واشنگتن‌پست: آمریکا فاقد راهبرد در برابر ایران است

هیئت تحریریه واشنگتن‌پست / ۱۵ نوامبر ۲۰۲۵

تصمیم رئیس‌جمهور دونالد ترامپ برای حمله به سه سایت هسته‌ای ایران در تابستان امسال، پیامی بازدارندهٔ مفید برای دشمنان آمریکا ارسال کرد. با این حال، تحولات اخیر یادآوری می‌کند که هیچ کارزار نظامی‌ای نمی‌تواند به‌طور دائمی به تلاش جمهوری اسلامی برای دستیابی به بمب پایان دهد.

گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که این مشکل تا چه اندازه دشوار باقی مانده است. رژیم ایران مانع دسترسی بازرسان بین‌المللی به سایت‌هایی شده که پنج ماه پیش توسط ایالات متحده و اسرائیل بمباران شد. همچنین حاضر نیست مطابق تعهداتش ذیل معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای، به ناظر هسته‌ای سازمان ملل [آژانس انرژی اتمی] اعلام کند چه مقدار اورانیوم غنی‌شدهٔ ۶۰درصدی در اختیار دارد. تصاویر ماهواره‌ای حاکی از آن است که ساخت‌وساز جدیدی در اطراف یک تأسیسات هسته‌ای تازه در «کوه کلنگ» ــ حدود یک مایل دورتر از سایت بمباران‌شدهٔ نطنز ــ در حال انجام است.

روحیه تهاجمی ایران همچنین نشان می‌دهد که رویدادهای خاورمیانه در خلأ رخ نمی‌دهند و دشمنان آمریکا همواره در پی یافتن فرصت‌هایی تازه برای همکاری با یکدیگر هستند. در حالی که روسیه در جنگ اوکراین گرفتار شده، چین حرکت کرده تا مشارکت خود با ایران را تعمیق کند. تهران می‌خواهد نفت را با سامانه‌های پدافند هوایی، رادارهای مراقبت دوربرد و جنگنده‌های ساخت چین مبادله کند. چنین معامله‌ای می‌تواند نظام لرزان در ایران را تثبیت کند، اما در عین حال منطقه را بی‌ثبات‌تر سازد.

پس از پنج دور گفت‌وگو در اوایل امسال، از زمان حمله آمریکا به ایران هیچ مذاکره‌ای میان دو کشور صورت نگرفته است. توافق هسته‌ای یک دهه پیش اکنون منقضی شده و رهبران ایران می‌گویند دیگر به مفاد آن پایبند نیستند. تحریم‌های اسنپ‌بک دوباره اعمال شده‌اند و به اقتصاد ضعیف این کشور آسیب بیشتری وارد کرده‌اند. ارزش ریال در حال سقوط آزاد است.

کسب‌وکارها در حال تعطیلی‌اند؛ به‌طوری که یک‌سوم شرکت‌های مورد بررسی اتاق بازرگانی تهران برنامه اخراج نیرو دارند. خشکسالی بی‌سابقه‌ای که پس از دهه‌ها سوءمدیریت رخ داده، پایتخت کشور را با کمبود آب مواجه کرده و رئیس‌جمهور ایران هشدار داده است که ممکن است نیاز به تخلیه شهر باشد.

این وضعیت اسفبار می‌تواند به جرقه‌ای برای اعتراضات گسترده بدل شود. روحانیون اسلام‌گرا چه میزان نارضایتی را تحمل خواهند کرد؟ ملاها سعی کرده‌اند بخشی از فشار اجتماعی را تخلیه کنند؛ برای مثال، با اتخاذ رویکردی آسان‌گیرانه‌تر نسبت به زنانی که موی خود را با حجاب سنتی نمی‌پوشانند و چشم‌پوشی از زنان موتورسوار. اما این نشانه‌های کوچک از گشایش، در واقع پوششی بر سرکوب خونین مخالفان است.

هیچ اشکالی ندارد که به سقوط یک رژیم فاسد امیدوار باشیم، اما امید یک استراتژی نیست. با وجود اصرار ترامپ مبنی بر اینکه حملات هوایی برنامه هسته‌ای ایران را کاملاً نابود کرده، این حملات فقط برای دولت او زمان خرید. بهترین مسیر پیش‌رو حفظ تهدید معتبر استفاده از زور، ادامه فشار شدید اقتصادی و ارسال پیامی روشن درباره آمادگی برای مذاکره است. چین نیز باید درک کند که فروش سلاح‌های پیشرفته به ایران نه‌تنها روابط پکن با اسرائیل و آمریکا، بلکه با کشورهای عربی خلیج فارس را هم برهم خواهد زد.

جنگ دیگری اجتناب‌ناپذیر نیست، اما برای جلوگیری از آن باید پذیرفت که مشکل همچنان پابرجاست و تنها با دیپلماسی همراه با تهدید معتبر به استفاده از زور، قابل‌حل است.