اسرائیل جنگ را برده، اما جهان را باخته است

دیوید لاهنو و جاشوا چافین
وال استریت ژورنال – ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۵

در روزهای پس از حملات تروریستی ۷ اکتبر ۲۰۲۳ توسط حماس علیه اسرائیل، ساختمان امپایر استیت، برج ایفل و دروازه براندنبورگ با نورهای آبی و سفید، رنگ پرچم اسرائیل، روشن شدند؛ نشانه‌ای از اینکه بسیاری از کشورهای غربی در کنار اسرائیل ایستاده بودند، پس از آنکه این کشور بدترین تلفات یهودیان از زمان هولوکاست را تجربه کرده بود.

اما در نزدیک به دو سال گذشته، عملیات مستمر اسرائیل در غزه این همدلی را فرسوده و اکنون این کشور را در آستانه تبدیل شدن به یک دولت منفور، حتی در میان متحدان قدیمی‌اش، قرار داده است. حملات مکرر نظامی در غزه ده‌ها هزار غیرنظامی را کشته، صدها هزار نفر را آواره کرده و به گسترش گرسنگی و احتمالاً قحطی انجامیده است. همه اینها در عصری رخ داده که شبکه‌های اجتماعی هر روز تصاویر ویرانی را بر صفحه میلیاردها تلفن همراه در سراسر جهان به نمایش می‌گذارند.

«اسرائيل جنگ بر سر قلب‌ها و ذهن‌ها باخته شده است.» هاوارد وولفسون، استراتژیست باسابقه حزب دموکرات آمریکا، اخیراً در یک پادکست چنین گفت. او افزود: «واقعیت این است که افکار عمومی بسیار سریع و به‌شدت علیه اسرائیل در حال تغییر است.»

حمله این هفته اسرائیل به رهبری سیاسی حماس در قطر، تازه‌ترین اقدام بحث‌برانگیز دولتی است که به رهبری نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو هرچه بیشتر در حمله به دشمنانش، بدون توجه به افکار عمومی جهانی، جسور شده است. اسرائیل پیش‌تر ترورهای هدفمند در کشورهایی چون لبنان و ایران انجام داده بود، اما این بار حمله در قلمرو یک متحد آمریکا صورت گرفت و رهبران حماس را هدف گرفت که گرد هم آمده بودند تا درباره طرح آتش‌بس آمریکا برای غزه گفت‌وگو کنند. پیام این اقدام روشن بود: اسرائیل در حال حاضر علاقه‌ای به مذاکره ندارد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، گفت که با تمایل اسرائیل برای نابودی حماس همدردی می‌کند، اما به‌شدت این حمله را محکوم کرد و گفت که این اقدام «منافع آمریکا یا اسرائیل را پیش نمی‌برد.» آلمان و بریتانیا این حمله را محکوم کردند و کانادا اعلام کرد که در حال «ارزیابی روابط خود» با اسرائیل است.

ترامپ در کنار بسیاری از متحدان دیرینه اسرائیل نگران آسیب دیدن وجهه این کشور به‌عنوان تنها دموکراسی در خاورمیانه است. او هفته گذشته گفت: «ممکن است آنها در جنگ پیروز شوند، اما در جنگ روابط عمومی در جهان برنده نیستند، و این دارد به آنها ضربه می‌زند.»

امروز ۶۰ درصد آمریکایی‌ها می‌گویند با اقدامات نظامی اسرائیل در غزه مخالفند. تنها ۳۲ درصد موافقند، در حالی که این میزان در ماه پس از ۷ اکتبر بیش از ۵۰ درصد بود. برای نخستین بار از سال ۲۰۰۱ که این پرسش مطرح شد، شمار آمریکایی‌هایی که می‌گویند با فلسطینیان همدلی دارند (۳۷ درصد) از کسانی که با اسرائیل همدلی دارند (۳۶ درصد) بیشتر شده است. نیمی از جمهوری‌خواهان یا حامیان جمهوری‌خواه زیر ۵۰ سال نیز اکنون می‌گویند دیدگاهی منفی نسبت به اسرائیل دارند.

در سراسر اروپا، اسرائیل اکنون پایین‌ترین سطح محبوبیت خود را تجربه می‌کند. نزدیک به نیمی از بزرگسالان بریتانیایی می‌گویند اسرائیل با فلسطینی‌ها همان‌گونه رفتار می‌کند که نازی‌ها با یهودیان در هولوکاست رفتار کردند، و نگرش‌های یهودستیزانه در بریتانیا طی پنج سال گذشته دو برابر شده است. جنگ جاری موجب افزایش موج یهودستیزی در سراسر جهان شده و زندگی میلیون‌ها یهودی را دشوارتر کرده است، در حالی که پرسشی ناخوشایند درباره فلسفه صهیونیسم پیش می‌کشد: آیا باید حفاظت از یهودیان در اسرائیل به بهای قرار گرفتن یهودیان در دیگر نقاط جهان در معرض تهدیدهای تازه تمام شود؟

اسرائیل در کوتاه‌مدت با نابود کردن حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان و نیز عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران، خود را امن‌تر کرده است. اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند دو سال اخیر جنگ می‌تواند امنیت بلندمدت این کشور را تضعیف کند، زیرا خصومت در جهان عرب و اسلام، از جمله در میان کشورهای معتدل خلیج فارس، تشدید شده و حمایت متحدان اسرائیل به‌ویژه آمریکا، بریتانیا و آلمان رو به کاهش گذاشته است.

مایکل کوپلُو از «انجمن سیاست اسرائیل» در واشنگتن می‌گوید: «وقتی جنگ متوقف شود، اوضاع به حالت پیشین باز نخواهد گشت. تصویر مردم از اسرائیل به‌گونه‌ای پایدار تغییر خواهد کرد و این تغییر انواع پیامدها را برای اسرائیل در حوزه‌های اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی در پی دارد.»

تظاهرات طرفداری از فلسطینی‌ها در ملبورن استرالیا

پیامدهای این روند برای سیاست آمریکا می‌تواند بسیار عمیق باشد. کوپلُو معتقد است که مناقشه اسرائیل و فلسطین به بزرگ‌ترین مسئله سیاست خارجی دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آینده بدل خواهد شد و دولت بعدی دموکرات‌ها ـــ هر زمان که بر سر کار بیاید ـــ ممکن است فروش سلاح به اسرائیل را محدود کند. استراتژیست‌های دموکرات همچنین نگرانند که نامحبوب شدن اسرائیل، شانس جاش شاپیرو، فرماندار یهودی ایالت پنسیلوانیا و یکی از حامیان دیرین اسرائیل، را در صورت تلاش برای کسب نامزدی حزب دموکرات در انتخابات ۲۰۲۸ نابود کند.

از «داوود» تا «جالوت»

افول جایگاه اسرائیل همچنین به ظهور زهران ممدانی، سیاستمدار ۳۳ ساله سوسیالیست و از منتقدان صریح اسرائیل، دامن زده است؛ کسی که در حال حاضر بخت اول پیروزی در انتخابات شهرداری نیویورک در نوامبر به شمار می‌رود. این امر او را به نخستین شهردار مسلمان شهری بدل خواهد کرد که پس از تل‌آویو دومین جمعیت بزرگ یهودیان در جهان را در خود جای داده است. بردلی توسک، استراتژیست سرشناس دموکرات، می‌گوید: «می‌توانم استدلال کنم که اگر نتانیاهو نبود، ممدانی هم نبود.» در همین حال، چهره‌های برجسته جنبش «اول آمریکا» (MAGA) متعلق به ترامپ، از جمله تاکر کارلسون و استیو بنن نیز علیه اسرائیل موضع گرفته‌اند.

اسرائیل همواره نسبت به نحوه برداشت جهانی از خود حساس بوده است. بخشی از این حساسیت ناشی از نیاز یک کشور کوچک در منطقه‌ای خصمانه به داشتن متحدان قدرتمند است. اما از جنبه عاطفی نیز برای تنها کشور یهودی جهان مهم است که جایگاهی پذیرفته‌شده در جهان داشته باشد. اکنون جنگ، هر دوی این اهداف را در معرض خطر قرار داده است.

چندین کشور غربی که سنتاً روابط دوستانه‌ای با اسرائیل داشته‌اند ـــ از جمله فرانسه، بریتانیا، کانادا، استرالیا و بلژیک ـــ قصد دارند در اواخر این ماه به‌طور رسمی کشوری به نام فلسطین را به رسمیت بشناسند؛ اقدامی که سال‌ها در برابر آن مقاومت کرده بودند. مقام‌های اسرائیلی می‌گویند این امر در جهان عرب به‌مثابه پاداشی برای حمله حماس تلقی خواهد شد. آلمان، دومین تأمین‌کننده بزرگ تسلیحات اسرائیل، بخشی از صادرات سلاح خود به این کشور را متوقف کرده است.

جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا و یکی از حامیان دیرینه اسرائیل، اخیراً گفت: «ما در دفاع از اسرائیل تردید نکردیم، اما در عین حال اکنون نمی‌توانیم در برابر واکنشی که بسیار فراتر از اصل تناسب بوده، سکوت کنیم.»

ده‌ها دانشگاه، عمدتاً در اروپا، روابط خود را با دانشگاه‌های اسرائیل قطع کرده‌اند. رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه تل‌آویو می‌گوید نوعی بایکوت خزنده در حوزه پزشکی علیه اسرائیل در حال شکل‌گیری است، از جمله محروم کردن پزشکان اسرائیلی از فرصت‌های کارآموزی در خارج.

در سال ۲۰۱۹ اسرائیل میزبان مسابقه سالانه آواز یوروویژن بود. «در آن زمان»، آمیت سگال، روزنامه‌نگار اسرائیلی، در یک پادکست اخیر یادآوری کرد: «اسرائیل کشوری بود که به‌عنوان مقصد گردشگری معرفی می‌شد. در لندن یا پاریس می‌توانستید آگهی‌هایی برای سفر به اورشلیم یا تل‌آویو ببینید. اما امروز، اسرائیل مترادف با غزه، قحطی و گرسنگی است.» انجمن پخش اروپا قرار است در دسامبر رأی‌گیری کند که آیا اسرائیل را از یوروویژن کنار بگذارد یا نه؛ ایرلند اعلام کرده اگر اسرائیل شرکت کند، این کشور شرکت نخواهد کرد. انجمن مربیان فوتبال ایتالیا نیز خواستار تعلیق اسرائیل از عضویت در فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) شده است.

مردم مسن‌تر بیشتر احتمال دارد اسرائیل را همچون کشوری جوان و جسور به یاد بیاورند که برای بقا در برابر همسایگان خصمانه‌اش و همچنین در برابر تروریسم فلسطینی ـــ از المپیک ۱۹۷۲ مونیخ تا انتفاضه‌های اول و دوم ـــ می‌جنگید. آنها همچنین ممکن است به خاطر داشته باشند که رهبران فلسطینی بارها پیشنهاد تشکیل کشوری در کرانه باختری و غزه را رد کردند.

بحران گرسنگی در غزه

اما نسل جوان‌تر، اسرائیل را بیشتر به‌عنوان مجری اشغال خشن سرزمین‌های فلسطینی می‌بیند. هم‌زمان، سیاست داخلی اسرائیل به سمت راست حرکت کرده و ایده الحاق دائمی کرانه باختری ـــ که بیشتر اسرائیلی‌ها از آن با نام‌های کتاب مقدسی یهودا و سامره یاد می‌کنند ـــ از حاشیه به جریان اصلی سیاست منتقل شده است. در نتیجه، اسرائیل اکنون کمتر شبیه داوود و بیشتر شبیه جالوت دیده می‌شود.

در مناقشات گذشته با حماس، نتانیاهو استدلال می‌کرد که دیدگاه جهانی نسبت به اسرائیل همیشه پس از پایان درگیری‌ها بهبود می‌یابد، اما این جنگ بسیار طولانی‌تر از جنگ‌های قبلی ادامه یافته است. به نظر می‌رسد بسیاری از اسرائیلی‌ها از توضیح و دفاع از خود دست کشیده‌اند و متقاعد شده‌اند که جهان همواره علیه آنها جانب‌داری خواهد کرد. آنان به اتهام «نسل‌کشی» اشاره می‌کنند که تقریباً بلافاصله پس از آغاز حمله متقابل اسرائیل مطرح شد.

بسیاری از دوستان اسرائیل، از جمله یهودیان، از بی‌توجهی این کشور به تصویر جهانی‌اش ناراحتند. وولفسون می‌گوید: «یا آنها نمی‌فهمند چه اتفاقی دارد می‌افتد، یا پیامدهای آنچه در حال رخ دادن است را درک نمی‌کنند.»

در هر جنگی دو میدان وجود دارد: میدان نبرد واقعی که در آن جنگ صورت می‌گیرد، و جنگ اطلاعات و روابط عمومی برای به دست آوردن قلب‌ها و ذهن‌ها. در جنگ غزه، اسرائیل به‌وضوح در میدان نبرد نظامی دست بالا را دارد، اما در عرصه اطلاعاتی با موانع بسیار بزرگ‌تری روبه‌رو است.

کشتارهای ۷ اکتبر و ابعاد گسترده و وحشیانه آن تنها یک روز به طول انجامید، در حالی که واکنش نظامی اسرائیل نزدیک به دو سال ادامه یافته است. معدود تصاویر عمومی از حمله حماس ظرف چند روز جای خود را به تصاویر ویرانی در غزه و اجساد غیرنظامیان داد؛ تصاویری که اکنون ۲۳ ماه است بارها و بارها تکرار می‌شوند.

شیمعون (شلومو) بن‌عامی، وزیر خارجه پیشین اسرائیل، نوشت: «اسرائیل ماهیت میدان‌های نبرد امروز را درونی نکرده است؛ میدان‌هایی که اکنون شامل عرصه‌های عمومی جهانی و گرداب آشفته رسانه‌های اجتماعی نیز می‌شود ـــ عرصه‌هایی که در آنها، حماس، طراح یکی از شنیع‌ترین حملات تروریستی در یادها، امروز به‌عنوان نماد مقاومت قهرمانانه دیده می‌شود.»

«انزوا مهم است»

تصویر جنگ در داخل اسرائیل با آنچه در خارج دیده می‌شود بسیار متفاوت است. تلویزیون اسرائیل به ندرت تصاویری از اجساد فلسطینیان در غزه نشان می‌دهد؛ در عوض، توجه اسرائیلی‌ها عمدتاً بر درام ادامه‌دار گروگان‌ها متمرکز بوده است (۲۵۱ نفر به اسارت گرفته شدند و ۴۸ نفر همچنان در بند هستند، که تنها ۲۰ نفر از آنها زنده‌اند). در نتیجه، بسیاری از اسرائیلی‌ها نمی‌فهمند چرا جهان تا این حد خشمگین است، به‌ویژه با این استدلال که حماس آغازگر درگیری بود.

پیتر لرنر، سخنگوی پیشین ارتش اسرائیل، می‌گوید اسرائیل استدلال‌های محکمی برای مقابله با اتهامات جنایات جنگی یا نسل‌کشی در غزه دارد. او می‌گوید اگر بیش از ۶۰ هزار فلسطینی کشته شده‌اند و یک‌سوم آنها از نیروهای حماس بوده‌اند، این نسبت تلفات غیرنظامی در مقایسه با دیگر جنگ‌های مدرن، به‌ویژه در مناطق پرجمعیت شهری که پناهجویان جایی برای فرار ندارند، نسبتاً پایین است. با این حال، لرنر اذعان دارد که این استدلال‌ها در برابر تصاویر دلخراش رنج مردم فلسطین کارایی چندانی ندارد.

اتهام نسل‌کشی با توجه به سخنان مقام‌های اسرائیلی پس از ۷ اکتبر اعتبار بیشتری یافته است. در اواخر ۲۰۲۳، آفریقای جنوبی پرونده‌ای علیه اسرائیل در دیوان بین‌المللی دادگستری گشود و از سخنان وزیران دولت اسرائیل به‌عنوان شواهد نیت نسل‌کشی استفاده کرد. نتانیاهو در نامه‌ای خطاب به سربازان ارتش، دشمن باستانی بنی‌اسرائیل در کتاب مقدس، «عمالیق» را یادآور شد و از آنان خواست «هیچ‌کس را زنده نگذارند.» یوآو گالانت، وزیر دفاع، گفت اسرائیل با «حیوانات انسانی» می‌جنگد و وعده داد که هیچ برق، غذا یا آبی وارد غزه نخواهد شد. او گفت: «ما همه چیز را نابود خواهیم کرد.»

لرنر می‌گوید دولت اسرائیل فاقد روایت منسجم و هماهنگی درباره علت جنگ در غزه بوده است. اهداف رسمی، یعنی آزادسازی گروگان‌ها و پایان دادن به حاکمیت حماس در غزه و جایگزین کردن آن با نهادی غیرتهدیدآمیز، بارها با اظهارات مقام‌های مختلف اسرائیل درباره بیرون راندن فلسطینیان از غزه یا الحاق کرانه باختری تضعیف شده است. او می‌گوید: «شما نیازمند یک هدف نهایی روشن، دست‌یافتنی و قابل درک هستید که در میان همه نهادهای دولتی هماهنگ باشد. در غیر این صورت، هر کس راه خودش را می‌رود و همین باعث سردرگمی و بی‌اعتمادی در میان متحدان اسرائیل می‌شود.»

سگال، روزنامه‌نگار اسرائیلی، برآورد کرده است که جنگ تاکنون برای اسرائیل ۳۰۰ میلیارد شِکِل (حدود ۸۹ میلیارد دلار) هزینه داشته است. اما او تردید دارد که حتی یک میلیارد شِکِل صرف ابتکارات روابط عمومی شده باشد، مانند دعوت از هیأت‌های سیاست‌گذاری یا فعالان شبکه‌های اجتماعی به اسرائیل.

الیاهو استرن، استاد تاریخ یهود در دانشگاه ییل، می‌گوید که اسرائیل در گذشته از لحاظ راهبردی هوشمند عمل می‌کرد و میان خواسته‌های خود و واقعیت‌های پیرامونی موازنه برقرار می‌ساخت. او یادآور می‌شود که این کشور در سال ۱۹۴۸، هنگام تأسیس، طرح تقسیم سازمان ملل را پذیرفت، طرحی که سرزمینی بسیار کمتر از آنچه می‌خواست به اسرائیل اختصاص می‌داد ـــ چیزی که رهبران فلسطینی حاضر به انجامش نشدند. در دهه‌های بعد، اسرائیل وارد مصالحه‌هایی شد و زمین‌های به‌دست‌آمده در جنگ را با صلح مبادله کرد.

اما هدف اعلام‌شده جنگ کنونی ـــ نابودی توان نظامی و حکومتی حماس ـــ برخلاف آن عملگرایی گذشته است. استرن می‌گوید: «اسرائیل هرگز پیش‌تر از چنین زبان حذف‌گرایانه‌ای استفاده نکرده بود. هیچ‌گاه نگفته بود که ایران را از بین خواهد برد. شما قرار نیست همه دشمنانتان را نابود کنید. باید این چالش‌ها را مدیریت کنید.»

از نظر راهبردی، به گفته استرن، سود حاشیه‌ای کشتن شمار بیشتری از نیروهای حماس باید در برابر خطرات راهبردی تداوم جنگ در غزه سنجیده شود. اگر دیوان بین‌المللی دادگستری حکم دهد که اسرائیل مرتکب نسل‌کشی شده است، شاید اسرائیلی‌ها این حکم را رد کنند. اما چه خواهد شد وقتی یک سرباز پیشین ارتش اسرائیل بخواهد از اروپا یا آمریکای جنوبی عبور کند؟

استرن می‌گوید: «اسرائیل کشوری کوچک است؛ انزوا اهمیت دارد.» او تأکید می‌کند که دولت اسرائیل در خواست خود برای ریشه‌کن کردن حماس محق است، اما «این محق بودن چه ارزشی دارد اگر در نهایت تنها و منزوی بمانید؟»

لرنر، سخنگوی پیشین ارتش اسرائیل، این‌گونه جمع‌بندی می‌کند: «حماس در وضعیت کنونی هیچ تهدید راهبردی برای اسرائیل ایجاد نمی‌کند. این گروه فقط از تداوم جنگ سود می‌برد، جنگی که اسرائیل را بیش از پیش منزوی می‌کند، بی‌اعتمادی در منطقه را عمیق‌تر می‌سازد و روند عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی و دیگر کشورها را برای همیشه از مسیر خارج می‌کند. بنابراین، از دید حماس، این گروه در دستیابی به اهداف راهبردی خود موفق بوده است.»