خشم تیم ترامپ از حمله اسرائيل به سوریه

باراک راوید، مارک کاپوتو / آکسیوس / ۲۰ ژوئیه ۲۰۲۵

در حالی که دود و آوار بر فراز کاخ ریاست‌جمهوری سوریه در هم می‌پیچید، زمزمه‌ها در کاخ سفید شدت گرفت: بنیامین نتانیاهو از کنترل خارج شده است.

آنچه می‌گویند: یکی از مقامات کاخ سفید در گفت‌وگو با آکسیوس درباره نتانیاهو — که با لقب «بی‌بی» شناخته می‌شود — گفت: «بی‌بی مثل یک دیوانه رفتار کرد. او همیشه همه‌جا را بمباران می‌کند. این کارها می‌تواند ابتکار عمل ترامپ را به خطر بیندازد.»

یکی دیگر از مقامات ارشد آمریکایی نیز به گلوله‌باران یک کلیسا در غزه در همین هفته اشاره کرد؛ حادثه‌ای که باعث شد رئیس‌جمهور ترامپ با نتانیاهو تماس بگیرد و توضیح بخواهد. این مقام افزود: «احساس ما این است که هر روز یک اتفاق تازه می‌افتد. واقعاً چه خبره؟!»

مقام سوم آمریکایی گفت در درون دولت ترامپ بدبینی نسبت به نتانیاهو در حال افزایش است — نوعی احساس که او زیادی بی‌پروا دست به ماشه است و رفتارش تنش‌زاست. این مقام اظهار داشت: «نتانیاهو گاهی مثل بچه‌ای است که نمی‌خواهد سر به راه باشد.»

زیو اگمون، سخنگوی نتانیاهو، به درخواست آکسیوس برای اظهارنظر پاسخ نداد.

چرا مهم است: شش مقام آمریکایی به آکسیوس گفتند که با وجود آتش‌بسی که به میانجیگری آمریکا در پایان هفته گذشته موجب توقف درگیری‌ها در سوریه شد، این هفته با نگرانی فزاینده کاخ سفید نسبت به نتانیاهو و سیاست‌های منطقه‌ای او به پایان رسید.

با این حال، ترامپ تاکنون از انتقاد علنی خودداری کرده و روشن نیست که آیا او نیز همانند مشاورانش چنین احساس نگرانی دارد یا خیر. هنوز مشخص نیست که آیا او در مورد اقدامات اخیر اسرائیل در سوریه نگرانی مشابهی با تیم خود دارد.

خبر مهم: روز سه‌شنبه، اسرائیل کاروان تانک‌های ارتش سوریه را که به سمت شهر سویدا در حرکت بود، هدف حمله قرار داد. این حمله در واکنش به درگیری‌های خشونت‌آمیزی میان یک گروه شبه‌نظامی دروزی و قبایل مسلح بدوی انجام شد — درگیری‌هایی که به گزارش دیده‌بان حقوق بشر سوریه، تا روز شنبه بیش از ۷۰۰ کشته بر جای گذاشته بود.

اسرائیل مدعی شد که این کاروان وارد منطقه‌ای در جنوب سوریه شده که خواستار غیرنظامی‌سازی آن است و اینکه ارتش سوریه در حملات علیه اقلیت دروزی شرکت داشته — ادعایی که سوریه آن را رد می‌کند.

تام باراک، فرستاده ویژه آمریکا، روز سه‌شنبه از مقامات اسرائیلی خواست تا برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک، حملات خود را متوقف کنند و به گفته یکی از مقامات آمریکایی، اسرائیلی‌ها با این درخواست موافقت کردند.

اما اسرائیل پس از یک توقف کوتاه، حملات خود را تشدید کرد. روز چهارشنبه، اسرائیل به ستاد فرماندهی ارتش سوریه و همچنین مناطقی در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری حمله هوایی کرد.

نقطه اصطکاک: یکی از مقامات آمریکایی گفت: «حملات هوایی در سوریه رئیس‌جمهور و کاخ سفید را غافلگیر کرد. رئیس‌جمهور خوشش نمی‌آید تلویزیون را روشن کند و ببیند در کشوری که او برای برقراری صلح و بازسازی آن اعلامیه بزرگی داده، بمب می‌ریزند.»

مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، روز چهارشنبه از نتانیاهو و تیمش خواست که حملات را متوقف کنند.

نتانیاهو با این درخواست موافقت کرد، مشروط بر اینکه ارتش سوریه از سویدا عقب‌نشینی کند.

اما در همین اثنا، کشورهایی از جمله ترکیه و عربستان سعودی پیام‌هایی عتاب‌آمیز درباره اقدامات اسرائیل به دولت ترامپ فرستادند و چند تن از مقامات ارشد آمریکایی نیز مستقیماً به ترامپ درباره رفتار نتانیاهو شکایت کردند.

پشت صحنه: به گفته یکی از مقامات آمریکایی، از جمله این مقامات می‌توان به تام باراک و استیو ویتکاف، فرستاده کاخ سفید — که هر دو از دوستان نزدیک ترامپ هستند — اشاره کرد.

باور غالب در کاخ سفید این بود که نتانیاهو به دلیل فشارهای داخلی از سوی اقلیت دروزی اسرائیل و سایر ملاحظات سیاسی، اقدام به بمباران سوریه کرده است.

یکی از مقامات آمریکایی گفت: «برنامه سیاسی بی‌بی، عقل و درک او را تحت تأثیر قرار داده است. در درازمدت، این کار برای او اشتباهی بزرگ خواهد بود.»

یکی دیگر از مقامات آمریکایی اظهار داشت که به نظر می‌رسد اسرائیلی‌ها متوجه آسیبی که طی هفته گذشته به جایگاه خود در کاخ سفید زده‌اند، نشده‌اند. این مقام با طعنه گفت: «اسرائیلی‌ها باید سرشان را از جای دیگری بیرون بیاورند.»

آنچه در پس ماجراست: تنش‌های مربوط به سوریه تنها چند روز پس از سفر نتانیاهو به واشنگتن رخ داد — سفری که در جریان آن او دو بار با ترامپ دیدار کرد و به نظر می‌رسید این دو رهبر، پس از پایان جنگ با ایران، بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک شده‌اند.

علاوه بر ماجرای سوریه و حمله به کلیسا در غزه، قتل سیف مصلّت، شهروند فلسطینی-آمریکایی، به دست گروهی از شهرک‌نشینان اسرائیلی در آخر هفته گذشته نیز باعث شد دولت ترامپ نسبت به کابینه شدیداً طرفدار شهرک‌نشینان نتانیاهو واکنش نشان دهد.

مایک هاکبی، سفیر آمریکا — که چند روز پیش از آن، برای نشان دادن حمایت خود، در دادگاه رسیدگی به اتهامات فساد نتانیاهو حاضر شده بود — مجموعه‌ای از بیانیه‌ها صادر کرد و این حمله را «تروریسم» خواند و خواستار توضیح شد. او روز شنبه همچنین به دیدار جامعه مسیحی در کرانه باختری رفت؛ جامعه‌ای که هدف حملات شهرک‌نشینان قرار گرفته بود.

هاکبی که سال‌ها از حامیان پرشور اسرائیل بوده، این هفته دولت اسرائیل را نیز به دلیل سخت‌تر کردن روند صدور ویزا برای مسیحیان انجیلی آمریکایی مورد انتقاد قرار داد.

موضع طرف مقابل: اسرائیلی‌ها از واکنش تند آمریکا به حملات‌شان در سوریه غافلگیر شدند.

یکی از مقامات ارشد اسرائیل گفت که ترامپ در هفته‌های نخست ریاست‌جمهوری خود، نتانیاهو را به اشغال بخش‌هایی از سوریه تشویق کرده بود و پیش‌تر هرگز نگرانی‌ای درباره مداخلات اسرائیل در این کشور ابراز نکرده بود.

این مقام تأکید کرد که اسرائیل تنها پس از آن دست به مداخله زد که اطلاعات امنیتی اسرائیل نشان داد دولت سوریه در حملات علیه دروزی‌ها دست داشته است. او هرگونه انگیزه سیاسی داخلی را در این تصمیم رد کرد.

این مقام ارشد اسرائیلی گفت: «آمریکا می‌خواهد دولت جدید سوریه را باثبات نگه دارد و متوجه نیست که چرا ما به دلیل حملات به جامعه دروزی در آنجا حمله می‌کنیم. ما تلاش کردیم به آنها توضیح دهیم که این بخشی از تعهد ما به جامعه دروزی در اسرائیل است.»

وضعیت موجود: بی‌ثباتی در سوریه یکی از نگرانی‌های اصلی دولت آمریکاست. روز شنبه، روبیو در حساب کاربری خود در ایکس (توییتر سابق) نوشت که رژیم دمشق باید برای برقراری صلح و توقف کشتارها اقدام کند.

اما یک مقام ارشد آمریکایی گفت اسرائیل نباید بتواند تصمیم بگیرد که آیا دولت سوریه حق اعمال حاکمیت بر مردم و سرزمین خود را دارد یا نه.

این مقام اظهار داشت: «سیاست کنونی اسرائیل به بی‌ثباتی سوریه منجر خواهد شد. در چنین شرایطی، هم جامعه دروزی و هم اسرائیل بازنده خواهند بود.»

تصویر کلی: این نخستین بار نیست که نتانیاهو صبر ترامپ را به آزمایش می‌گذارد.

او در ماجرای حملات به ایران روی این قمار کرد که ترامپ سرانجام از حملات او حمایت خواهد کرد — و این قمار به طرز چشمگیری نتیجه داد.

او ماه‌ها در غزه به پیشروی ادامه داد، با وجود آنکه ترامپ خواستار پایان جنگ بود.

در سوریه هم بار دیگر روی این قمار کرد که می‌تواند تنش‌ها را به شکل گسترده‌ای تشدید کند بدون آنکه منطقه یا رابطه‌اش با ترامپ بی‌ثبات شود.

علاوه بر این، دستیاران ترامپ در ماه‌های اخیر بیش از پیش متوجه نفوذ عناصر افراطی و برتری‌طلب یهودی در ائتلاف نتانیاهو بر سیاست‌های او شده‌اند — پدیده‌ای که به تدریج برای جریان گسترده‌تر جنبش «ماگا» (Make America Great Again) نیز آشکارتر شده است.

نتیجه‌گیری: مقام‌های آمریکایی که با آکسیوس گفت‌وگو کردند هشدار دادند که بخت نتانیاهو و حسن نیت ترامپ ممکن است به پایان برسد.