ارتش سوریه قصد تصرف استان‌های شرقی را دارد

به گفته منابع امنیتی، ارتش سوریه در حال برنامه‌ریزی برای یک حمله بزرگ تا ماه اکتبر است تا دو استان مهم در امتداد رود فرات را از  شبه‌نظامیان عمدتاً کرد که از تسلیم در برابر دمشق خودداری کرده، بازپس گیرد.

این منابع گفتند، اگر «نیروهای دموکراتیک سوریه» (قسد/SDF) بخش اعظم قلمرو خود را واگذار نکنند، یک نیروی تهاجمی ۵۰ هزار نفری که در نزدیکی شهر صحرایی پالمیرا (تدمر) گرد آمده، به سمت شمال حرکت خواهد کرد و با حمایت جمعیت عمدتاً عرب عشایری، استان‌های رقه و دیرالزور را تصرف خواهد نمود.

یکی از این منابع که سمت حساسی در نهادهای امنیتی سوریه دارد و نخواست نامش فاش شود، گفت این عملیات «بدون چراغ سبز آمریکا» انجام نخواهد شد. عامل مهم دیگر، جلوگیری از مداخله اسرائیل خواهد بود؛ اسرائیلی که ماه گذشته برای دفع حمله دولت سوریه به مرکز استان سویدا، دمشق را بمباران کرد.

گفت‌وگوهای تحت حمایت آمریکا تاکنون در رفع اختلافات میان دو طرف بی‌نتیجه بوده است. به گفته این منبع، قسد سکولار در واشنگتن به طور فزاینده‌ای به عنوان گروهی سرسخت و ناسازگار دیده می‌شود، چراکه حاضر نشده هیچ اختیار مهمی به دمشق واگذار کند – نگاهی که نزدیک به دیدگاه ترکیه است؛ کشوری که خواستار نابودی قسد است.

درگیری‌های مرگبار

از زمان برکناری بشار اسد، رئیس‌جمهوری پیشین سوریه، توسط گروه هیئت تحریرالشام (HTS) در دسامبر گذشته – گروهی منشعب از القاعده که اکنون قدرت دولت را در دست دارد – بازگرداندن کنترل مرکزی بر مناطق تحت سیطره قسد به یکی از موانع اصلی ثبات بدل شده است.

درگیری‌های مرگبار میان قسد و نیروهای وفادار به دمشق از زمانی شدت گرفته که گفت‌وگوهای مورد حمایت آمریکا ماه گذشته متوقف شد. دو طرف در ماه مارس توافقی برای ادغام قسد در ارتش سوریه امضا کردند، اما از آن زمان روابط به شدت تیره شده است.

به درخواست عربستان و ترکیه، آمریکا از ماه مه روند عادی‌سازی با دمشق را آغاز کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، با احمد الشرع، رئیس‌جمهوری سوریه در ریاض دیدار کرد؛ دیداری که نویدبخش شکل‌گیری احتمالی ائتلافی بود که می‌تواند ایران و روسیه و متحدان‌شان در خاورمیانه را تضعیف کند.

آماده‌سازی مناطق استقرار

منبع دیگری گفت، مناطق صحرایی رصافه – در مسیر تدمر به رقه – و سُخنه – که تدمر را به دیرالزور وصل می‌کند – به عنوان پایگاه‌های تهاجم آماده می‌شوند. نیروهای نیابتی ترکیه در استان حلب که اکنون جزئی از ارتش جدید سوریه محسوب می‌شوند، همزمان با آغاز حمله چندمحوره، مواضع قسد در شرق رود فرات نزدیک سد تشرین را هدف قرار خواهند داد.

در طول هشت سال گذشته جنگ داخلی سوریه، ترکیه منطقه‌ای در شمال این کشور ایجاد کرده بود که با تکیه بر متحدان شورشی خود – که اکنون در دمشق بر سر قدرت‌اند – مانع از گسترش سرزمینی قسد شد.

به گفته این منبع، عشایر عرب – هزاران تن از آنان که به قسد پیوسته بودند – انتظار می‌رود در آغاز عملیات نظامی علیه این گروه صف‌آرایی کنند. حدود ۳۰ درصد از ۷۰ هزار نیروی اصلی قسد از اعضای عشایر عرب هستند.

او افزود: «آن‌ها حساب‌های زیادی برای تسویه با کردها دارند»؛ اشاره به تصرف سرزمین‌های عربی توسط قسد از زمان تشکیل این نیرو در سال ۲۰۱۵ به ابتکار آمریکا به‌عنوان ستون فقرات زمینی جنگ علیه داعش در سوریه.

حتی اگر دولت پیشروی چشمگیری داشته باشد، قسد همچنان استان حسکه را در اختیار خواهد داشت؛ جایی که جمعیت کرد قابل‌توجه است. استان‌های رقه و دیرالزور عمدتاً عرب‌نشین‌اند. بر اساس *کتاب حقایق جهانی* سازمان سیا، کردها حدود ۱۰ درصد جمعیت ۲۳.۸ میلیون نفری سوریه را تشکیل می‌دهند. با این حال، مناطق تحت کنترل قسد هم‌اکنون بیشتر تولید کالا، برق و انرژی سوریه را در بر می‌گیرند.

فشار آمریکا بر قسد

مقام‌های وزارت خارجه آمریکا قسد را به سازش ترغیب می‌کنند، هرچند این گروه همچنان از حمایت گسترده نهاد‌های امنیتی آمریکا برخوردار است. قسد خواهان نظام فدرال – که برای دمشق غیرقابل پذیرش است – و حفظ انسجام تشکیلاتی خود حتی در صورت پیوستن به ارتش سوریه است.

در طول جنگ داخلی سوریه، روسیه، ایران، ترکیه و آمریکا هر کدام حوزه نفوذ خود را در کشور بنا کرده بودند. اما اکنون تنها نیروهای ترکیه و آمریکا در سوریه باقی مانده‌اند، همراه با نیروهای روسی که در دو پایگاه اصلی متمرکز شده‌اند. بخش اعظم ۲۰ هزار نیروی ترکیه در نزدیکی مناطق تحت کنترل قسد مستقر هستند، در حالی که حدود هزار نیروی آمریکایی عمدتاً در پایگاه‌های داخل قلمرو قسد حضور دارند.

خالد یعقوب اویس / روزنامه نشنال / ۱۶ اوت ۲۰۲۵