اعلام رسمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان «سازمانی تروریستی» از طرف دونالد ترامپ، شوک روانی تازه‌ای است که رئیس جمهور آمریکا به جامعۀ بین‌المللی و افکار عمومی داخلی ایران وارد کرده است.

این شوک نه صرفاً به دلیل بی‌سابقه بودن چنین اقدامی در طول تاریخ حیات بشر بلکه به علت ناروشن بودن اهداف و پیامدهای آن است. دولت ترامپ عادت کرده است که بدون زمینه‌سازی روانی لازم و یا تشریح مقاصد و اهداف خود، در مهمترین امور بین‌المللی تصمیم‌های یکجانبه و قاطع بگیرد و افکار عمومی را حیران و سرگردان کند.

تصمیم به انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس، شناسایی حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های اشغالی جولان و سرانجام گنجاندن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی از جمله تصمیمات یکجانبه و تأثیرگذاری است که فقط در بارۀ منطقۀ ما گرفته شده است.

از آنجا که مقام‌های رسمی کاخ سفید و نهادهای وابسته به آن توضیح نمی‌دهند که چه نیاتی را در پشت این نوع تصمیم‌ها برای  خاورمیانه دنبال می‌کنند، بنابراین، برای درک و فهم مقاصد پنهان آنها باید بر اساس برخی ایماء و اشاره‌ها و «منطق تحولات» به حدس و گمان متوسل شد.

دولت آمریکا مدعی است که ابتکاری در دستور کار خود دارد که طبق آن می‌خواهد از طریق حل بحران فلسطین، تمام کشورهای عرب و اسرائیل را با هم آشتی دهد و نظم و نظام و ثبات تازه‌ای در خاورمیانه پدید آورد. ترامپ این ابتکار را «معاملۀ قرن» نام گذاشته و تمام کلیات و جزئیات آن را هم مخفی نگه داشته است. در واقع دولت آمریکا در این مورد، خود را قیم تمام عیار جامعۀ جهانی و منطقۀ خاورمیانه فرض کرده و رأساً قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در بارۀ نزاع عرب - اسرائیل را تفسیر و به دلخواه خود اجراء می‌کند!

هنوز روشن نیست که ایران چه جایگاه مشخصی در طرح خاورمیانه‌ای ترامپ و یا همان معاملۀ قرن او دارد، اما مشخص است که دولت آمریکا، جمهوری اسلامی را بزرگترین حامی گروههای مسلحی می‌داند که با هر نوع طرح صلح مبتنی بر تثبیت و مشروعیت اسرائیل در منطقه سرِ ستیز دارند و قادر به خنثی کردن این نوع طرح‌ها هستند. از نگاه دولت ترامپ، سپاه پاسداران بخصوص شاخۀ برون مرزی آن، به عنوان بازوی نظام اسلامی در جهت کمک و تقویت و سازماندهی این گروه‌ها از جمله حزب‌الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی فلسطین و تکثیر مشابه آنها در سوریه و عراق و یمن عمل می‌کند و از همین رو، بدون مهار و مقابله با آن، شانسی برای موفقیت معاملۀ قرن نمی‌بیند.

با این حال، موضوع ظاهراً به عملیات برون مرزی سپاه منحصر نمی‌شود زیرا اگر چنین بود، صرف وارد کردن نام سپاه قدس به فهرست گروه‌های تروریستی کفایت می‌کرد. از این رو، به نظرم دولت ترامپ در تصمیم خود برای گنجاندن کلیت سپاه در لیست سیاه خود، به نقش داخلی آن نیز نظر دارد.

ظاهراً از نگاه آمریکایی‌ها سپاه پاسداران و نیروهای تحت پوشش آن، در تحولات داخلی ایران به گونه‌ای نقش بازی می‌کنند که همواره بر سر بزنگاه‌های حساس، توازن قدرت سیاسی را به زیان «نیروهای میانه‌رو» به هم می‌زنند و و عملاً سبب استمرار وضع موجود و حفظ و تقویت «ایدئولوژی انقلابی» نظام می‌شوند.

در واقع، اظهارنظرهای برخی از فرماندهان سپاه و تبلیغات رسانه‌ای نیروهای نزدیک به آنها نیز که همواره بر «رسالت سیاسی» سپاه برای حفظ انقلاب اصرار می‌ورزند، تصویری کاملاً سیاسی از این نیروی نظامی خلق کرده و این خود سپاه را در چشم آمریکایی‌ها از یک «ارتش» به یک سازمان پیچیدۀ سیاسی، نظامی، امنیتی، اقتصادی تبدیل کرده است.

در هر صورت، به نظر می‌رسد که دولت آمریکا با تصمیم خود قصد دارد نقش بین المللی و داخلی این «سازمان پیچیده» را سخت پر هزینه و در نهایت خنثی کند، اما آیا این اقدام راه هر نوع تعامل احتمالی با جمهوری اسلامی را نمی‌بندد و سیاست «تغییر رفتار» ایران را به سیاست «تغییر رژیم» تبدیل نمی‌کند و نهایتاً به رویارویی نظامی نمی‌انجامد؟

پاسخ به این پرسش‌ها مجال دیگری می‌طلبد.