دیدار مقام‌های سوری و اسرائیلی در پاریس

یوان وارد و گابی سوبلمان / نیویورک تایمز / ۲۰ اوت ۲۰۲۵

مقام‌های سوری و اسرائیلی در پاریس و با میانجی گری آمریکا دیدار کردند؛ تازه‌ترین تلاشی برای بازتنظیم روابطی که طی دهه‌ها خصومت میان دو کشور شکل گرفته است.

این دیدار روز سه‌شنبه میان اسعد الشیبانی، وزیر خارجه سوریه و هیأتی از اسرائیل برگزار شد. این نخستین بار بود که دولت جدید سوریه به‌طور علنی برگزاری مذاکرات مستقیم با همسایه قدرتمند و دشمن دیرینه‌اش را تأیید می‌کرد.

گفت‌وگوها بر کاهش تنش‌ها پس از درگیری‌های مرگبار ماه گذشته میان نیروهای دولتی سوریه و اقلیت دروزی در استان سویدای جنوبی متمرکز بود. خشونت فرقه‌ای در سویدا  بیش از ۱۶۰۰ کشته بر جای گذاشت و اسرائیل را بر آن داشت تا برای دفاع از دروزی‌ها به دمشق حملات هوایی انجام دهد.

دولت اسرائیل واکنشی فوری به خبر این دیدارها نشان نداد. این گفت‌وگوها با میانجیگری توماس باراک، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه انجام شد.

اما شیخ موفق طریف، رهبر معنوی جامعه دروزی اسرائیل، روز چهارشنبه در مصاحبه‌ای گفت که او همراه با ران درمر، وزیر امور راهبردی اسرائیل، در هیأت شرکت کرده است. دفتر درمر از اظهارنظر در مورد این دیدارها با مقام‌های سوری خودداری کرد.

از نظر حقوقی، اسرائیل و سوریه از سال ۱۹۴۸ در وضعیت جنگی قرار دارند و مهم‌ترین نقطه اختلافشان بلندی‌های جولان است؛ منطقه‌ای راهبردی که اسرائیل در جنگ شش‌روزه ۱۹۶۷ تصرف و سپس به خاک خود ملحق کرد. دو کشور در سال ۱۹۷۴ توافقی امضا کردند که با ایجاد منطقه حائل تحت نظارت سازمان ملل، عمدتاً مرزها را آرام نگه داشت؛ اما تلاش‌های سوریه برای بازپس‌گیری این سرزمین هیچ‌گاه به نتیجه نرسید و گهگاه خشونت در این جبهه شعله‌ور شد.

ماه گذشته، احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، اسرائیل را متهم کرد که در پی ایجاد «هرج‌ومرج» در کشور است. این اظهارات پس از آن بود که اسرائیل حملاتی هوایی در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری در دمشق انجام داد و به وزارت دفاع سوریه آسیب رساند. سخنرانی الشرع، صریح‌ترین محکومیت اسرائیل از سوی او از زمان به قدرت رسیدنش در ژانویه – پس از برکناری دیکتاتور سوریه، بشار اسد – بود و تردیدهایی جدی درباره تلاش‌های دیپلماتیک نوپا برای کاهش تنش ایجاد کرد.

دولت جدید سوریه که برای تثبیت کشوری گرفتار پس از ۱۳ سال جنگ داخلی بی‌تاب است، در ماه‌های اخیر تلاش کرده بود تنش‌ها با اسرائیل را کاهش دهد و دهه‌ها انزوا و خصومت میان دو دشمن دیرینه را پایان دهد. از زمان سقوط اسد، ارتش اسرائیل بارها به جنوب سوریه نفوذ کرده و نگرانی‌ها از اشغال طولانی‌مدت را برانگیخته است؛ همچنین صدها حمله هوایی به اهداف نظامی در داخل سوریه انجام داده است.

مقام‌های اسرائیلی اقدامات خود را تلاشی برای جلوگیری از استقرار نیروهای متخاصم در امتداد مرز توصیف کرده‌اند.

آنها همچنین وعده داده‌اند از جامعه دروزی – اقلیتی مذهبی که بخشی کوچک اما اثرگذار از جمعیت اسرائیل را نیز تشکیل می‌دهد – حمایت کنند. در ماه‌های اخیر ارتش اسرائیل استان سویدا – مرکز اقلیت دروزی سوریه – را منطقه ممنوعه برای نیروهای دولتی سوریه اعلام کرده و با حملات هوایی این وضعیت را تحمیل کرده است.

اما حملات اسرائیل به دمشق در ژوئیه نشانه‌ای از تشدید چشمگیر کارزار بمباران بود و در بحبوحه یکی از مرگبارترین موج‌های خشونت فرقه‌ای در سوریه پس از سقوط اسد رخ داد.

از زمان برقراری آتش‌بس در سویدا، این منطقه راهبردی در نزدیکی مرزهای اسرائیل و اردن عملاً از باقی سوریه جدا شده است. سازمان بین‌المللی مهاجرت وابسته به سازمان ملل ماه جاری هشدار داد که استان با «بحران انسانی رو به وخامت» روبه‌رو است؛ بحرانی شامل فروپاشی خدمات عمومی، آوارگی گسترده و مسدود شدن مسیرهای دسترسی.

این بحران، همراه با خشونت، موجب افزایش حمایت در سویدا از حفاظت اسرائیل شده است و در عین حال دروزی‌های سوریه را بیش از هر زمان دیگری از دولت نوپای کشورشان منزوی کرده است.

روز چهارشنبه، شیخ طریف گفت که در پاریس دیداری «بسیار خوب» با آقای باراک، فرستاده آمریکا، داشته و از او خواسته است گذرگاه انسانی برای ارسال کمک‌ها به سویدا باز کند.

باراک در شبکه‌های اجتماعی نوشت که محور مذاکرات «همگرایی منافع همه طرف‌ها، کاهش تنش‌ها و ایجاد تفاهم» بوده است.