پوتین استقلال کشورهای همسایه را تهدید می‌کند

این بار نخست نیست که روسیه به توافق مورد تأیید خودش پشت پا می‌زند و تانک و توپش از روی قوانین بین‌المللی رد می‌شوند. این بار ولادیمیر پوتین با شناسایی رسمی مناطق جدایی‌خواه دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین  توافقاتی را نقض کرد که خودش در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ در تدوین آنها مستقیما دست داشت. اعزام «صلح‌بانان» روسیه به آن مناطق توافقنانه‌های مینسک را عملا بی‌اعتبار می‌کند.

به گذشته که نگاه می‌کنیم، می‌بینیم در سال ۱۹۹۹ هم کرملین یک چنین پیمان‌شکنی داشت و توافق صلح خودش با جمهوری خودمختار چچن را زیر پا گذاشت و آن منطقه را چنان درهم کوبید که مجبور شد بسیاری از شهرهایش را دوباره بسازد. آن زمان ولادیمیر پوتین تازه روی کار آمده بود.

نیروهای نظامی روسیه با سرپیچی از قوانین بین‌الملل سال‌هاست که در اوکراین حضور دارند. و نه تنها در اوکراین که در گرجستان و ملداوی هم. روسیه در همهٔ این کشورها  «حکومت‌»هایی کذایی زیر نظر دارد که در دسترس دولت‌های مرکزی نیستند. در همهٔ این کشورها کرملین به مردم محلی تابعیت روسی اعطا کرده تا رفتارش را مشروع جلوه دهد. از سال ۲۰۱۴ بدین سو در شرق اوکراین بیش از ۷۰۰ هزار شهروند اوکراین تابعیت روسیه را دریافت کرده‌اند. همین «تابعیت روسی» بهانهٔ اصلی کرملین برای مداخله در نزاع داخلی گرجستان در سال ۲۰۰۸ بود. در اوکراین بهانهٔ دیگری هم هست: حضور گستردهٔ جمعیت روسی‌زبان. یا حتی این ادعای بحث‌برانگیز پوتین که دیشب گفت اوکراین هرگز از حاکمیت و استقلال واقعی برخوردار نبوده. و لابد به باور او، نباید هم برخوردار باشد.

در سال ۲۰۰۸ روسیه با این شعار که می‌خواهد مردمان محلی ابخازستان و استیای جنوبی (دو جمهوری خودمختار گرجستان) را از دست تفلیس مردم‌آزار نجات دهد، این دو جمهوری را به‌زور از گرجستان کَند و گرفت و «استقلال»شان را به رسمیت شناخت. سربازان روسیه سال ۲۰۱۴ شبه‌جزیرهٔ کریمهٔ اوکراین را اشغال کردند، همه‌پرسی «استقلال» کریمه برگزار شد، پیش از اینکه به خاک روسیه ضمیمه شود.

روسیه در حالی به تمامیت ارضی اوکراین تعرض کرد که از جملهٔ ضامن‌های امنیت این کشور بود. بنا به یادداشت بوداپست که سال ۱۹۹۴ امضا شد، روسیه در کنار آمریکا و بریتانیا امنیت اوکراین، بلاروس و قزاقستان را در ازاء کلاهک‌های هسته‌ای آنها تضمین کرده بودند. بعدا چین و فرانسه هم اسناد جداگانهٔ مشابهی امضا کردند و روسیه کلاهک‌ها را تحویل گرفت. تا آن زمان اوکراین دارای سومین انبار بزرگ تسلیحات هسته‌ای جهان بود. و اکنون هشت سال است که حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین مورد تعرض ضامن اصلی امنیتش - روسیه قرار دارد، به دلیل اینکه راغب نیست دنباله‌رو کرملین باشد.

مطالعهٔ رفتار پوتین طی این سال‌ها تا حدی گویای این نکته است که یکی از محرک‌های اصلی توسعه‌طلبی فزایندهٔ او انفعال و عدم قاطعیت غرب است. و در کل بخت یا شانس پوتین، داشتن رقیبان ضعیف و پراکندهٔ حاکم بر غرب است.

ادامهٔ این وضع استقلال همهٔ کشورهای پیرامون روسیهٔ پوتین را تهدید می‌کند. ضمنا تابعیت روسی به داوطلبان از همهٔ کشورهای شوروی پیشین تقدیم می‌شود.

داریوش رجبیان، فیسبوک