بیژن اشتری، مترجم خوش‌فکر و پرکار درگذشت

بیژن اشتری، یکی از مترجمان پرکار و خوش‌فکر ایران بعد از امروز، یکشنبه ۱۸ خرداد ۱۴۰۴، در منزل خود در تهران درگذشت. این خبر را نشر ثالث، ناشر آثار این مترجم در اینستاگرام خود منتشر کرده است.

محمدعلی جعفریه، مدیر نشر ثالث، به ایسنا گفت اشتری در سال‌های اخیر به سرطان مبتلا بوده اما علت درگذشت او سکته قلبی اعلام شده است.

از جمله آثار شناخته‌شده او می‌توان به «انقلاب‌های ۱۹۸۹»، «استالین جوان»، «ادبیات علیه استبداد»، «مائو»، «چه‌گوارا»، «حرمسرای قذافی» و «آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ» اشاره کرد.

ترجمه‌های او با جلدهای قرمز و سبک روایت‌محورش، خوانندگان بسیاری را با جنبه‌های تاریک و کمتر گفته‌شده‌ تاریخ آشنا کرد.

«تیم برتون»، «سینمای انگلستان»، «فرهنگ سینمای معاصر آمریکا» در دو مجلد، «زندگی‌نامه‌ بیل کلینتون» و «زندگی‌نامه‌ هیلاری کلینتون»، «حرمسرای قذافی»، «فرمانده؛ ونزوئلای هوگو چاوز»، «انور خوجه»، «دختر استالین»، «استالین؛ دربار تزار سرخ»، «لنین»‌، «ادبیات علیه استبداد»، «‌دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند»، «امید علیه امید» و «رفیق؛ زندگی و مرگ ارنستو چه گوارا»  از جمله آثار ترجمه‌ای او هستند.

علاوه بر ترجمه، یادداشت‌های روزانه آقای اشتری در کانال تلگرام و صفحه اینستاگرام ایشان خوانندگان پرشماری داشت.

نشر ثالث در صفحه خود در اینستاگرام درباره درگذشت بیژن اشتری نوشته است:

«دریغا بیژن... بیژن اشتری عصر هجده خرداد در خانۀ خود از دنیا رفت. او متولد ۱۳۳۹ بود و یکی از تأثیرگذارترین مترجمان بیست‌وپنج سال اخیر ایران. مردی که ابتدا شوق خواندن، نوشتن و تاریخ‌ورزی داشت و در این راه ده‌ها کتاب مهم تاریخی و سیاسی ترجمه کرد.

اشتری یکی از نمادهای ترجمۀ متونِ تاریخی‌ای بود که به کمونیسم، توتالیتاریسم و شکل‌های گوناگون دیکتاتوری در جهان ارتباط داشت. آثاری که در نشر ثالث منتشر می‌شوند و با جلدهای سرخِ خود متمایزکننده‌ هستند.

اشتری سال‌های طولانی نقد فیلم می‌نوشت که عمدتاً در مجلۀ «دنیای تصویر» منتشر می‌شدند. اشتری از میانه‌های دهۀ هشتاد پروژۀ بزرگ ترجمۀ زندگی‌نامه‌ها و رخدادنامه‌های مربوط به اتحاد شوروی و بلوک شرق را آغاز کرد. کتاب‌هایی مانند «لنین»، «تروتسکی، کاهن معبد سرخ»، زندگی‌نامه‌هایی از برژنف، بوخارین، استالین، چائوشسکو و... تنها بخشی از آثاری بودند که او ترجمه کرد. ترجمۀ کتابِ «آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ» جریانی در باب کتاب‌های مختص به کرۀ شمالی گشود. کتاب‌هایی چون «امید علیه امید»، «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند»، «ادبیات علیه استبداد»، « شوروی ضد شوروی» تنها بخشی از ترجمه‌های او در حوزۀ دیکتاتوری‌ها و ادبیات بود.

آخرین اثر چاپ‌شدۀ او «سکوت هم‌چون سلاح» که به زندگی و مرگ ایساک بابل می‌پرداخت انتهای اسفند ۱۴۰۳ منتشر شد.

ترجمه‌های او بارها تجدیدچاپ شده و می‌شوند و در «آگاهی‌‌بخشی» نسل‌های جدید و مخاطبان ایدئولوژی‌گریز تشنۀ تاریخ نقشی بی‌نظیر داشته‌اند.

بیژن اشتری در زمان مرگ شصت‌و‌چهار سال داشت. نشر ثالث این فقدان را به خانواده و انبوه مخاطبان‌اش تسلیت می‌گوید.

مراسم تشییع پیکر و تدفین به‌زودی اعلام می‌شود.»

یادداشت منتشرشده در تلگرام شخصی بیژن اشتری:

آه از آن رفتگان بی‌برگشت...

با اندوهی سنگین و دلی پردرد، خبر کوچ همیشگی جناب بیژن اشتری، مترجم و نویسنده و روزنامه‌نگار برجسته را با شما همراهان گرامی در میان می‌گذاریم.

ایشان با ترجمه و انتشار آثار متعدد و مهم در حوزه تاریخ معاصر و سیاست، سهمی ماندگار در آگاهی‌بخشی و گسترش شناخت تاریخی در میان فارسی‌زبانان داشتند.

بیژن اشتری فعالیت ترجمه را از اوایل دهه ۶۰ در حوزه مطبوعات هنری و سینمایی آغاز و مدتی نیز به‌عنوان منتقد فیلم در روزنامه‌ها فعالیت کرد.

  او طی بیش از چند دهه، با ترجمه آثار متعدد و تأثیرگذار درباره تاریخ معاصر، چهره‌های سیاسی و رژیم‌های توتالیتر، به یکی از مترجمان شاخص این حوزه بدل شد.

از جمله آثار شناخته‌شده او می‌توان به «انقلاب‌های ۱۹۸۹»، «استالین جوان»، «ادبیات علیه استبداد»، «مائو»، «چه‌گوارا»، «حرمسرای قذافی» و «آکواریوم‌های پیونگ‌یانگ» اشاره کرد.

ترجمه‌های او با جلدهای قرمز و سبک روایت‌محورش، خوانندگان بسیاری را با جنبه‌های تاریک و کمتر گفته‌شده‌ی تاریخ آشنا کرد.

بیژن اشتری عصر ۱۸ خرداد ۱۴۰۴ در سن ۶۴ سالگی در منزل خود درگذشت.