آمریکا و اوکراین به کار بر روی طرح صلح ادامه می‌دهند

اما فارژ، الیویا لو پویدوَن و اندی سالیوان / خبرگزاری رویترز / ۲۴ نوامبر ۲۰۲۵

ایالات متحده و اوکراین قرار بود روز دوشنبه به کار بر روی طرحی برای پایان دادن به جنگ با روسیه ادامه دهند؛ طرحی که پس از توافق دو طرف برای اصلاح نسخه اولیه ــ که به‌طور گسترده به‌عنوان پیشنهادی بیش از حد مطلوب برای مسکو تلقی شده بود ــ مورد بازبینی قرار گرفته است.

دو طرف در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که پس از مذاکرات روز یکشنبه در ژنو، یک «چارچوب صلحِ اصلاح‌شده» تدوین کرده‌اند، هرچند جزئیاتی از آن ارائه نکردند.

کاخ سفید جداگانه اعلام کرد هیئت اوکراینی به آنها گفته است که این چارچوب «بازتاب‌دهنده منافع ملی اوکراین» بوده و «نیازهای راهبردی اصلی» این کشور را برآورده می‌کند؛ هرچند خود کی‌یف هیچ بیانیه‌ای صادر نکرده است.

هنوز روشن نیست که این نسخه به‌روزشده چگونه مجموعه‌ای از موضوعات حساس ــ ازجمله تضمین امنیت اوکراین در برابر تهدیدهای مداوم روسیه ــ را مدیریت خواهد کرد. ایالات متحده و اوکراین اعلام کردند که پیش از ضرب‌الاجل پنج‌شنبه «کار فشرده» را ادامه خواهند داد، اگرچه مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا که ریاست هیئت آمریکایی را در مذاکرات بر عهده داشت، شامگاه یکشنبه ژنو را به مقصد واشنگتن ترک کرد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، فشار بر اوکراین را برای رسیدن به توافق حفظ کرده است. او روز یکشنبه گفت اوکراین در قبال تلاش‌های آمریکا درباره جنگ، «هیچ قدردانی» نشان نداده است؛ اظهاراتی که مقامات اوکراینی را بر آن داشت تا بر سپاس‌گزاری خود از حمایت ترامپ تأکید کنند.

ترامپ پیش‌تر برای «ولودیمیر زلنسکی»، رئیس‌جمهوری اوکراین، ضرب‌الاجل پنج‌شنبه را برای پذیرش طرح صلح تعیین کرده بود، اما روبیو روز یکشنبه گفت ممکن است این ضرب‌الاجل «قطعی» نباشد.

به گفته منابع آگاه، زلنسکی ممکن است همین هفته به ایالات متحده سفر کند تا حساس‌ترین ابعاد این طرح را با ترامپ به بحث بگذارد.

طرح اولیه ۲۸ ماده‌ای که هفته گذشته از سوی ایالات متحده ارائه شد، از اوکراین می‌خواست بخشی از قلمرو خود را واگذار کند، محدودیت‌هایی بر توان نظامی‌اش بپذیرد و از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند. این شروط برای بسیاری از اوکراینی‌ها پس از نزدیک به چهار سال جنگ ــ مرگبارترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم ــ معادل تسلیم قلمداد می‌شود.

این طرح اولیه برای بسیاری از مقام‌های آمریکایی نیز شگفت‌انگیز بود و دو منبع گفتند این طرح در نشستی در ماه اکتبر در میامی تدوین شد؛ نشستی که شامل استیو ویتکاف، فرستاده ویژه، جرد کوشنر داماد ترامپ، و کریل دیمیتریِف، نماینده روسیه که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، بود.

کشورهای اروپایی طرحی متقابل ارائه کردند

نمایندگان دموکرات در کنگره این طرح را فهرستی از خواسته‌های روسیه توصیف کرده‌اند، اما روبیو اصرار دارد که واشنگتن این طرح را با مشارکت هر دو طرف درگیر تهیه کرده است.

متحدان اروپایی گفته‌اند که در تدوین طرح اولیه مشارکت نداشتند و روز یکشنبه طرحی متقابل منتشر کردند که برخی از امتیازهای ارضی پیشنهادی را تعدیل می‌کند و یک تضمین امنیتی مشابه ناتو از سوی ایالات متحده برای اوکراین ــ در صورت حمله به آن ــ در بر می‌گیرد.

این مذاکرات در حالی انجام می‌شود که روسیه به‌تدریج در برخی مناطق پیشروی کرده و هم‌زمان نیروگاه‌های برق و تأسیسات گاز اوکراین هدف حملات پهپادی و موشکی قرار گرفته‌اند؛ حملاتی که میلیون‌ها نفر را هر روز ساعت‌ها بدون آب، گرمایش و برق گذاشته است.

زلنسکی همچنین در داخل کشور تحت فشار است، زیرا یک رسوایی بزرگ فساد برخی از وزیرانش را درگیر کرده و خشم تازه‌ای نسبت به فساد گسترده برانگیخته است. این موضوع تلاش‌های این کشور برای تأمین بودجه جهت سرپا نگه داشتن اقتصاد خود را دشوارتر کرده است.

کی‌یف در هفته‌های اخیر دلگرم شده بود؛ پس از آن‌که ایالات متحده فشار بر بخش نفت روسیه ــ منبع اصلی تأمین مالی جنگ ــ را افزایش داد و در مقابل، حملات پهپادی و موشکی دوربرد اوکراین خسارت قابل توجهی به این صنعت وارد کرده بود.

متن کامل پیشنهاد متقابل اروپا

خبرگزاری رویترز / ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵

در ادامه، متن پیشنهاد متقابل اروپایی به پیش‌نویس طرح ۲۸ ماده‌ای ایالات متحده برای صلح اوکراین آمده است که روز یکشنبه توسط رویترز مشاهده شد.

این پیشنهاد متقابل که توسط سه قدرت اروپایی E۳ شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان تهیه شده است، طرح آمریکا را مبنا قرار داده و سپس ماده به ماده با پیشنهاد تغییرات و حذف‌هایی پیش می‌رود.

متن به شرح زیر است:

۱. حاکمیت اوکراین مجدداً تأیید می‌شود.

۲. یک توافق‌نامه کامل و جامع عدم تجاوز بین روسیه و اوکراین و ناتو برقرار خواهد شد. تمامی ابهامات ۳۰ سال گذشته حل‌وفصل خواهد شد.

۳. (بند ۳ طرح آمریکا حذف شده است. متن آن بند در نسخه طرح آمریکا که رویترز مشاهده کرده، چنین بود: «انتظار می‌رود که روسیه به کشورهای همسایه خود حمله نکند و ناتو بیش از این گسترش نیابد.»)

۴. پس از امضای توافق صلح، گفت‌وگویی میان روسیه و ناتو آغاز خواهد شد تا تمام نگرانی‌های امنیتی مورد بررسی قرار گیرد و یک محیط کاهش تنش به‌منظور تضمین امنیت جهانی و افزایش فرصت‌های اتصال و رشد اقتصادی آینده ایجاد شود.

۵. اوکراین ضمانت‌های امنیتی قدرتمند دریافت خواهد کرد.

۶. اندازه نیروهای نظامی اوکراین در زمان صلح به ۸۰۰ هزار نفر محدود می‌شود.

۷. پیوستن اوکراین به ناتو منوط به اجماع اعضای ناتو است؛ اجماعی که در حال حاضر وجود ندارد.

۸. ناتو موافقت می‌کند که در زمان صلح، نیروهای تحت فرماندهی خود را به صورت دائمی در اوکراین مستقر نکند.

۹. جنگنده‌های ناتو در لهستان مستقر خواهند شد.

۱۰. تضمین امنیتی آمریکا که منعکس‌کننده ماده ۵ است:

  a. ایالات متحده برای ارائه این تضمین، غرامت دریافت می‌کند
  b. اگر اوکراین به روسیه حمله کند، این تضمین را از دست می‌دهد
  c. اگر روسیه به اوکراین حمله کند، علاوه بر واکنش نظامی هماهنگ و قدرتمند، تمامی تحریم‌های جهانی احیا شده و هرگونه به‌رسمیت‌شناسی برای قلمرو جدید و تمام امتیازات ناشی از این توافق لغو خواهد شد.

۱۱. اوکراین واجد شرایط عضویت در اتحادیه اروپا است و تا پایان دوره ارزیابی، دسترسی ترجیحی کوتاه‌مدت به بازار اروپا خواهد داشت.

۱۲. بسته بازسازی جهانی قدرتمند برای اوکراین شامل، اما محدود به موارد زیر نیست:

  a. ایجاد صندوق توسعه اوکراین به منظور سرمایه‌گذاری در صنایع با رشد بالا از جمله فناوری، مراکز داده و تلاش‌های هوش مصنوعی
  b. ایالات متحده با اوکراین برای بازسازی، توسعه، نوسازی و بهره‌برداری مشترک از زیرساخت‌های گاز این کشور، شامل خطوط لوله و تأسیسات ذخیره، همکاری خواهد کرد
  c. تلاش مشترک برای بازسازی مناطق آسیب‌دیده از جنگ و نوسازی شهرها و مناطق مسکونی
  d. توسعه زیرساخت‌ها
  e. استخراج منابع معدنی و طبیعی
  f. بانک جهانی یک بسته مالی ویژه برای تأمین منابع لازم برای تسریع این تلاش‌ها فراهم خواهد کرد.

۱۳. روسیه به‌صورت تدریجی دوباره در اقتصاد جهانی ادغام خواهد شد:

  a. روند کاهش تحریم‌ها به صورت مرحله‌ای و مورد به مورد مورد بحث و توافق قرار می‌گیرد.
  b. ایالات متحده وارد یک توافق بلندمدت همکاری اقتصادی با روسیه خواهد شد تا توسعه متقابل در حوزه‌های انرژی، منابع طبیعی، زیرساخت، هوش مصنوعی، مراکز داده، مواد معدنی کمیاب، پروژه‌های مشترک در قطب شمال و سایر فرصت‌های اقتصادی سودمند مشترک دنبال شود.
  c. روسیه دوباره به گروه G۸ دعوت خواهد شد.

۱۴. اوکراین به‌طور کامل بازسازی شده و از نظر مالی جبران خسارت خواهد شد، از جمله با استفاده از دارایی‌های دولتی روسیه که تا پرداخت خسارات اوکراین همچنان بلوکه خواهند ماند.

۱۵. یک نیروی مشترک امنیتی با مشارکت ایالات متحده، اوکراین، روسیه و کشورهای اروپایی برای ترویج و اجرای تمامی مفاد این توافق تشکیل خواهد شد.

۱۶. روسیه سیاست عدم تجاوز به اروپا و اوکراین را به‌صورت قانونی تصویب خواهد کرد.

۱۷. ایالات متحده و روسیه توافق می‌کنند که معاهدات کنترل و منع اشاعه هسته‌ای، شامل «استارت منصفانه»، تمدید شوند.

۱۸. اوکراین متعهد می‌شود که تحت پیمان NPT یک کشور غیرهسته‌ای باقی بماند.

۱۹. نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دوباره راه‌اندازی خواهد شد و برق تولیدشده به نسبت ۵۰-۵۰ به‌طور عادلانه میان روسیه و اوکراین تقسیم خواهد شد.

۲۰. اوکراین قوانین اتحادیه اروپا درخصوص تسامح مذهبی و حمایت از اقلیت‌های زبانی را خواهد پذیرفت.

۲۱. قلمروها:
  اوکراین تعهد می‌دهد که برای بازپس‌گیری سرزمین‌های اشغالی خود از ابزار نظامی استفاده نکند. مذاکرات درباره مبادلات سرزمینی از خط تماس آغاز خواهد شد.

۲۲. پس از توافق بر سر ترتیبات نهایی سرزمینی، فدراسیون روسیه و اوکراین متعهد می‌شوند که این وضعیت را با استفاده از زور تغییر ندهند. هرگونه تضمین امنیتی در صورت نقض این اصل بی‌اعتبار خواهد بود.

۲۳. روسیه مانع استفاده اوکراین از رودخانه دنیپر برای فعالیت‌های تجاری نخواهد شد و توافقاتی برای آزاد بودن مسیر صادرات غلات از طریق دریای سیاه انجام خواهد گرفت.

۲۴. کمیته‌ای بشردوستانه برای حل مسائل باقی‌مانده تشکیل خواهد شد:

  a. تمامی زندانیان و اجساد طبق اصل «همه در برابر همه» مبادله خواهند شد
  b. تمامی غیرنظامیان بازداشتی و گروگان‌ها از جمله کودکان بازگردانده می‌شوند
  c. برنامه‌ای برای اتحاد مجدد خانواده‌ها اجرا خواهد شد
  d. تمهیداتی برای رسیدگی به رنج قربانیان درگیری اتخاذ خواهد شد

۲۵. اوکراین در اولین فرصت پس از امضای توافق صلح، انتخابات برگزار خواهد کرد.

۲۶. تمهیداتی برای رسیدگی به رنج قربانیان درگیری اتخاذ خواهد شد.

۲۷. این توافق الزام‌آور قانونی خواهد بود. اجرای آن توسط «شورای صلح» به ریاست دونالد جی. ترامپ نظارت و تضمین خواهد شد. برای نقض توافق، مجازات‌هایی در نظر گرفته می‌شود.

۲۸. پس از توافق همه طرف‌ها با این یادداشت، آتش‌بس بلافاصله با عقب‌نشینی دو طرف به نقاط توافق‌شده لازم‌الاجرا می‌شود تا روند اجرای توافق آغاز گردد. شرایط آتش‌بس، شامل نظارت، توسط طرفین و تحت نظارت ایالات متحده مورد توافق قرار خواهد گرفت.