روز یکشنبه ۱۶ تیر (۷ ژوئيه) همزمان با پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه ایران به کشورهای اروپایی، سخنگوی دولت اعلام کرد که ایران از امروز از مرز تعیین‌شده در برجام برای غنی‌سازی اورانیوم عبور می‌کند. علی ربیعی پیش از ظهر روز یکشنبه در نشست خبری مشترک با عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی گفت: امروز از مرز ۳.۶۷ درصد اورانیوم غنی شده عبور کردیم و مبنای غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود.

عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه ایران نیز گفت: «ما امروز در موعد ۶۰ روز پایان گام اول کاهش تعهدات در برجام هستیم و از آنجا که خواسته‌های ما و فروش نفت قبل از برجام تحقق نیافته گام دوم را برمی‌داریم و در گام دوم نسبت به میزان و درصد غنی‌سازی.»

عراقچی از ارسال نامه به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خبر داد و گفت: «امروز نامه‌ای از سوی ظریف به موگرینی نوشته شده و ارسال میشود و به صراحت بندهایی که از برجام درباره عدم تعهد ما به غلظت اورانیوم و یک مهلت ۶۰ روزه اعلام خواهد شد.»

به گفته معاون سیاسی وزیر خارجه، «روند کاهش تعهدات ایران در راستای حفظ برجام است و ممکن است این روند به خاتمه حضور ما در برجام منتهی شود».

واکنش‌های بین‌المللی به تصمیم ایران

ساعتی پس از نشست خبری سه مقام ایرانی در تهران و اعلام رسمی عبور ایران از مرز تعیین‌شده در برجام برای غنی‌سازی اورانیوم، واکنش‌های بین‌المللی به این اقدام آغاز شد.

امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه، عبور ایران از مرز تعیین‌شده در برجام درباره غنی‌سازی اورانیوم را محکوم کرد. کاخ الیزه  اقدام جمهوری اسلامی را  به عنوان «تخطی از توافق هسته‌ای و نقض برجام» محکوم کرده است.

با این حال ریاست جمهوری فرانسه اعلام کرده که فرانسه فعلا در نظر ندارد که مکانیسم حل‌وفصل اختلافات با ایران بر سر برجام موسوم به «مکانیسم ماشه» را فعال کند.

براساس مکانیسم ماشه، شکایت قدرت‌های امضاکننده برجام از ایران پس از طی مراحلی می‌تواند به شورای امنیت رفته و در نهایت به بازگشت تمام تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود.

مکرون شب گذشته نیز در یک گفت‌وگوی تلفنی یک ساعته به حسن روحانی در همین زمینه هشدار داده بود. پیش از واکنش مکرون، تنها نتانیاهو نخست وزیر اسراییل به تصمیم امروز ایران واکنش نشان داده و اقدام ایران را «بسیار بسیار خطرناک» دانسته بود.

سخنگوی فدریکا موگرینی: ما به شدت نگرانیم

سخنگوی فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در واکنش به خبر افزایش غلظت غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران اعلام کرد که آن اتحادیه «به شدت نگران» است.

سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز یکشنبه ۱۶ تیر (۷ ژوئیه) در بروکسل گفت: «ما از ایران می‌خواهیم که سریعا همه فعالیت‌هایی که نقض برجام محسوب می‌شود را متوقف کند.»

او افزود: «اتحادیه اروپا با دیگر کشورهای مذاکره‌کننده برای برداشتن گام‌های دیگر در ارتباط است و منتظر اطلاعات بیشتر از سوی آژانس بین‌المللی اانرژی اتمی نیز هستیم».

نتانیاهو اقدام ایران را «بسیار خطرناک» خواند

نخست‌وزیر اسرائیل می‌گوید فراتر رفتن غلظت غنی‌سازی اورانیوم در ایران از مرز مجاز ۶۷/ ۳ درصد گامی بسیار بسیار خطرناک است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده که این اقدام ایران را بررسی خواهد کرد.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل آغاز مرحله دوم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی را اقدامی «به غایت خطرناک» خواند و از کشورهای اروپایی خواست در واکنش به این کار تحریم‌هایی علیه ایران اعمال کنند.

به گزارش رویترز، نتانیاهو این سخنان را در واکنش به اعلام تصمیم ایران در روز یک‌شنبه هفتم ژوئیه (۱۶ تیر) مبنی بر رعایت نکردن غلظت اورانیوم غنی‌شده مطابق سطح تعیین شده در توافق هسته‌ای و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ابراز کرده است.

نتانیاهو در نشست هیئت دولت اسرائیل تصمیم اخیر ایران را «گامی بسیار بسیار خطرناک» توصیف کرد و مدعی شد که جمهوری اسلامی با این کار تعهدات خود در توافق هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل را نقض کرده است.

نخست‌وزیر اسرائیل از کشورهای اروپایی توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) خواست به این اقدام تهران واکنش نشان دهند و «تحریم‌های سختی» علیه جمهوری اسلامی اعمال کنند.

نخست‌وزیر اسرائیل که همواره با توافق هسته‌ای به شدت مخالفت کرده روز یک‌شنبه با تکرار اظهارات قبلی خود تصریح کرد که جمهوری اسلامی از غنی‌سازی اورانیوم فقط یک هدف را دنبال می‌کند و آن دست یافتن به بمب اتمی است.

ابراز نگرانی دولت آلمان

وزارت خارجه آلمان نیز روز یکشنبه ۱۶ تیر (۷ ژوئیه) با انتشار بیانیه‌ای «نگرانی شدید» دولت آلمان نسبت به تصمیم جمهوری اسلامی ایران مبنی بر افزایش غلظت غنی سازی اورانیوم را اعلام کرد.

در این بیانیه ‌آمده است: «ما مصرانه از ایران می‌خواهیم تا همه گام‌هایی که منجر به نقض برجام می‌شود را سریعا لغو کند.»

در این بیانیه تاکید شده است: «عبور از مرز تعیین شده غنی‌سازی در تواقفنامه برجام، گامی در زمینه نقض برجام محسوب می‌شود.»

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئولیت نظارت بر برنامه‌های هسته‌ای ایران و رعایت تعهدات برجامی این کشور را بر عهده دارد می‌گوید که از طریق بازرسان خود موضوع افزایش میزان غنی‌سازی اورانیوم از سطح مجاز ۶۷/ ۳ را بررسی می‌کند. آژانس پیش از آغاز کاهش تعهدات برجامی ایران در ۱۵ گزارش دوره‌ای پایبندی جمهوری اسلامی به توافق هسته‌ای را تائید کرده است.

***

گاه‌شمار تنش میان ایران و آمریکا در دو سال گذشته

از آغاز ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا تا کنون تنش میان ایران و ایالات متحده روندی افزایشی داشته است. نگاهی گذرا بر این روند:

۲۱ مه ۲۰۱۷: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا جامعه بین‌المللی را به منزوی کردن ایران فرا خواند. او گفت، این انزوا تا زمانی که “رژیم ایران شریکی برای صلح شود” باید ادامه پیدا کند.

هشتم مه ۲۰۱۸: ترامپ اعلام کرد، از توافق اتمی با ایران به صورت یک‌جانبه بیرون خواهد رفت. او کشورهایی را که کماکان از ایران نفت وارد می‌کنند به اقدامات تنبیهی تهدید کرد.

هفتم اوت ۲۰۱۸: دولت آمریکا تحریم‌هایی که پیش از برجام علیه ایران اعمال شده بود را دوباره برقرار کرد. دارایی‌های ایران مسدود و معاملات تجارتی در حوزه مواد خام ایران ممنوع اعلام شد.

پنجم نوامبر ۲۰۱۸: آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرد. به گفته دولت آمریکا، این تحریم‌ها “شدیدترین اقدامات تنبهیی علیه تهران” تا آن زمان بود.

هشتم ‌آوریل ۲۰۱۹: واشنگتن سپاه پاسداران ایران را در فهرست گرو‌‌ه‌های تروریستی قرار داد. این اولین بار بود که ایالات متحده یک سازمان دولتی خارجی را “تروریستی” رده‌بندی کرد. تهران نیز در اقدامی واکنشی دولت آمریکا را “حامی تروریسم” نامید.

هشتم مه ۲۰۱۹: تهران طرف‌های باقیمانده در توافق هسته‌ای را تهدید به کاهش تعهدات خود در چارچوب برجام کرد. ایران مهلتی ۶۰ روزه تا ۱۶ تیر (هفتم ژوئیه) قائل شد و گفت، در صورتی که پیشرفتی در مقابله با تحریم‌های آمریکا به دست نیاید در پایان این مهلت غنی‌سازی اورانیوم را از مرز تعیین‌شده فراتر خواهد برد.

۱۲ مه ۲۰۱۹: آمریکا تهران را متهم به دست داشتن در عملیات خرابکارانه در دو نفتکش عربستان سعودی در سواحل امارات متحده عربی کرد. ترامپ حضور نظامی آمریکا در آب‌های خلیج فارس را شدت بخشید.

۱۳ ژوئن ۲۰۱۹: آمریکا ایران را مسئول حمله به نفتکش‌های خیلج فارس و دریای عمان شناخت.

۲۰ ژوئن ۲۰۱۹: سپاه پاسداران ایران یک فروند پهپاد آمریکا را بر فراز آب‌های خلیج فارس سرنگون ساخت و اعلام کرد، این پهپاد وارد حریم هوایی ایران شده بود. آمریکا این اتهام را رد کرد و گفت، این پهپاد در حریم هوایی بین‌المللی هدف قرار گرفته است. آمریکا تصمیم به تهاجمی انتقام‌جویانه گرفت که اندکی پیش از انجام حمله توسط ترامپ متوقف شد.

۲۴ ژوئن ۲۰۱۹: آمریکا علیه آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی و دفتر او تحریم‌هایی اعمال و اعلام کرد، علیه محمدجواد ظریف‌، وزیر خارجه ایران نیز اقدامات تنبیهی برقرار خواهد شد.

پنجم ژوئیه ۲۰۱۹: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد، بنا به درخواست آمریکا در ۱۰ ژوئیه نشستی فوق‌العاده جهت بررسی نقض برجام از سوی ایران برپا خواهد کرد.

هفتم ژوئیه ۲۰۱۹: مهلت ۶۰ روزه ایران برای دومین مرحله از کاهش تعهدات این کشور در چارچوب برجام به سر رسید و علی ربیعی، سخنگوی جمهوری اسلامی از اجرای این گام دوم خبر داد. او در کنفرانسی خبری اعلام کرد: «امروز رسما از مرز ۶۷/ ۳ درصد اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کنیم.»

منبع گزارش:‌ دویچه وله فارسی