آمریکا در معرض خطر از دست دادن برتری علمی

طی دهه‌ها، شهر بنگلور هند به‌عنوان مرکزی برای پرورش استعدادهای علمی شناخته شده و دانش‌آموختگان دکتری خود را برای انجام تحقیقات پیشگامانه به سراسر جهان فرستاده است. در سال‌های عادی، بسیاری از این افراد، آزمایشگاه‌های ایالات متحده را هدف خود قرار می‌دادند.

راج لدهر، استاد مرکز ملی علوم زیستی در بنگلور، می‌گوید: «این‌ها دانشجویان ما هستند و ما می‌خواهیم آن‌ها بروند و کارهای شگفت‌انگیزی انجام دهند.»

اما امسال، سالی عادی نیست.

وقتی پروفسور لدهر اخیراً از حدود ۳۰ دانش‌آموخته در بنگلور درباره برنامه‌هایشان پرس‌وجو کرد، تنها یکی از آن‌ها شغلی قطعی در ایالات متحده داشت. برای بسیاری دیگر، آشوب سیاسی در واشنگتن فرصت‌های شغلی را در آنچه لدهر «بهترین اکوسیستم پژوهشی جهان» می‌نامد، از بین برده است. برخی تصمیم گرفتند مهارت‌های خود را به کشورهای دیگر مانند اتریش، ژاپن و استرالیا ببرند، در حالی که برخی دیگر ترجیح دادند در هند بمانند.

با اقدامات بی‌محابای دولت ترامپ برای رد درخواست‌های ویزا، اخراج دانشجویان خارجی و کاهش بودجه‌های پژوهشی، دانشمندان در ایالات متحده به‌شدت نگران شده‌اند. آن‌ها هشدار می‌دهند که برتری جهانی ایالات متحده در زمینه‌های سلامت، زیست‌شناسی، علوم فیزیکی و سایر حوزه‌ها که برای مدت‌ها از آن برخوردار بوده، ممکن است به پایان برسد.

دیوید هوگ، استاد فیزیک و علوم داده در دانشگاه نیویورک که با ستاره‌شناسان و متخصصان سراسر جهان همکاری نزدیکی دارد، می‌گوید: «اگر اوضاع به همین منوال پیش برود، علم آمریکا نابود خواهد شد.» او می‌افزاید: «اگر همکاری با دانشمندان غیرآمریکایی غیرممکن شود، عملاً انجام نوع تحقیقاتی که من انجام می‌دهم غیرممکن خواهد بود.»

کاهش بودجه‌های پژوهشی و اقدامات برای محدود کردن حضور دانشجویان خارجی توسط دولت ترامپ با سرعتی سرسام‌آور پیش رفته است.

دولت حتی تا آنجا پیش رفته که از ورود هرگونه دانشجوی بین‌المللی به دانشگاه هاروارد جلوگیری کرده و بیش از ۳ میلیارد دلار از کمک‌های پژوهشی به این دانشگاه لغو یا متوقف شده است. در دانشگاه جانز هاپکینز، که یکی از پایگاه‌های اصلی تحقیقات علمی است، مقامات از اخراج بیش از ۲۰۰۰ نفر ، در پی از دست دادن ۸۰۰ میلیون دلار کمک‌های دولتی خبر دادند. تحلیل نیویورک تایمز نشان می‌دهد که بنیاد ملی علوم، برجسته‌ترین نهاد تأمین مالی در علوم فیزیکی در جهان، از سال ۱۹۹۰ تاکنون با کندترین سرعت خود کمک‌های مالی برای پروژه‌های جدید ارائه کرده است.

این موضوع صرفاً به از دست دادن قدرت یا اعتبار جامعه علمی آمریکا محدود نمی‌شود.

دیرک بروکمن، استاد زیست‌شناسی و فیزیک در آلمان، هشدار می‌دهد که پیامدهای این وضعیت بسیار گسترده‌تر است. او می‌گوید پذیرش ریسک و جهش‌های الهام‌بخش به ظاهر غیرمعمول که در فرهنگ آمریکایی تنیده شده، محیط پژوهشی‌ای ایجاد کرده که هیچ جای دیگر نمی‌توان کاملاً مشابه آن را یافت. نتیجه این فرهنگ، دهه‌ها نوآوری، رشد اقتصادی و پیشرفت‌های نظامی بوده است.

بروکمن، که زمانی در دانشگاه نورث‌وسترن تدریس می‌کرد، می‌گوید: «چیزی بسیار عمیق در این فرهنگ وجود دارد که آن را بسیار خاص می‌کند. تقریباً مثل یک عنصر جادویی است.»

دانشمندان معتقدند که بخشی از استعدادهای بین‌المللی که مدت‌ها به پیشبرد موتور پژوهشی آمریکا کمک کرده‌اند، ممکن است به جاهای دیگر بروند. بسیاری از دولت‌های خارجی، از فرانسه تا استرالیا، نیز آشکارا شروع به جذب دانشمندان آمریکایی کرده‌اند.

اما از آنجا که ایالات متحده برای مدت طولانی در این زمینه پیشرو بوده، نگرانی عمیقی وجود دارد که تحقیقات جهانی دچار آسیب شود.

ویم لیمنز، مدیر بخش شتاب‌دهنده در مرکز پژوهشی «DESY» آلمان و استاد دانشگاه هامبورگ، می‌گوید: «برای بسیاری از حوزه‌ها، ایالات متحده شریکی کاملاً حیاتی است.»

لیمنز، که شهروند آمریکا و بلژیک است و ۳۴ سال در ایالات متحده کار کرده، می‌گوید در حوزه‌هایی مانند تحقیقات پزشکی و پایش اقلیمی، جبران فقدان رهبری آمریکا برای بقیه جهان دشوار خواهد بود.

دانشجویان دکترا در مرکز ملی علوم زیستی در بنگلور هند

زمانی بود که دولت آمریکا نقش این کشور در جامعه علمی جهانی را پذیرفته بود.

در سال ۱۹۴۵، ونوار بوش، مشاور علمی رئیس‌جمهور وقت، طرحی تاریخی برای علم پس از جنگ جهانی دوم در آمریکا ارائه کرد. این طرح که «علم، مرز بی‌پایان» نام داشت، استدلال می‌کرد که آمریکا با به اشتراک گذاشتن اطلاعات، از جمله جذب دانشمندان خارجی حتی اگر روزی آنجا را ترک کنند، بیش از تلاش برای محافظت از اکتشافاتی که به هر حال در جای دیگر انجام می‌شدند، سود خواهد برد.

کول دونووان، مشاور فناوری بین‌المللی در کاخ سفید دوره بایدن، می‌گوید این طرح به تسلط علمی آمریکا در دوره پس از جنگ کمک کرد. او می‌افزاید: «بخش بزرگی از قدرت و نفوذ آمریکا از برتری علمی و فناوری آن ناشی می‌شود.»

اکنون ایالات متحده در حال جمع کردن فرش خوشامدگویی است.

پروفسور بروکمن، که در دانشگاه فناوری درسدن سیستم‌های پیچیده را مطالعه می‌کند، زمانی قصد داشت در ماه ژوئن برای ارائه یک سخنرانی کلیدی به نورث‌وسترن بازگردد. این سفر قرار بود بخشی از یک سفر خانوادگی به ایالات متحده باشد؛ فرزندانش زمانی در اوانستون، ایلینوی، جایی که او بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۳ تدریس می‌کرد، زندگی می‌کردند.

او این سخنرانی را پس از صدور راهنمایی‌های جدید وزارت امور خارجه آلمان درباره سفر به ایالات متحده به دنبال بازداشت گردشگران آلمانی در مرز آمریکا لغو کرد. او می‌گوید این هشدار «برای من نشانه‌ای بود: احساس امنیت نمی‌کنم.»

دونووان می‌گوید هنوز زود است که بگوییم آیا اروپا یا مثلاً چین می‌توانند نقش رهبری بین‌المللی در علم را بر عهده بگیرند. پروفسور لدهر، پژوهشگر بنگلور، می‌گوید تاکنون اروپا بخشی از کمبودها را در استخدام دانش‌آموختگان او جبران کرده است.

او می‌گوید: «اتریش به مقصدی بزرگ برای بسیاری از دانشجویان ما تبدیل شده است.»

در بنگلور، یکی از دانشجویان دکتری که منتظر دفاع از پایان‌نامه خود در زمینه سیگنال‌دهی سلولی و سرطان است، می‌گوید در هند این باور گسترده وجود دارد که آزمایشگاه‌های آمریکایی امسال به احتمال زیاد دانشجویان بین‌المللی زیادی استخدام نخواهند کرد. این موضوع باعث شده بسیاری از همکلاسی‌هایش به جاهای دیگر نگاه کنند. این دانشجو، که به دلیل قصد درخواست برای موقعیت‌هایی در آمریکا نخواست نامش فاش شود، می‌گوید جامعه علمی آمریکا مدت‌ها در خارج از این کشور مورد احترام بوده است.

او می‌افزاید: «دیدن اینکه قهرمان از جایگاه خود پایین می‌آید، غم‌انگیز است.»

جیمز گلنز / نیویورک تایمز  / ۳۱ مه ۲۰۲۵