چهار مانع در مسیر رسیدن به توافق در مذاکرات وین

میدل ایست نیوز: منابع دیپلماتیک اروپایی روند زورآزمایی دوجانبه میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تهران درباره تمدید توافق‌نامه فنی مربوط به ادامه بازرسی فعالیت‌های هسته‌ای ایران را «اهرم فشار» دیگری ازجانب تهران بر روند مذاکرات در وین و به‌خصوص امریکایی‌ها می‌دانند.

این منابع اظهارات دوپهلوی مقامات ایرانی درباره تمدید این توافق‌نامه و دیگر اهرم‌های فشار موجود و تهدید به خروج از مذاکرات را مرتبط با یکدیگر می‌دانند و همه را در چارچوب اعمال فشار بر مذاکرات می‌بینند. از دیگر اهرم‌های فشاری که ایران تا این‌جای کار استفاده کرده غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم به دور از نظارت آژانس بین‌المللی و استفاده از نسل جدید سانتریفیوژهای پیشرفته در مرحله توقف نظارت مستقیم آژانس است.

با گذشته ۶ دور از مذاکرات مفصل در وین، وزیر امور خارجه امریکا روز جمعه گذشته در پاریس از «اختلافات اساسی» سخن گفت و تهران هم از این اهرم فشار حساس خود که همیشه کشورهای غربی را نگران می‌کند استفاده کرد.

منابع دیپلماتیک اروپایی تقریبا اطمینان دارند که با وجود همه اظهارات تند و تیز و پیام‌هایی که در قالب راکت و موشک میان ایران و امریکا ردوبدل می‌شود، تهران در نهایت با تمدید توافق‌نامه با آژانس موافقت خواهد کرد.

منابع دیپلماتیک در فرانسه به این جمع‌بندی رسیده‌اند که تهران در پی رسیدن به توافق نهایی است و تیم «حسن روحانی» که دولتش رو به اتمام است می‌خواهد این را به عنوان موفقیت خود ثبت کند، هرچند «معادله‌های قدرت» در تهران اجازه نمی‌دهد که از حد مشخصی بیشتر عقب‌نشینی کند.

منابع فرانسوی همچنین از اظهارات ضدونقیض مقامات ایرانی سخن می‌گویند. در تازه‌ترین مورد، «محمدباقر قالیباف»، رئیس مجلس ایران، گفت که توافق با آژانس پایان یافته و فیلم‌های ضبط‌شده از نیروگاه‌های هسته‌ای به آژانس بین‌المللی داده نخواهد شد. اما مقامات دولتی ازجمله وزارت امور خارجه و همچنین «علی ربیعی»، سخنگوی دولت، تأکید کردند که موضوع در حال بررسی است.

این منابع گفته‌اند که پاریس تلاش‌های دیپلماتیک خود را در دو مسیر افزایش داده است: نخست تشویق ایران به تمدید توافق با آژانس دست‌کم برای یک ماه، دوم ازسرگیری مذاکرات وین. روز گذشته نیز وزارت امور خارجه فرانسه با انتشار بیانیه‌ای تأکید کرد که «وقت گرفتن تصمیمات شجاعانه برای حل و فصل مسائل حساس» فرارسیده است.

نکته جالب توجه در این بیانیه آن بود که مشخص نبود این بیانیه تهران را خطاب قرار می‌دهد یا واشنگتن را.

مقامات اروپایی ضمن پیگیری محتاطانه روند مذاکرات وین، از مطالبات متناقض تهران و واشنگتن سخن می‌گویند که ایجاد راهی برای جمع کردن آنها با یکدیگر را بسیار دشوار می‌کند. به خصوص که دولت بایدن نیز زیر فشارهای داخلی و خارجی در این باره است.

این منابع اروپایی تأکید می‌کنند با وجود پیشرفت حاصل در روند مذاکرات و علیرغم تمایل طرفین برای رسیدن به توافق، ۴ موضوع همچنان محل اختلاف است و مانع از تحقق هدف می‌شود.

نخست اینکه ایران خواستار تضمین‌هایی ازجانب امریکا برای عدم نقض دوباره برجام است به نحوی که امریکا متعهد شود که دیگر موضوع خروج از برجام و وضع تحریم‌های تازه تکرار نشود. لازمه چنین چیزی در امریکا تصویب کنگره است و بسیاری از اعضای حزب جمهوری‌خواه تأکید کرده‌اند که با بازگشت به کاخ سفید بار دیگر از برجام خارج خواهند شد.

دوم اینکه ایران می‌خواهد که امریکا بپذیرد که در موضوع پایبندی ایران به تعهداتش در برجام، آژانس بین‌المللی تنها داور معتبر باشد. این به معنای محروم شدن امریکا از سازوکار اسنپ‌بک و محدودیت اعمال فشار ازجانب واشنگتن است.

سوم اینکه ایران می‌خواهد که امریکا متعهد شود که در صورت خروج دوباره از توافق هسته‌ای، تحریم‌های فرامرزی علیه طرف‌های ثالث وضع نکند.

چهارم اینکه تهران همچنان بر رفع همه تحریم‌های هسته‌ای و غیر هسته‌ای و دریافت مهلت برای اطمینان از رفع عملی تحریم‌ها پیش از بازگشت به تعهدات کامل خود در برجام تأکید دارد.

امریکا تا امروز دست کم با بخشی از این خواسته‌های ایران موافقت نکرده و موضوع تحریم‌ها را مشروط به مذاکرات درباره مسائل دیگری ازجمله برنامه موشکی و نقش ایران در منطقه کرده است. چیزی که چندان عملی نمی‌نماید.

مشکلات مذاکرات وین از در گزارش بلومبرگ

پایگاه اینترنتی شبکه آمریکایی به نقل از چند منبع گزارش داده مشخص نیست دور هفتم مذاکرات وین چه زمانی برگزار شود و به طور کلی مذاکراتی که ماه‌ها در جریان بود با چشم‌انداز افزایش خطر شکست مواجه است.

به گزارش فارس، پایگاه اینترنتی شبکه آمریکایی «بلومبرگ» امروز (چهارشنبه) در اشاره به گفت‌وگوهای برجامی وین نوشته، مذاکراتی که ماه‌هاست در جریان بوده اکنون با چشم‌انداز تاخیرهای جدید و افزایش این خطر مواجه است که در احیای توافق با شکست مواجه شود.

طبق این گزارش، چهار منبع ناشناس در خصوص این مذاکرات گفتند نماینده‌ها طبق برنامه این هفته در وین گرد هم نمی‌آیند و مطمئن نیستند دور هفتم مذاکرات برای چه زمانی برنامه‌ریزی خواهد شد.

به نوشته بلومبرگ، در همین حال، این مذاکرات از نزدیک از سوی بازارهای انرژی به دلیل احتمال سرازیر شدن نفت ایران به این بازارها در پی احیای توافق دنبال می‌شود.

طبق این گزارش، در حالی که تاکنون «انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دو بار قریب‌القوع بودن رسیدن به نتیجه در مذاکرات را پیش‌بینی کرده بود، به دلیل کوتاه نیامدن ایران و آمریکا از مواضعشان این روند (رسیدن به نتیجه) متوقف شده است.

در ادامه این گزارش به نقل از دو مقام دیگر گفته شده که فضای بین بازرسان هسته‌ای در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم به همین شکل تیره شده است.

به گفته این مقامات، موانع اصلی، مشخص کردن ترتیب بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهداتش و همچنین شبکه متراکم تحریم‌های وزارت خزانه‌داری آمریکاست. حل اختلاف‌های محرمانه بین آمریکا و شرکت‌های چند ملیتی که پیشتر به نقض تحریم‌های گسترده‌تر ایران متهم شده بودند هم به پیچیدگی دیگری تبدیل شده زیرا خطر تضعیف دسترسی ایران به بازارها حتی در صورت دستیابی به توافق در وین را ایجاد می‌کند.

طبق این گزارش، تحریم‌های گسترده‌تر آمریکا که با توافق اولیه (برجام) به طور کامل رفع نشدند، باعث شد که بانک‌ها از ترس مجازات آمریکا مایل به همکاری نباشند و بنابراین شرکت‌ها قادر نبودند تامین مالی لازم برای پیشبرد سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی شده خود را دریافت کنند.

بلومبرگ در پایان نوشته، یک دیپلمات در پاسخ به این سوال که چطور نمایندگان کشورهای حاضر در مذاکرات وین ششمین سالگرد این توافق را گرامی می‌دارند، پاسخ داد «با یک دسته علف هرز».