جنگ می‌تواند مسئله‌ای غیرشخصی باشد». او پس از پایان دوختن سجاف جلیقه نارنجکی می‌گوید: «همه خانواده‌های اوکراینی درگیر جنگ و دفاع از کشورشان هستند و به‌همین‌دلیل است که ما قوی‌تر خواهیم ماند و به‌همین‌دلیل هم پیروز خواهیم شد».

عزم باورنکردنی اوکراینی‌ها در مبارزه با همسایه بسیار بزرگ‌تر و قدرتمندتر خود، جهان را به حیرت واداشته است. این ایستادگی و فداکاری اوکراینی‌ها زمانی بیشتر جلب توجه می‌کند که به آمار سازمان ملل درباره آوارگان این جنگ نگاه کنیم. براساس این آمار، تاکنون بیش از ۱۰ میلیون نفر، یعنی بیش از یک نفر از هر چهار اوکراینی، پس از حمله روسیه، خانه‌های خود را ترک کرده و آواره شده‌اند.

اخیرا دولت اوکراین هشدار داده است از آنجا که پیشروی ارتش روسیه به طور قابل توجهی کند شده، روس‌ها تاکتیک خود را تغییر داده و به جای هدف‌قرار‌دادن زیرساخت‌های نظامی، غیرنظامیان و مناطق مسکونی را مورد حمله قرار می‌دهند تا روحیه اوکراینی‌ها را برای ایستادگی و مقاومت بشکنند.

این جنایات روسیه توسط گروه جدیدی متشکل از حدود ۱۲۰ داوطلب زن به نام «داتالیون» ثبت شده است که از مناطق حساس جنگی عکس و فیلم می‌گیرند. این تصاویر ابتدا بازبینی می‌شود و سپس در یک پایگاه داده باز ذخیره می‌شود و در اختیار رسانه‌ها و ارگان‌های مختلف دولتی اوکراین قرار می‌گیرد. «ما در درجه اول زن هستیم، زیرا مردان در حال انجام کارهای خطرناک‌تری هستند».

بنیان‌گذار گروه داتالیون، یک تاجر سابق و مقام دولتی اوکراینی است که به‌تازگی از اوکراین به یکی از کشورهای اتحادیه اروپا گریخت. او به شرط ناشناس‌ماندن حاضر شد با نشریه «تایم» گفت‌وگو کند تا امنیت اعضای تیم و خانواده‌اش که در اوکراین هستند به خطر نیفتد.

«زنان در سرتاسر اوکراین از گوشی‌های هوشمند خود برای عکس‌برداری از کشتارهای دسته‌جمعی، بمباران پناهگاه‌ها و حملات هوایی استفاده می‌کنند. من همیشه باور داشتم که زنان اوکراینی بسیار قوی هستند و اکنون این واقعیت هزاران بار در روز اثبات می‌شود. داتالیون از زمان آغاز به کار خود در ۲۷ فوریه، اصالت حدود هزارو ۲۰۰ ویدئو را تأیید کرده است که تا هفت هزار بار در روز دانلود شده‌اند». روز ۹ مارس ایستگاه راه‌آهن لویو میزبان پرستاران و پزشکان داوطلب بود که زنان و کودکان را در طبقه بالای سالن‌های فروش بلیت درمان می‌کردند. زنانی که به‌تازگی وارد ایستگاه شده بودند، شب را روی تشک‌هایی روی زمین به صبح می‌رساندند. یکی از آنها نوزادی را در آغوش می‌گیرد که شش روز قبل در خارکف، در شرق اوکراین و درحالی‌که موشک‌های روسیه شهر را بمباران می‌کردند، به دنیا آمد. از پنجره سالنی که زنان و کودکان آواره موقتا پناه گرفته‌اند، روی سکوهای ایستگاه راه‌آهن گروه‌هایی از زنان جوان با گریه، مردان یونیفورم‌پوش خود را که در حال اعزام به میدان جنگ با روسیه هستند، در آغوش می‌گیرند.

«ناتالیا کولتاروسکا» ۵۵ ساله اهل اودسا که به‌عنوان تکنسین آزمایشگاه در یک زایشگاه کار می‌کند، این زوج‌ها را نگاه می‌کند. او دو نوه کوچک خود را بغل کرده و با امیدواری از روزهای روشنی که پس از جنگ در انتظار اوکراین است می‌گوید: «همه ما از نظر روانی در رنج هستیم، اما باید به محل کارم برگردم. خوشبختانه یا متأسفانه بچه‌ها از به‌دنیاآمدن دست نمی‌کشند. ما هم نباید از تلاش و ایستادگی دست بکشیم. ما با هم می‌توانیم این روزهای تاریک را سپری کنیم».