«فشار بر ایران، کلید صلح در خاورمیانه است»

فاطمه المحمود / نشریه نشنال / ۴ نوامبر ۲۰۲۵

به گفته‌ی یکی از مقامات ارشد وزارت خزانه‌داری آمریکا، خاورمیانه در صورتی می‌تواند به صلح واقعی دست یابد که فشارها بر «سرِ هیولا» یعنی ایران افزایش یابد.

جان هرلی، معاون وزارت خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی، ایران را در مرکز بی‌ثباتی منطقه توصیف کرد و آن را «هیولایی با بازوان متعدد» نامید.

او گفت: «سرِ این هیولا در تهران است و بازوانش همان نیروهای نیابتی منطقه‌ای هستند که در ایجاد بی‌ثباتی و ترور نقش داشته‌اند.»

آقای هرلی روز سه‌شنبه (۴ نوامبر ۲۰۲۵) در امارات متحده عربی به‌عنوان بخشی از نخستین سفر رسمی خود به خاورمیانه حضور داشت. برنامه‌ی سفر او همچنین شامل دیدار از اسرائیل، ترکیه و لبنان می‌شود.

هدف از این سفر، به گفته‌ی وی، تقویت روند طرح صلح غزه‌ی رئیس‌جمهور دونالد ترامپ و همکاری با کشورهای منطقه برای افزایش فشار بر ایران و قطع منابع مالی نیروهای نیابتی آن است.

او در گفت‌وگو با نشریه «نشنال» اظهار داشت: «فکر می‌کنم اکنون زمان بسیار مهمی برای حضور در منطقه است. به باور من، تحت رهبری رئیس‌جمهور ترامپ فرصتی واقعی برای صلح و شکوفایی وجود دارد، اگر بر ریشه‌ی اصلی مشکل در منطقه تمرکز کنیم. از دید ما، ایران در مرکز این مشکل قرار دارد.»

با این حال، بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، روز شنبه اسرائیل را – نه ایران – منبع اصلی بی‌ثباتی منطقه توصیف کرد و از کشورهای حوزه خلیج فارس خواست به‌جای انزوا، با تهران وارد گفت‌وگو شوند.

اما مقام آمریکایی خواستار پایبندی کشورها به تحریم‌های سازمان ملل شد تا «فشار بر رژیم ایران برای خلع سلاح هسته‌ای و حرکت به سوی آینده‌ای صلح‌آمیز ادامه یابد.»

بازگشت خودکار تحریم‌ها

تحریم‌های گسترده‌ی سازمان ملل علیه ایران در ماه سپتامبر مجدداً برقرار شد؛ اقدامی که قدرت‌های غربی دلیل آن را «نقض تعهدات ایران» در چارچوب توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ عنوان کرده‌اند.

بریتانیا، فرانسه و آلمان با آغاز روندی در سازمان ملل، تحریم‌ها را بازگرداندند و اعلام کردند تهران به تعهدات خود پایبند نبوده است. ایران بارها تأکید کرده که هیچ برنامه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد.

آقای هرلی گفت: «کشورهای زیادی هستند که شاید تحریم‌های یک‌جانبه‌ی آمریکا را به رسمیت نشناسند، اما تحریم‌های سازمان ملل را می‌پذیرند. بنابراین با بازگشت خودکار تحریم‌ها، فرصت داریم تا همگی با هم فشار را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهیم.»

به گفته‌ی وی، در حالی که آقای ترامپ در دوره‌ی نخست ریاست‌جمهوری خود سیاست «فشار حداکثری» بر ایران را آغاز کرد، در دوره‌ی دوم، این سیاست را با جدیت بیشتری دنبال کرده است.

در دوره‌ی نخست، آقای ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خارج کرد؛ توافقی که محدودیت‌های سختی بر فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم ایران در ازای لغو تحریم‌ها اعمال می‌کرد.

پس از بازگشت ترامپ به قدرت، تیم او چندین دور گفت‌وگوی هسته‌ای با تهران برگزار کرد که عمان میزبان آن‌ها بود. اما تنها سه روز پیش از آغاز دور ششم مذاکرات، اسرائیل در ماه ژوئن حمله‌ای غافلگیرانه علیه ایران انجام داد و اهداف هسته‌ای و نظامی – و حتی مناطق مسکونی – را مورد حمله قرار داد.

ایالات متحده در روز ۲۲ ژوئن با حمله به سه سایت هسته‌ای ایران وارد جنگ ۱۲ روزه شد. ترامپ اعلام کرد این حملات «برنامه‌ی هسته‌ای ایران را نابود کرد»، هرچند میزان واقعی خسارات هنوز روشن نیست.

هرلی گفت: «وقتی با افرادی سروکار دارید که رفتارهای تهاجمی از خود نشان می‌دهند – چه در تهران باشند، چه در مسکو – راهبرد رئیس‌جمهور این است که فشار حداکثری را تا زمان تغییر رفتار ادامه دهد.»

او افزود: «نقطه‌ی فشار مشترک میان ایران و روسیه، نفت است.»

معیار نفت

به گفته‌ی آقای هرلی، سیاست تحریم‌های آمریکا علیه ایران بر قیمت و صادرات نفت این کشور تأثیر گذاشته است، اما هنوز اقدامات بیشتری لازم است.

او گفت: «شاخص کلیدی که ما دنبال می‌کنیم، میزان نفتی است که ایران قادر به صادرات آن است و قیمتی که برای آن دریافت می‌کند. ما شاهد کاهش در این حجم‌ها بوده‌ایم.»

به گزارش خبرگزاری رویترز، هفته‌ی گذشته میزان تخفیف نفت ایران به خریداران چینی به بالاترین سطح در بیش از یک سال گذشته رسید. قیمت نفت سبک ایران با تخفیفی بیش از ۸ دلار در هر بشکه عرضه شد، در حالی که این رقم در سپتامبر حدود ۶ دلار و در ماه مارس حدود ۳ دلار بود.

واردات نفت ایران توسط چین – که حدود ۱۴ درصد از واردات نفت خام این کشور را تشکیل می‌دهد – در ماه سپتامبر به ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش یافت؛ کمترین میزان از ماه مه گذشته.

آقای هرلی گفت: «می‌توان مشکلات فعلی ایران را مستقیماً نتیجه‌ی تحریم‌ها دانست، و این برای آن‌ها هزینه‌بر است. ما می‌بینیم که تحریم‌ها اثرگذار بوده‌اند، اما باید اقدامات بیشتری انجام دهیم.»

نیروهای نیابتی ایران

آقای هرلی گفت یکی دیگر از اولویت‌های دولت ترامپ، قطع منابع مالی نیروهای نیابتی ایران از جمله حماس در غزه، حزب‌الله در لبنان، حوثی‌ها در یمن و سایر گروه‌ها در عراق است.

بر اساس طرح صلح دونالد ترامپ برای غزه، آتش‌بسی میان اسرائیل و حماس ماه گذشته و پس از دو سال جنگ برقرار شد. در این طرح همچنین آمده است که حماس باید خلع سلاح شود و دیگر نقشی در اداره‌ی نوار غزه نداشته باشد.

با این حال، دو طرف یکدیگر را به نقض آتش‌بس میانجی‌گری‌شده توسط آمریکا متهم کرده‌اند. بنا بر گزارش رسانه‌های رسمی فلسطینی، از زمان اجرای آتش‌بس در ۱۰ اکتبر، حملات اسرائیل منجر به کشته شدن دست‌کم ۲۳۸ فلسطینی شده است که نزدیک به نیمی از آنان تنها در یک روز جان باخته‌اند.

در لبنان نیز حزب‌الله تحت فشار است تا طبق توافق آتش‌بس با اسرائیل – که از نوامبر سال گذشته برقرار شده – سلاح‌های خود را تحویل دهد.

با این حال، آتش‌بس لبنان به‌طور گسترده «یک‌طرفه» توصیف شده است، زیرا اسرائیل تقریباً به‌صورت روزانه آن را نقض می‌کند. بنا بر داده‌های نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جنوب لبنان، اسرائیل هزاران بار توافق آتش‌بس را نقض کرده و حملات آن طی ۱۰ ماه گذشته بیش از ۱۰۰ غیرنظامی لبنانی را کشته است.

آقای هرلی گفت سفر او به اسرائیل در روز دوشنبه (۳ نوامبر ۲۰۲۵) بر چگونگی حفظ فشار حداکثری بر ایران و «ترغیب آن به اتخاذ رویکردی بسیار صلح‌طلبانه‌تر در قبال منطقه» متمرکز بوده است.

او افزود که سفرش به لبنان بر اقداماتی تمرکز خواهد داشت که باید توسط نهادهای مالی این کشور انجام شود تا جریان‌های مالی غیرقانونی متوقف شوند، و نیز بر مقررات و اصلاحاتی که باید در این زمینه به اجرا درآید.

هرلی گفت امیدوار است عراق و لبنان «در بیرون راندن نفوذ خارجی جدی‌تر عمل کنند.»

ایالات متحده نیز بر ضرورت فوری خلع سلاح شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در عراق تأکید کرده و هشدار داده است که این گروه‌ها حاکمیت عراق، ثبات منطقه و منافع آمریکا را در معرض خطر قرار داده‌اند.