هکرها چطور علیه پوتین خراب‌کاری می‌کنند؟

جو تایدی
گزارشگر فضای مجازی، بی‌بی‌سی

با شروع حمله روسیه به اوکراین، گروه هکتیویست‌های ناشناس (هکرهایی که از تخصص خود برای کارزارهای اجتماعی استفاده می‌کنند)، با اعلام جنگ سایبری علیه ولادیمیر پوتین، بمب باران بی‌وقفه‌ای از حمله‌های سایبری را در روسیه آغاز کرده‌اند. عده‌ای از کسانی که زیر پرچم این گروه فعالیت می‌کنند با بی‌بی‌سی درباره انگیزه، تاکتیک‌ها و نقشه‌هایشان در این نبرد صحبت کرده‌اند.

در میان حمله‌های سایبری این گروه از زمان شروع حمله روسیه به اوکراین، حمله هکرهای ناشناس به شبکه تلویزیونی روسیه از همه چشمگیرتر بود.

آنچه در این هک اتفاق می‌افتد، در ویدئوی کوتاهی منتشرشده است. در این ویدئو می‌بینم که پخش برنامه‌های روزانه تلویزیون روسیه با نمایش تصاویری از انفجار بمب‌ها در اوکراین و گفتگوی سربازها درباره وحشتناک بودن این جنگ قطع می‌شود.

این ویدیو در ۲۶ ماه فوریه منتشر شد و بعد حساب کاربری “ناشناس” که در شبکه‌های مجازی میلیون‌های دنبال کننده دارد آن را به اشتراک گذاشت. این ویدئو همراه با این متن منتشر شد: “اقدام جدید. شبکه تلویزیونی دولتی روسیه به دست ‘ناشناس’ هک شد تا حقیقت آنچه در اوکراین در حال اتفاق افتادن است نمایش داده شود.”

این پست به‌سرعت میلیون‌ها نفر بیننده پیدا کرد.

این ویدئو تمام ویژگی‌های هک‌های گروه “ناشناس” را دارد: دراماتیک، پرقدرت و تأثیرگذار است و به‌راحتی در فضای مجازی قابل اشتراک‌گذاری است. درعین‌حال مانند دیگر حمله‌های سایبری این گروه، تشخیص صحت و حقیقت‌یابی آن‌هم بسیار دشوار است.

اما یکی از گروه‌های کوچک زیرشاخه هکرهای “ناشناس” می‌گوید مسئول این هک بوده‌اند و توانسته‌اند برای ۱۲ دقیقه کنترل پخش تصاویر شبکه دولتی روسیه را به دست بگیرند.

اولین کسی که این ویدئو را منتشر کرد توانسته واقعی بودن آن را تأیید کند. الیزا در آمریکا زندگی می‌کند اما پدرش اهل روسیه است. او وقتی پخش برنامه تلویزیون دولتی روسیه مختل شد به دخترش تلفن کرد. الیزا می‌گوید: “پدرم وقتی این اتفاق افتاد به من تلفن زد و گفت: خدای من! دارند واقعیت را نشان می‌دهند! در همان لحظه از او خواستم برنامه را ضبط کند و بعد آن ویدئو را در اینترنت به اشتراک گذاشتم. پدرم می‌گوید یکی از دوستانش هم شاهد این لحظه بوده است.”

روس‌تلکام، شرکت روسیه‌ای که برنامه‌هایش هک شده است هیچ ابراز نظری در جواب به سؤال‌ها در این مورد نکرده است.

هکرها این حمله‌ها را حمایت از مردم بی‌گناه اوکراین که در حال قتل‌عام شدن هستند اعلام کرده‌اند: “اگر هیچ اقدامی برای بازگشت صلح در اوکراین صورت نگیرد، ما حمله‌هایمان به کرملین را با شدت بیشتری ادامه خواهیم داد.”

گروه “ناشناس” می‌گوید تعدادی از وب‌سایت‌های روسیه را در دست گرفته و اطلاعات دولتی را به سرقت برده است اما لیزا فورته، یکی از شرکای شرکت امنیت سایبری رد گوت می‌گوید تا این لحظه بیشتر این حمله‌ها، حمله‌های ساده‌ای بوده‌اند.

بیشتر حمله هکرها، حمله‌های دی‌دی‌او‌اس بوده‌اند. این شکل از حمله‌ها با فرستادن درخواست‌های بسیار زیاد، سرور یک وب‌سایت را از کار می‌اندازند. این شکل حمله نسبتاً ساده انجام داده می‌شوند و فقط برای مدت محدودی وب‌سایت‌ها را از دسترس خارج می‌کنند.

اما خانم فورته می‌گوید: “حمله به شبکه تلویزیونی حمله بسیار خلاقانه‌ای است و فکر می‌کنم به ثمر رساندنش کار بسیار مشکلی باشد.”

گروه هکرهای “ناشناس” توانسته‌اند بعضی وب‌سایت‌های روسیه را در دست بگیرند. خانم فورته می‌گوید در این شکل هک کردن، هکرها کنترل یک وب‌سایت را در دست می‌گیرند تا بتواند محتوای آن را تغییر بدهند.

تا اینجا، این حمله‌ها توانسته‌اند در کار روسیه اختلال ایجاد کنند و مایه شرمساری‌شان شوند اما متخصصان فضای مجازی به‌تدریج نگران این موج روزافزون حمله‌های مجازی شده‌اند که بعد از حمله به روسیه شدت گرفته‌اند.

آن‌ها نگران‌اند که یک هکر به شکل تصادفی شبکه کامپیوتری جایی مانند یک بیمارستان را مختل کند یا تمام ارتباط‌های حیاتی از کار بیندازد.

امیلی تیلور از ژورنال سیاست مجازی می‌گوید: “من تابه‌حال با چنین موردی برخورد نکرده‌ام.”

“این حمله‌ها با خطرهای این‌چنین همراه هستند. ممکن است موجب حادتر شدن شرایط شود و همیشه احتمال دارد کسی به شکل تصادفی صدمه‌ای جدی به سیستم‌هایی بزند که برای زندگی شهروندان عادی حیاتی هستند.”

گروه هکرهای “ناشناس” مدت‌ها بود این اندازه فعال نبوده است. رومن، کارآفرین اوکراینی در حوزه تکنولوژی، مدیر یک گروه هکر به نام اتحاد با اوکراین است. او پیش از حمله روسیه به اوکراین هیچ ارتباطی با گروه هکرهای ناشناس نداشت.

اما در مصاحبه‌ای با من گفت وقتی او و گروهش تا حدی موفق شدند وب‌سایت تاس، آژانس خبری دولتی روسیه را در دست بگیرند و یک پوستر ضد پوتین در صفحه اول آن قرار دهند، لوگوی گروه هکری “ناشناس” را در زیر آن قراردادند.

رومن از آپارتمانش در کی‌یف مشغول کار است و گروه همکارانش را در ساختن وب‌سایت هدایت می‌کند. آن‌ها با ساختن اپلیکیشن در اندروید و بوت‌هایی برای تلگرام به اوکراین در این جنگ کمک می‌کنند و وب‌سایت‌های روسیه را مورد هدف قرار می‌دهند.

او می‌گوید: “من آماده‌ام برای دفاع از اوکراین تفنگ در دست بگیرم اما در حال حاضر، تخصصی که در کامپیوتر دارم برای مبارزه مفیدتر است. برای همین در آپارتمانم با دو لب تاپ و هدایت گروه همکارانم در جبهه آی تی در حال مقاومت هستیم.”

او می‌گوید آن‌ها موفق شده‌اند وب‌سایت فروش بلیط قطار ناحیه‌ای روسیه را برای چند ساعت از کار بیندازند. بی‌بی‌سی موفق نشد این واقعه را تأیید کند.

او از کارش دفاع می‌کند و می‌گوید: این کارها در حالت عادی خلاف و غیرقانونی است اما وقتی خطری شما و اقوامتان را تهدید می‌کند همه‌چیز فرق دارد.”

گروه هکر دیگری که به گروه هکرهای “ناشناس” پیوسته است یک گروه لهستانی به نام جوخه ۳۰۳ است. نام این گروه برگرفته از جوخه مشهوری از مبارزان لهستانی در جنگ جهانی دوم است.

یکی از اعضای این گروه که به احترام یکی از خلبان‌های لهستانی جنگ جهانی دوم خودش را یان زومبچ می‌نامد، می‌گوید: “ما همیشه با گروه هکرهای ‘ناشناس’ همکاری می‌کنیم و من حالا خودم را یکی از اعضای این جنبش می‌دانم.”

او نمی‌خواست عکسش را منتشر کنیم اما یکی دیگر از اعضای گروهش که اهل اوکراین است عکسی از خودش فرستاد که در آن کلاه به سردارد و ماسک زده است. او وضعیت فعلی زندگی‌اش را این‌طور توصیف می‌کند: “روزها تفنگ به دست در سنگر و شب‌ها در لشگر هکرهای ‘ناشناس’ در حال هک کردن هستم.”

جوخه ۳۰۳ وب‌سایتی راه‌اندازی کرده است که مردم می‌توانند عضو آن شوند و از طریق آن به شهروندان ناشناس روسیه پیغام‌های تلفنی بفرستند و درباره واقعیت این جنگ به آن‌ها بگویند. آن‌ها می‌گویند توانسته‌اند بیش از ۲۰ میلیون پیغام تلفنی و پیام‌هایی در واتس اپ ارسال کنند.

این دو گروه که خود را جز گروه هکرهای “ناشناس” می‌دانند در صحبت با من گفته‌اند کارهایی که انجام داده‌اند به نظرشان تأثیرگذارترین فعالیتی بوده که برای اوکراین انجام داده‌اند.

وقتی از یان پرسیدم در مورد فعالیت‌های غیرقانونی‌اش چه فکر می‌کند جواب داد آن‌ها اطلاعات خصوصی افراد را سرقت نمی‌کنند و به اشتراک نمی‌گذارند و فقط تلاش می‌کنند با مردم روسیه حرف بزنند تا بتوانند در این جنگ اطلاعاتی پیروز شوند.

او البته اضافه کرد که درحالی‌که برنامه‌ریزی برای یک حمله هکری تأثیرگذارتر در روزهای آینده هستند.

گروه‌های هکری خودمختار روسیه هم در حال حمله کردن به اوکراین هستند اما حمله‌های آن‌ها به‌مراتب کوچک‌تر است.

از ماه ژانویه سه موج حملات هکری دی‌دی‌او‌اس در اوکراین اتفاق افتاد و سه حمله بزرگ‌تر پاک کردن محتوا که توانست داده‌های اطلاعاتی تعداد کمی از کامپیوترها در اوکراین را پاک کند.

روز چهارشنبه ۱۶ مارس ویدئویی دستکاری‌شده از رئیس‌جمهوری زلنسکی دروب سایت شبکه تلویزیونی اوکراین ۲۴ به نمایش درآمد که مشخص شد درنتیجه حمله هکرها بوده است.

در شرایط موجود به‌سختی می‌توان تشخیص داد چه گروهی مسئول کدام حمله سایبری است.

یکی از اعضای قدیمی هکرهای “ناشناس” به نام آنون تو ورلد می‌گوید: “پاشنه آشیل گروه هکرهای ناشناس این است که هرکسی می‌تواند ادعا کند یکی از اعضا گروه ناشناس است. حتی عوامل دولت که بر ضد آنچه ما برایش می‌جنگیم فعالیت می‌کنند هم می‌توانند در آن داخل شوند.”

او ادامه می‌دهد: “به نظر طبیعی می‌آید درحالی‌که شهرت و محبوبیت ما بیشتر می‌شود، عوامل حکومتی بخواهند خراب‌کاری کنند. این به هرج مرج اضافه می‌کند. اما ما به هرج‌ومرج عادت داریم خصوصاً در اینترنت.”

****

گروه “ناشناس” چه کسانی هستند؟

این گروه هکتویست‌ها اولین بار در سال ۲۰۰۳ در وب‌سایت فور چان معرفی شدند. این گروه هیچ رهبری ندارد و شعار آن‌ها این است: “ما یک هنگ هستیم.”

هرکسی می‌تواند ادعا کند عضو این گروه است و برای هر دلیل اجتماعی که می‌خواهد اقدام به هک کردن کند اما اغلب هک‌های آن‌ها علیه ارگان‌هایی است که از قدرت خود سو استفاده می‌کنند.

نشانه آن‌ها ماسک صورت گای فاکس است که در رمان گرافیکی مشهور “وی برای وندتا” آلن مور بر صورت شخصیت اصلی داستان است. آنارشیست انقلابی‌ای این رمان موفق می‌شود حکومتی فاسد و فاشیستی را سرنگون کند.

این گروه حساب‌های کاربری متعددی در شبکه‌های مجازی دارد و ۱۵.۵ میلیون نفر حساب کاربری آن‌ها در توییتر را دنبال می‌کنند.