مادران روس فرزندان خود را می‌خواهند!

بی‌بی‌سی: ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، مستقیما مادران سربازان اعزامی به اوکراین را خطاب قرار داده و به آنان گفته است: “می‌دانم چقدر نگران هستید.” او سعی کرده به مادران قوت قلب بدهد. اما بعضی مادران، مادربزرگ‌ها، خواهران و دوست‌دخترها به بی‌بی‌سی گفته‌اند که ناامیدانه دلواپس عزیزانشان در ارتش هستند؛ مردان جوانی که به نظر می‌آید ایده‌ای ندارند به کجا فرستاده شده‌اند.

تمام نام‌ها در گزارش تغییر داده شده است.

وقتی مارینا بیش از یک هفته درباره نوه‌اش خبری نشنید، شروع به زنگ زدن کرد. پسر در آخرین پیامش به مادربزرگ گفت در مرز بلاروس و اوکراین است و به‌زودی به خانه برمی‌گردد. اما از آن زمان خبر دیگری از نوه‌اش نشنیده و در ذهنش بدترین چیزها را تصور کرده است.

“به واحد نظامی‌اش زنگ زدم و آنها گفتند او [روسیه را] ترک نکرده است. گفتم ‘شوخی می‌کنید؟ از بلاروس به من زنگ زد. خودتان نمی‌دانید سربازانتان کجا هستند؟’ گوشی را گذاشتند و دیگر جواب تلفنم را ندادند.”

نیکیتا، نوه مارینا، در اصل سرباز وظیفه بود. در روسیه مردان ۱۸ تا ۲۷ ساله که دلیلی برای معافیت نداشته باشند- مانند درس خواندن و مراقبت از بچه‌های کوچک- باید یک سال در ارتش خدمت کنند.

اما مارینا می‌گوید در اولین روزهای خدمت سربازی نیکیتا، نمایندگان واحدهای نظامی به منطقه‌شان آمدند، به این امید که سربازان وظیفه را به سربازان قراردادی تبدیل کنند تا در ازای دستمزد دوره خدمت آنها طولانی‌تر شود. سربازان قراردادی بخش بزرگی از نیروهای نظامی جوان روسیه را تشکیل می‌دهند.

آنها “او را قانع کردند”.... “به او گفتند که می‌توانی زود بازنشسته شوی، یک حقوق ثابت خواهی داشت، و یاد می‌گیری چطور رانندگی کنی.”

نیکیتا راننده یک واحد پیاده نظام مکانیزه ارتش روسیه شد اما دستمزدش نتوانست برای او یک زندگی راحت معمولی فراهم کند. حقوق ماهیانه او ۱۸ هزار روبل معادل ۲۴۰ دلار بود و قبل از آنکه روبل سقوط کند، فقط به این اندازه بود که یک زندگی ساده روستایی را بگذراند. او به مادربزرگش گفته بود که باید پول یونیفورم و بنزین ماشین را هم از حقوق خودش بدهد.

به گفته مادربزرگ نیکیتا، او در پادگان خوابگاه مجانی داشت اما نمی‌توانست بدون بخاری و آب گرم که در خوابگاه وجود نداشت، دمای بسیار سرد و هوای یخ را تحمل کند؛ بنابراین مجبور بود جای دیگری را کرایه کند و برای آن هم پول بدهد.

تشخیص اینکه تجربه نیکیتا چقدر قابل تعمیم است، سخت است؛ اما تعداد زیاد شرکت‌های روسی که به مردان جوان کمک می‌کنند راهی برای سربازی نرفتن پیدا کنند، نشان می‌دهد ارتش چندان جای جذابی نیست.

نیکیتا اواسط فوریه به مادربزرگش گفت به مرز اوکراین و بلاروس منتقل می‌شود “تا از آنجا محافظت کند”. او همچنین به مادربزرگش گفت که شنیده قرار است به‌زودی به خانه بازگردند.

از ۲۳ فوریه که آخرین پیامش را فرستاد، خبری از او نرسیده است. آن روز تعطیل بود و تماس گرفت که بگوید در یک کنسرت است.

مارینا مطمئن است که او روحش هم خبر نداشت قرار است به جنگ در اوکراین فرستاده شود.

“او گفت ‘اینجا مانور است و مانورهای بیشتر و بعدش ما قرار است برگردیم’”، همان چیزی که بسیاری از سربازان روسی که ما با نزدیکانشان صحبت کردیم، به خانواده‌شان گفته بودند.

زن دیگری به نام گالینا می‌گوید زمانی متوجه شد نیکولای،‌ پسرش، در اوکراین است که خواهرش عکس او را در صفحه فیسبوک رئیس نیروهای مسلح اوکراین به عنوان اسیر جنگی دید.

در یکی از جلسات خبری پنتاگون گفته شد تعداد زیادی از مردان روسی که در اوکراین می‌جنگند، سربازان وظیفه هستند، و این می‌تواند دلیلی باشد که به دلیل بی‌تجربگی و عدم آگاهی‌شان، نمی‌دانسته‌اند چه انتظاری از آنها می‌رفته است.

اما به نظر می‌آید که تصور مردان - که آنها به جای اعزام به جنگ، صرفا در تمرین نظامی بوده‌اند- منحصر به سربازان وظیفه نبوده است. مانند نیکیتا نوه مارینا، و بسیاری از مردان دیگر که با نزدیکانشان صحبت کرده‌ایم، نیکلای،‌ پسر گالینا هم به عنوان سرباز وظیفه شروع کرد اما اکنون یک سرباز قراردادی است.

گالینا می‌گوید آخرین بار یک روز قبل از آنکه خواهرش عکس را در فیسبوک ببیند، پسرش به او گفته بود که نزدیک مرز اوکراین است.

“نمی‌دانم چه باید بکنم. رسانه‌ها درباره این واقعیت که مردان ما اسیر شده‌اند،‌ سکوت کرده‌اند. یا چیزی نمی‌دانند.”

دوست‌دختر نیکولای می‌گوید علی‌رغم اصرارهایی که کرد تا منصرفش کند، او دسامبر گذشته سرباز قراردادی شد تا “بتواند در آینده خرج خانواده‌اش را بدهد”. مادرش هم می‌گوید در منطقه هیچ راه دیگری وجود ندارد که بشود چنین درآمد درستی داشت.

او می‌گوید: “بچه‌ام با میل خودش [به اوکراین] نرفت. فرمانده‌اش او را به اوکراین فرستاد.”

مادرش اضافه می‌کند: “راستش را بگویم، نمی‌دانم همه این کارها برای چیست. در کشور ما بعضی آدم‌ها غذای کافی برای خوردن ندارند. معنی جنگ و عملیات نظامی را نمی‌فهمم.”

“در خانه چه کسی را باید بزنم تا بچه‌ام را برگردانم؟”

این احساس ناتوانی در مادر دیگری هم دیده می‌شد که بی‌بی‌سی با او صحبت کرد. پسر این زن که یک سرباز قراردادی است، با عنوان “تمرین نظامی” اعزام شد.

او می‌گوید: “اگر می‌دانستم الان کجاست، خودم را جمع و جور می‌کردم، سراغ آن آدم‌ها می‌رفتم و التماس‌شان می‌کردم.”

از لحاظ تاریخی، مادران سربازان در روسیه با صراحت از اینکه ارتش چگونه پسرانشان را استخدام و با آنها رفتار می‌کند، انتقاد می‌کنند و به مقام‌ها فشار می‌آورند که درباره شمار تلفات شفاف‌تر باشند.

آنها در اعتراض علیه هر دو جنگ چچن نقش مهمی داشتند و کارزارهای تبلیغاتی گسترده‌ای راه انداختند.

اما اخیرا قانون جدیدی در روسیه تصویب شد. بر این اساس هر شخصی که به گفته دولت اخبار “جعلی” درباره عملیات ارتش در اوکراین منتشر کند، به ۱۵ سال زندان محکوم می‌شود.

مردم روسیه همچنین در معرض تبلیغات شدید ضد اوکراین از سوی رسانه‌های دولتی روسیه هستند.

خواهر یک مرد که تصور می‌کند در اوکراین مفقود شده، فکر می‌کند باید دلیل خوبی برای حمله وجود داشته باشد.

“و حالا از ما خواسته‌ شده بسیج شویم. به نظر من اینطور می‌آید که آنها [اوکراین] کشور خودشان را ویران کرده‌اند و حالا دنبال ویران کردن کشور دیگری هستند.”

اوکراین برای مقابله با این تبلیغات و پروپاگاندا دنبال تبلیغات موثر خودش بوده است. یک خط اطلاع‌رسانی و کمک با نام “دنبال [گمشده] خودت باش” در روز سوم حمله راه افتاد. حمله‌ای که روسیه آن را “عملیات نظامی ویژه برای نازی‌زدایی و غیرنظامی کردن اوکراین” می‌خواند. یک کانال تلگرام به موازات این خط راه افتاده که عکس کشته‌ و زخمی‌ها و اسرای روسی در آن منتشر می‌شود و از خانواده‌های نگران می‌خواهد که در تماس باشند. واشنگتن پست، در مطلبی، درباره انتشار این تصاویر دردناک و آزاردهنده هشدار داده است.

اولکسی ارستوویچ،‌ مشاور رییس‌جمهور اوکراین، می‌گوید “این، نشان دهنده حسن نیت ما در قبال مادران روسی است.”

یک بروشور منتشر شده در صفحه فیسبوک وزارت کشور اوکراین حتی فراتر رفته و مستقیم از مادران روسی خواسته تماس بگیرند و بیایند پسران خود را ببرند. و به آنها توضیح و دستورالعمل داده، چه باید بکنند.

در این اطلاعیه گفته شده است: “ما، مردم اوکراین، برخلاف پوتین فاشیست، با مادران و پسران اسیر شده‌شان جنگی نداریم.”

با وجود این درخواست‌ها، خانواده‌هایی که ما با آنها صحبت کردیم، درباره مشروعیت عملکرد روسیه در اوکراین یا نظری نداشتند، یا از آن حمایت کردند.

اما پیامکی که بین یک زن و نامزدش رد و بدل شده بود و این زن به ما نشان داد، حکایت از آن دارد که در این مورد، سرباز لفاظی‌های روسیه را قبول ندارد که آنها برای “آزادکردن” مردم وارد اوکراین می‌شوند.

در این پیام سرباز به نامزدش نوشته است که در حال رفتن به “یک تور اطراف بعضی کشورها” است - احتمالا اشاره به بلاروس و همسایگان متحد روسیه- قبل از آنکه بنویسد دارد می‌رود “از آدم‌های بی‌دفاع دفاع کند. (علامت خنده بلند).”

وقتی نامزدش می‌پرسد “شوخی می‌کنی؟” او به سادگی جواب می‌دهد: “نه. دارم می‌روم جنگ.”

روسیه بالاخره هفته گذشته آمار کشته‌ها در حمله اخیر به اوکراین را اعلام کرد و گفت تا ۳ مارس ۴۹۸ نیروی روسیه کشته و ۱۵۹۷ نفر زخمی شده‌اند. اما اوکراین می‌گوید آمار کشته‌های روسیه ۱۱ هزار نفر است، گرچه این رقم قابل تایید نیست.