ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پس از امضای توافقنامه درباره وضعیت قره‌باغ کوهستانی با الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان، در سخنرانی زنده تلویزیونی گفت: آذربایجان و ارمنستان در مورد قره‌باغ کوهستانی به توافق دست یافتند.

پوتین با اعلام اینکه آتش‌بس میان آذربایجان و ارمنستان از ساعت 00:00 امشب ۱۰ اکتبر آغاز شده است، گفت که دو کشور در مناطق تحت کنترل خود خواهند ماند.

رئیس جمهور روسیه افزود: نیروهای حافظ صلح روسیه در خط تماس قره‌باغ و کریدور لاچین حضور خواهند داشت.

وی همچنین از بازگشت آوارگان رانده شده از تحت نظر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به وطن خود خبر داد و گفت که اسرا و جنازه ها نیز میان طرفین معاوضه خواهد شد.

پوتین در بخش دیگری از سخنان خود بر برقراری جاده های مواصلاتی منطقه تاکید کرد و تصریح کرد که سرویس امنیت مرزی روسیه نیز بر این روند نظارت خواهند کرد.

رئیس جمهور روسیه ادامه داد: این توافق شرایط حل و فصل عادلانه و طولانی مدت بحران قره‌باغ را بر اساس منافع مردم ارمنی و آذربایجان به وجود خواهد آورد.

متن کامل نیکول پاشینیان،‌ نخست‌وزیر ارمنستان خطاب به مردم خود:

«هموطنان، خواهران و برادران عزیز.
من یک تصمیم بسیار بسیار دشوار برای خودم و همه ما گرفتم.
من بیانیه‌ای را با روسای جمهور روسیه و آذربایجان امضا کردم تا در ساعت 00:00 جنگ قره باغ پایان یابد. متن بیانیه‌ای که قبلاً منتشر شده برای من و مردم به طرز غیرقابل توصیفی دردناک است.
من این تصمیم را در نتیجه تجزیه و تحلیل عمیق وضعیت نظامی و براساس ارزیابی افرادی که به خوبی از اوضاع مطلع هستند، گرفتم. همچنین براساس این عقیده است که این بهترین راه حل ممکن برای شرایط فعلی است. من طی روزهای آینده همه اینها را با جزئیات برای شما بازگو می‌کنم.
این یک پیروزی نیست، اما تا زمانی که اعتراف نکنید که بازنده هستید، شکستی وجود نخواهد داشت. ما هرگز اعتراف نمی‌کنیم که بازنده هستیم و این باید آغاز دوره وحدت و احیای ملی ما باشد.
ما باید استقلال خود را تجزیه و تحلیل کنیم تا آینده خود را برنامه‌ریزی کنیم و اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم.
من در مقابل همه شهدای ما زانو می زنم. من در برابر همه سربازان، افسران، ژنرال‌ها و داوطلبانی که با جان خود از میهن دفاع و دفاع کردند سر تعظیم فرود می‌آورم. ارمنی های آرتساخ با فداکاری نجات یافتند.
ما تا آخر جنگیدیم. و ما پیروز خواهیم شد. آرتساخ ایستاده است.
زنده باد ارمنستان! زنده باد آرتساخ!»

پس از انتشار خبر توافق و بیانیه پاشینیان اعتراضات گسترده‌ای در ایروان علیه توافق پایان جنگ به راه افتاده است.

***

علی‌اف: به جنگ قره‌باغ میان آذربایجان و ارمنستان پایان دادیم

الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان در سخنرانی تلویزیونی برای مردم پس از امضای توافقنامه صلح با ولادیمیر پوتین همتای روس خود گفت: «امروز به جنگ در قره‌باغ میان آذربایجان و ارمنستان پایان دادیم.»

رئیس جمهور آذربایجان با تاکید بر “پیروزی” کشورش در جنگ قره‌باغ، درباره مفاد توافق صورت گرفته اظهار داشت: «از ۱۰ اکتبر ساعت 00:00 آتش‌بس کامل در قره‌باغ کوهستانی اعلام می‌شود.»

علی‌اف با اعلام اینکه این توافقنامه به معنای “شکست” ارمنستان است، افزود: «کنترل استان آغدام از ۲۰ نوامبر به آذربایجان واگذار خواهد شد.»

وی با بیان اینکه بر اساس توافق صورت گرفته، “استان کلبجر تا ۱۵ نوامبر و لاچین تا اول دسامبر به آذربایجان پس داده خواهد شد”، ادامه داد: «تمامی آوارگان رانده شده قره‌باغ و مناطق اطراف به وطن خود باز خواهند گشت.»

رئیس جمهور آذربایجان گفت: «دولت ارمنستان، آزادی و امنیت حمل و نقل میان جمهوری خودمختار نخجوان و جمهوری آذربایجان را تامین خواهد کرد.»

علی‌اف با تاکید بر ایجاد ساز و کاری برای حفظ صلح در قره باغ “با مشارکت ترکیه و روسیه”، عنوان داشت: «نیروی حافظ صلح روسیه به مدت ۵ سال در قره‌باغ کوهستانی حضور خواهند داشت، در صورت عدم اعتراض طرفین حضور نیروهای حافظ صلح قابل تمدید خواهد بود.»

علی‌اف تاکیید کرد: در این توافق، ایجاد نیروی حافظ صلح مشترک از سوی ترکیه و روسیه پیش‌بینی شده است. ساز و کار جدیدی برای مسائل منطقه طراحی شده است

علی‌اف ادامه داد: نیروی حافظ صلح روسیه شامل ۱۹۶۰ نظامی روسیه با سلاح های سبک و ۹۰ دستگاه نفربر زرهی در خط تماس قره‌باغ و گذرگاه لاچین مستقر خواهند شد

وی با بیان اینکه، نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نه با خواست و میل خود، بلکه به دلیل “مشت آهنین” آذربایجان مجبور به امضای این توافق شده است، افزود: «آزادسازی نزدیک به ۳۰۰ منطقه مسکونی از ۲۷ سپتامبر تاکنون، کمر ارتش ارمنستان را شکست.»

متن کامل بیانیه مشترک روسای جمهور روسیه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان به شرح زیر است:

- ما روسای جمهوری آذربایجان، نخست‌وزیر جمهوری ارمنستان و رئیس‌جمور فدراسیون روسیه موارد ذیل را اعلام می‌کنیم:

۱- آتش‌بس کامل و توقف کامل عملیات‌های نظامی در مناطق درگیری در قره‌باغ کوهستانی از ساعت ۰۰:۰۰، ۱۰ نوامبر ۲۰۲۰ به وقت مسکو اعلام خواهد شد. جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان که از این به بعد به عنوان «طرف‌ها» مورد اشاره قرار خواهند گرفت (بدون تحرکات جنگی) در مواضع خود می‌مانند.

۲- منطقه آغ‌دام و اراضی جمهوری آذربایجان در منطقه قازاخ که تحت سیطره جمهوری ارمنستان بود، از تاریخ ۲۰ نوامبر به آذربایجان واگذار خواهد شد.

۳- گروهی از نیروهای صلح‌بان فدراسیون روسیه شامل ۱۹۶۰ پرسنل نظامی، ۹۰ نفربر زره‌پوش، ۳۸۰ خودرو و تجهیزات ویژه در طول منطقه تماس قره‌باغ کوهستانی و در طول کریدور لاچین مستقر خواهند شد.

۴- استقرار نیروهای صلح‌بان فدراسیون روسیه، به موازات عقب‌نشینی نیروهای مسلح ارمنستان صورت خواهد گرفت. مدت زمان استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه ۵ سال خواهد بود و این مدت به طور خودکار برای ۵ سال بعد تمدید خواهد شد، مگر آنکه هر کدام از طرفین ۶ماه قبل از انقضای این دوره، قصد خود را برای انقضای این بند اعلام کند.

۵-  به منظور افزایش اثربخشی فرایندهای کنترلی بر روی اجرای توافقات توسط طرف‌های درگیری، یک مرکز آشتی برای نظارت بر آتش‌‌بس تشکیل خواهد شد.

۶- جمهوری ارمنستان منطقه کلبجار را تا ۱۵ نوامبر ۲۰۲۰ و منطقه لاچین را تا ۱ دسامبر ۲۰۲۰ تحویل جمهوری آذربایجان خواهد داد و کریدور لاچین را تا عرض ۵ کیلومتر پشت سر خواهد گذاشت. این اتصال قره‌باغ به ارمنستان را تضمین می‌کند. این مسئله بر وضعیت شهر شوشا هم موثر نخواهد بود. طبق این توافق، طی سه سال آینده، برنامه‌ای برای احداث یک مسیر جدید حمل و نقل در طول کریدور لاچین مشخص خواهد  شد. این مسیر، ارتباط بین خان‌کندی و ارمنستان را میسر خواهد کرد. جمهوری آذربایجان، ایمنی تردد شهروندان، خودروها و کالاها در طول کریدور لاچین در هر دو جهت را تضمین می‌کند.

۷- آوارگان و پناهندگان داخلی باید تحت نظارت دفتر کمیسارریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به خاک قره‌باغ و مناطق همجوار برگردند.

۸- اسرای جنگی و سایر بازداشت‌شدگان و اجساد افراد کشته‌شده مبادله خواهند شد.

۹- تمامی محورهای مواصلاتی اقتصادی و حمل و نقل در منطقه رفع انسداد شده‌اند. جمهوری‌ ارمنستان به منظور سازمان‌دهی تردد بدون مانع شهروندان، خودروها و کالاها در هر دو جهت، ارتباطات حمل و نقلی بین مناطق شرقی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان [کریدور زنگزور] را فراهم می‌کند. کنترل ارتباطات حمل و نقلی تحت کنترل سرویس خدمات مرزی FSB روسیه خواهد بود. 

۱۰- با توافق طرفین، ساخت محورهای حمل و نقل جدید برای متصل کردن جمهوری خودمختار نخجوان به مناطق غربی آذربایجان انجام خواهد شد.