نماد صنعت نساجی كشور تخریب شد

شرق: دهه ۴۰ شمسی بود؛ روندی در كشور شكل گرفت كه فعالان خصوصی را برای سرمایه‌گذاری و ایجاد واحدهای تولیدی به عرصه كشاند. كارخانجاتی ساخته شدند كه سال‌های سال نامدار ماندند و اكنون جز خاطره‌ای از آن نام‌ها چیزی باقی نمانده است. در همان سال‌ها، كارخانجاتی در بخش لوازم خانگی، خودروسازی، صنایع نساجی و... شكل گرفت.

در همان سال‌ها، خیابان فداییان اسلام كنونی یا همان جاده آرامگاه كه سال‌های سال كوره‌های آجرپزی را در خود جای داده بود، چیده‌شدن خشت‌های كارخانه‌ای را مشاهده كرد كه خیلی زود به اوج رسید و در كنار سه كارخانه چیت‌سازی دیگر كه نه رقیب بلكه در كنار هم كار می‌كردند بخشی از بازار نساجی كشور را در دست گرفت. چیت‌سازی ری، ممتاز و تهران، سه كارخانه‌ای بودند كه در آن سال‌ها هر یك روزی بیش از ۱۲۵ هزار متر پارچه تولید كرده و بخشی قابل توجهی از نیاز كشور را تامین می‌كردند.

اما اكنون یكی پس از دیگری با خاطره گره خورده‌اند؛ نام‌هایی كه زمانی اسم و رسمی در تولید ایرانی داشتند و بازاری را تامین می‌كردند كه اكنون برو و بیای كالاهای واردات است. آخرین بازمانده این مثلث چیت‌سازی ری بود كه در چند سال اخیر اثری از رونق گذشته‌اش جز كارخانه‌ای متروك باقی نمانده بود. این روزها این كارخانه متروك كه یادآور خاطرات تولید و دوران رونق بود نیز در حال تخریب است.

می‌گویند قرار است جای این كارخانه قدیمی، كلنگ احداث فروشگاه زنجیره‌ای خارجی بر زمین بخورد. به گزارش ایسنا، حدود پنج سال پیش شهردار وقت منطقه ۱۶ تهران از بازخرید كلیه كارگران یكی از بزرگ‌ترین كارخانه‌های چیت‌سازی ایران خبر داد و اعلام كرد كه كارخانه چیت‌سازی ری در جنوب تهران به مجتمع فرهنگی - تجاری تبدیل می‌شود. بر اساس تصمیمی كه گرفته شده بود، قرار بود هفت هكتار از ۱۱ هكتار زمین این كارخانه قدیمی به مجتمع فرهنگی - تفریحی و چهار هكتار دیگر نیز توسط بخش خصوصی به مجتمع تجاری تبدیل شود كه تخریب این كارخانه برای ساخت فروشگاه زنجیره‌ای آغاز شده است.

جمشید بصیری تهرانی، عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران درخصوص تاریخچه تاسیس این كارخانه قدیمی به «شرق» می‌گوید: دهه ۴۰ بود كه این كارخانه در كنار دو كارخانه چیت‌سازی ممتاز و بافكار یا همان چیت‌سازی تهران فعالیت خود را آغاز كرد. هر سه كارخانه در خیابان فداییان اسلام كنونی قرار داشتند كه هر سه نابود شدند.

وی ادامه می‌دهد: حسن كوروس چیت‌سازی ری را راه‌اندازی كرد و خانواده مقدم نیز چیت‌سازی ممتاز را تاسیس كردند؛ چیت‌سازی تهران نیز دولتی بود و دولت احداثش كرده بود.

عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران با اشاره به اینكه این سه كارخانه رقیب نبودند بلكه در كنار هم كار می‌كردند، اظهار می‌كند: هر یك از این سه كارخانه روزی ۱۵۰ تا ۱۷۵ هزار متر پارچه تولید می‌كردند اما پس از پیروزی انقلاب این روند ادامه نداشت و این سه كارخانه از رونق افتادند.

وی یادآور می‌شود، پس از پیروزی انقلاب و تغییرات مدیریتی كه این كارخانه تجربه كرد، بنیاد مستضعفان مدیریت آن را بر عهده گرفت اما در این دوران نیز تغییرات مدیریتی و دوران نزول ادامه یافت تا اینكه زیان‌ده شد.

بصیری خاطرنشان می‌كند: با زیان‌ده شدن این كارخانه بنیاد مستضعفان تصمیم به فروش آن گرفت. دو جوان طلافروش ایرانی كه ساكن بحرین بودند، كارخانه را خریدند و پیش‌پرداختی را به بنیاد پرداخت كردند اما كارخانه خصوصی نشد. داستان فروش این كارخانه قدیمی رسانه‌ای شد و جو نامناسبی در خصوص واگذاری این كارخانه به راه افتاد تا اینكه این دو جوان از خرید خود پشیمان شده و به بحرین بازگشتند.

وی در خصوص اینكه چه زمانی بحث بازخرید كردن كارگران كارخانه و تعطیلی آن نیز به میان آمد، می‌گوید: پس از اینكه فروش كارخانه نتیجه‌ای نداشت كارگران كارخانه بازخرید شدند. بازخرید كارگران از حدود هشت سال پیش آغاز شد و فكر می‌كنم پنج سال گذشته تمام شد. پس از اتمام بازخرید كارگران نیز بحث تخریب كارخانه مطرح شد.

عضو هیات مدیره انجمن صنایع نساجی ایران با اشاره به اینكه پس از بازخرید كارگران، دستگاه‌های كارخانه نیز فروخته شد، تصریح می‌كند: دستگاه‌ها را بنگلادشی‌ها خریدند و با خود بردند، همان‌طور كه دستگاه‌های دو كارخانه چیت‌سازی ممتاز و تهران را خریده بودند. این دستگاه‌ها هم اكنون در بنگلادش مشغول تولید پارچه هستند.

وی ادامه می‌دهد: با فروش دستگاه‌ها و بازخرید كارگران، زمین كارخانه به بخش عمرانی بنیاد مستضعفان سپرده شد و اكنون گفته می‌شود، قرار است به فروشگاهی تبدیل شود كه اجناس وارداتی چینی را عرضه می‌كند. به این ترتیب از كارخانه‌های نامدار ایرانی كه ۵۰ سال پیش شكل گرفتند جز نام و خاطره‌ چیزی از آنها باقی نمانده و ساختمان كارخانه به جای خصوصی‌سازی و رونق تولید تخریب می‌شود تا راهی دیگر برای ایجاد فضای خدماتی باز‌تر شود و جایی برای تولید باقی نماند، این است عاقبت تلخ تولید در ایران.

او با بیان اینكه این كارخانه یك‌بار به دو نفر بنا فروخته شد، اما مجددا بنیاد مدیریت آن را بر عهده گرفت، افزود: چیت‌سازی ری در دهه ۱۳۴۰ تاسیس شد و تولید آن روزی به ۱۷۵ هزار متر پارچه نیز رسید. این كارخانه در حوزه‌های ریسندگی، بافندگی، چاپ و رنگرزی فعالیت می‌كرد. به گفته بصیری، چیت‌سازی ری زمانی شش هزار نفر كارگر داشت، اما امروزه چیزی از آن باقی نمانده و قرار است به جای كارخانه یك واحد تجاری احداث شود.