پاکستان باید به جنگ نیابتی در افغانستان پایان دهد

نشست ویژه  شورای امنیت سازمان ملل در رابطه به افزایش خشونت‌ها در افغانستان، جمعه‌شب، ۱۵ مرداد، در نیویورک برگزار شد. در این نشست نمایند‌گان کشورهای عضو این سازمان، از جمله امریکا، بریتانیا، روسیه، چین و هند افزایش حمله بر غیرنظامیان را محکوم و بر راه‌حل سیاسی قضیه افغانستان تاکید کردند.

به گزارش روزنامه «۸ صبح» افغانستان، نماینده امریکا در این نشست افزایش حملات در افغانستان را محکوم کرد و گفت که اگر طالبان بخواهند قدرت را از طریق نظامی بگیرند، آنان منزوی خواهند شد. وی افزود که طالبان باید خشونت‌ها را کاهش بدهند و در زمینه صلح، امنیت و ثبات با دولت افغانستان تلاش کنند.

نماینده امریکا روی راه حل سیاسی قضیه افغانستان که عادلانه و پایدار باشد، تاکید کرد. براساس این راه حل سیاسی، باید حکومت همه‌شمول ایجاد شود، افغان‌ها حق انتخاب رهبر سیاسی خود را داشته باشند، حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان و اقلیت‌ها حفظ شود، افغانستان در آینده به پناه‌گاه امن تروریستان تبدیل نشود و به قواعد حقوق بشری احترام گذاشته شود.

نماینده امریکا هشدار داد که ادامه این وضعیت در افغانستان سبب خشونت و ویرانی بیش‌تر خواهد شد. وی از پروسه صلح به رهبری و مالکیت‌ افغان‌ها حمایت کرد و گفت که امریکا در راستای صلح افغانستان تلاش‌های دیپلماتیک خود را ادامه می‌دهد.

او یادآور شد که ایالات متحده همکاری خود را در بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش‌های انکشافی و حمایت از نیروهای امنیتی افغان در آینده نیز ادامه می‌دهد.

در همین حال واسیلی نبنزیا، نماینده دایم روسیه در سازمان ملل، گفت که آنان گزارش‌های وحشت‌ناکی از خشونت در افغانستان را دریافت کرده‌اند. آقای نبنزیا افزود که قضیه افغانستان راه حل نظامی ندارد و تلاش‌های جهانی و منطقه‌ای باید صورت گیرد تا منافع تمام گروه‌های مذهبی و قومی در افغانستان تامین شود. نماینده روسیه در سازمان ملل تصریح کرد که بی‌ثباتی داخلی سبب افزایش نفوذ داعش در شمال و شرق افغانستان شده است.

در عین حال، دیبرا لایز، نماینده سازمان ملل متحد در افغانستان، در این نشست که از طریق تماس تصویری صحبت می‌کرد، گفت کسانی که تخطی فاحش حقوق بشر را مرتکب می‌شوند، تحت پی‌گرد قرار بگیرند. خانم لایز افزود که یوناما و جامعه جهانی کوشش می‌کنند راهی پیدا کنند تا کسانی که مقصر هستند را مسوول قرار بدهند.

خانم لاینز از شورای امنیت سازمان ملل خواست اگر پیش‌رفتی در مذاکرات صلح به وجود نیاید و طالبان به خشونت‌های‌شان ادامه دهند، تحریم‌هایی که از سفر نماینده‌گان طالبان رفع شده بود و قرار است به‌زودی پایان یابد، نباید تمدید شود.

نماینده سازمان ملل متحد در افغانستان خاطرنشان کرد که به خاطر اوضاع کنونی، مهاجرت غیرقانونی و قانونی از این کشور امسال دو برابر خواهد شد. دیبرا لاینز هم‌چنان گفت، حکومتی که در افغانستان با زور تحمیل شود، قابل قبول نیست. وی از سازمان ملل خواست که برای پیش‌رفت مذاکرات صلح افغانستان نقش فعال‌تری بگیرد.

از جانب دیگر شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون حقوق بشر افغانستان، در این نشست که از طریق تماس تصویری صحبت می‌کرد، گفت که وضعیت افغانستان بحرانی‌تر از گذشته است و اگر وضعیت کنونی و خشونت‌ها ادامه یابد، بیش‌ترین صدمه به غیرنظامیان وارد خواهد شد. خانم اکبر افزود که در خشونت‌های اخیر جنایت جنگی رخ داده است. به گفته وی، طالبان در همین اواخر، ۴۰ غیرنظامی را در اسپین‌بولدک قندهار و ۲۷ غیرنظامی را در ولسوالی مالستان ولایت غزنی کشته‌اند. خانم اکبر از سازمان ملل متحد خواست که از ریختن خون افغان‌ها جلوگیری کند. رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر خاطرنشان کرد که زنان در ساحات تحت کنترل طالبان با محدودیت‌هایی مواجه شده‌اند که نگران‌کننده است.

شهرزاد اکبر هشدار داد که تمام دستاوردهای حقوق بشر افغانستان در سال‌های گذشته، با خطر روبه‎رو است.

در همین حال نماینده انگلستان در سازمان ملل، از سوءاستفاده حقوق بشری، ازدواج اجباری و استفاده از غیرنظامیان به‌عنوان سپر انسانی در افغانستان ابراز نگرانی کرد و گفت که طالبان باید به‌صورت معنادار وارد پروسه صلح شوند. وی تصریح کرد که کشور‌های همسایه و قدرت‌های منطقه باید از صلحی که تحت رهبری و مالکیت‌ افغان‌ها است، حمایت کنند.

از جانب دیگر نماینده چین در سازمان ملل گفت که کشورش خشونت‌ها در افغانستان را محکوم می‌کند. وی افزود که قضیه افغانستان راه‌‌حل نظامی ندارد و باید روی حل سیاسی قضیه افغانستان کار شود. نماینده چین در سازمان ملل از جامعه جهانی خواست تا روی پروسه‌ای کار کند که منجر به صلح در افغانستان شود. وی تاکید کرد که کشورش از تلاش‌های صلح در دوحه حمایت می‌کند.

نماینده چین از گروه طالبان خواست که رابطه‌اش را با گروه‌های تروریستی قطع کند و تلفات غیرنظامیان را کاهش دهد.

پیش از برگزاری نشست ویژه سازمان ملل متحد، شماری از کاربران رسانه‌های اجتماعی با راه‌اندازی هشتگ  (#Sanction Pakistan)  خواهان تحریم پاکستان از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد شدند. به باور این کاربران، پاکستان حامی تروریسم است و صلح در افغانستان بدون تحریم این کشور عملی نمی‌شود.

پیش‌تر، کریس الکساندر، سفیر پیشین کانادا در افغانستان، نیز در صفحه توییترش نوشته بود که صلح دایمی در افغانستان بدون تحریم پاکستان ممکن نیست؛ پاکستان باید به جنگ نیابتی‌‌اش در افغانستان پایان دهد.

در همین حال نماینده هند در سازمان ملل گفت که تلفات غیرنظامیان در افغانستان بسیار بالا رفته و وضعیت فعلی این کشور، تهدیدی برای کشورهای منطقه و جهان است. وی از طالبان خواست که با نیت نیک وارد مذاکرات صلح شوند و رابطه خود را با گروه‌های تروریستی قطع کنند.

نماینده هند در سازمان ملل خاطرنشان کرد که باید برای ختم خشونت و آتش‎بس جامع در افغانستان تلاش شود. وی تصریح کرد که باید دستاوردهای دو دهه گذشته افغانستان حفظ شود، چون این دستاوردها قابل معامله نیست.

وی هم‎‌چنان گفت کشورهایی که گروه‌های تروریستی را حمایت می‌کنند، باید مسوول قرار داده شوند.

در همین حال غلام‌محمد اسحاق‌زی، نماینده دایم افغانستان در سازمان ملل، گفت که گروه طالبان با تروریسم رابطه ناگسستنی دارد. آقای اسحاق‌زی از سازمان ملل خواست که وارد عمل شود و نگذارد وضعیت افغانستان بدتر از این شود.

در این نشست نماینده‌گان ناروی، نایجریا، فرانسه، استرالیا، ایرلند، ویتنام و استونیا هم صحبت کردند. آنان نیز در صحبت‌های‌شان افزایش خشونت‌ها در افغانستان را محکوم کردند و خواهان آتش‌بس و حل مشکل افغانستان از راه سیاسی شدند.

نشست ویژه سازمان ملل متحد در رابطه به افزایش خشونت‌‎ها در افغانستان به درخواست محمدحنیف اتمر، وزیر خارجه، برگزار شد. ریاست این نشست را هند برعهده داشت. گفتنی است که نماینده پاکستان در این نشست حضور نداشت.

انتظار می‌رود که پس از بحث‌های بیش‌تر اعضای این سازمان، اعلامیه‌ای نیز در مورد افغانستان صادر شود.

یادداشت روزنامه «هشت صبح» افغانستان:
خیال صلح با طالبان خام بود

بیش از یک دهه از شروع تلاش‌های منظم برای قانع کردن طالبان به صلح با دولت سپری شده است. این تلاش‌ها با برگزاری «جرگه ملی مشورتی صلح» در ماه جوزای ۱۳۸۹ و تأسیس «شورای عالی صلح» در اواسط همین سال آغاز شده بود. پیش از آن، تلاش‌ها برای صلح، نامنظم و پراکنده بود و هدف «کمیسیون تحکیم صلح» نیز تنها ادغام افراد تسلیم‌شده طالبان به جامعه بود.

با دخالت مستقیم امریکا در روند صلح افغانستان، امید می‌رفت که جنگ در این کشور پایان یابد. نخستین دور مذاکرات امریکا و طالبان در میزان ۱۳۹۷ در قطر برگزار شد. این مذاکرات یازده دور طول کشید و سرانجام دو طرف در دهم حوت سال بعد «توافق‌نامه آوردن صلح به افغانستان» را امضا کردند. رهایی بیش از پنج‌هزار زندانی طالبان از بند دولت، شروع برنامه خروج سربازان بین‌المللی و مذاکرات بین دولت و طالبان از پیامدهای امضای این توافق‌نامه بود.

مذاکرات صلح بین دولت و طالبان با میزبانی قطر در سنبله ۱۳۹۹ آغاز شد. یک ماه بعد این مذاکرات یک‌ساله می‌شود.

دولت افغانستان و جامعه جهانی در بیش از یازده سال تلاش منظم موفق نشده‌اند تا گروه طالبان را به ترک خشونت و انتخاب زنده‌گی صلح‌آمیز قانع کنند. خلاف این تلاش‌ها، تحولات افغانستان به سویی سوق یافته است که تصور می‌شود امکان برقراری صلح در این کشور نیست. جنگ داخلی، سقوط دولت و تبدیل شدن افغانستان به کانون فعالیت گروه‌های تروریستی، سناریوهایی است که درباره آینده این کشور وجود دارد.

اگر افغانستان با پدیده شورش‌گری داخلی روبه‌رو باشد، یازده سال تلاش منظم برای سازش با شورشیان وقت کمی نیست. ناکامی این تلاش منظم می‌رساند که قضیه افغانستان بسیار پیچیده‌تر از مسأله شورش‌گری است. از این‌رو، خیال صلح با گروه طالبان زیر نام یک گروه ناراض، رانده‌شده و شورشی، یک خیال خام و باطل بوده است.

با پیش‌روی سریع گروه طالبان به سمت مناطق تحت اداره دولت و تلاش این گروه برای تصرف شهرها، خام بودن خیال صلح با این گروه بیش‌تر برآفتاب شده است. در سه ماه گذشته، این دولت افغانستان بود که به تنهایی می‌گفت که گروه طالبان آماده صلح نیست. حالا مقامات بسیاری کشورها نیز عین ادعا را مطرح می‌کنند. از جمله سرپرست سفارت امریکا در کابل به تازه‌گی گفته است که طالبان از صلح می‌ترسند و تنها به جنگ باور دارند. نماینده دایمی بریتانیا در سازمان ملل متحد هم گفته است که دلیلی برای حذف نام رهبران طالبان از فهرست سیاه این سازمان نمی‌بیند. او نیز تلاش‌های سه ماه اخیر طالبان را نگران‌کننده خوانده است.

جنگ جاری در افغانستان، جنگ بین دولت و یک گروه شورشی نیست. دولت افغانستان با گروهی درگیر جنگ است که توسط پاکستان اجیر شده است. این گروه به نوبه خود بستر فعالیت ائتلاف بین‌المللی تروریسم در افغانستان را نیز فراهم کرده است. گروه‌هایی که عضو این ائتلاف هستند، شامل القاعده، داعش، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، نهضت اسلامی تاجیکستان، حرکت اسلامی اوزبیکستان و گروه‌های اسلام‌گرای ضد هند می‌شوند. مجموع این گروه‌ها فعلاً در یک ائتلاف اعلام‌نشده علیه دولت افغانستان در جنگ هستند. به این ترتیب، جنگ افغانستان را نباید تنها از عینک شورش‌گری دید و برای پایان آن راهکاری در همین محدوده جست‌وجو کرد.

دریافت کریس الکساندر از وضعیت افغانستان کاملاً واقع‌بینانه است. او که سابق سفیر کانادا در افغانستان بود، پاکستان را مقصر اصلی این وضعیت می‌داند. پیشنهاد الکساندر آن است که برای پایان دادن به جنگ افغانستان، کوتاه‌ترین راه تحریم پاکستان است.

جای بسیار امیدواری است که نگاه جامعه جهانی نسبت به گروه طالبان در حال تغییر است. این گروه فعلاً عضو ائتلاف جهانی تروریسم است که جنگ با دولت افغانستان را اجاره کرده است. تا زمانی که کشورهای پشتی‌بان طالبان هدف قرار نگیرند، بعید است که تیغ کشتار این گروه کند شود. بنابراین، کوتاه‌ترین مسیر رسیدن به صلح در افغانستان آن است که دستان کشورهای بیرونی از پشتی‌بانی گروه طالبان قطع شود. این کار اما تنها در توان جامعه جهانی است.

گروه طالبان در یازده سال گذشته به صورت پیوسته به توصیه‌های صلح با دولت افغانستان پشت پا زده است. این گروه در اوج فشارهای نظامی امریکا و ناتو نیز آماده نشد که صادقانه پشت میز مذاکره با دولت افغانستان بنشیند. توقع این‌که گروه طالبان پس از پایان «اشغال» به ندای صلح دولت لبیک بگوید، خلاف واقع است. به این خیال خام باید پایان داد. جامعه جهانی باید مسیرهای نرفته تازه را برای توقف جنگ در افغانستان دنبال کند. یکی از این مسیرها، افزایش تحریم‌ها بر گروه طالبان و وضع تحریم بر کشورهایی است که این گروه را برای جنگ اجاره کرده‌اند. در غیر این صورت، صلح در افغانستان همان سرابی خواهد بود که تاکنون بوده است.