ضرورت واکنش سینماگران جهان به‌حکم‌حبس رسول‌اف

کمپین حقوق بشر ایران
پنج‌شنبه ۲۰ ارد‌ی‌بهشت ۱۴۰۳

ضرورت موضع‌گیری سینماگران و مدیران جشنواره‌های بین‌المللی در مقابل صدور حکم سنگین برای محمد رسول‌اف

قطعی شدن حکم هشت سال زندان، شلاق، جزای نقدی و ضبط اموال برای  محمد رسول‌اف، نویسنده و فیلم‌ساز نام‌آشنای سینما ایران و جهان، نشان آشکار تداوم سیاست سرکوب و نقض بنیادین آزادی‌ بیان جمهوری اسلامی علیه هنرمندان مستقل و منتقد است که باید قاطعانه از سوی سینماگران و مدیران جشنواره‌های بین‌المللی در تمامی رویدادهای سینمایی از جمله جشنواره جهانی فیلم کن محکوم شود.

هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر ایران، با اشاره به صدور و تایید حکم سنگین برای محمد رسول‌اف گفت: «مقام‌های جمهوری اسلامی سعی می‌کنند با سرکوب مستمر آزادی‌ بیان، صدای تک‌تک چهره‌های برجسته هنر و فرهنگ ایران را خاموش کنند؛ چه با صدور حکم سنگین حبس و چه با صدور حکم اعدام.»

هادی قائمی تاکید کرد: «در حالی که تنها چند هفته از اعلام حکم اعدام توماج صالحی، هنرمند منتقدی که تنها به دلیل انتشار آثار هنری خود به مرگ محکوم شده می‌گذرد، اکنون دستگاه قضایی جمهوری اسلامی محمد رسول‌اف را به سال‌ها زندان و شلاق محکوم کرده‌ است.»

به‌گفته هادی قائمی «حکم سنگین و ظالمانه علیه محمد رسول‌اف، از آن رو قطعی شده که او تن به فشارهای امنیتی نداد و حاضر نشد که آخرین ساخته سینمایش را از جشنواره فیلم کن خارج کند. همین موضوع نشان می‌دهد که مقام‌های جمهوری اسلامی تا چه اندازه در برابر همه کسانی که از خود شجاعت نشان می‌دهند، مقاومت می‌کنند و کار هنری مستقل خود را دنبال می‌‌کنند واکنش نشان می‌دهد.»

دستگاه قضایی جمهوری اسلامی در حالی محمد رسول‌اف را به چنین مجازات سنگینی محکوم کرده که آخرین ساخته این کارگردان معترض ایرانی با نام «دانه درخت انجیر مقدس» در بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی فیلم کن پذیرفته شده و به‌زودی به نمایش گذاشته می‌شود.

کمپین حقوق بشر ایران، از جامعه جهانی و نهادهای سازمان ملل، مدیران جشنواره فیلم کن، هنرمندان، انجمن‌های سینمایی، سازمان‌هایی که در زمینه آزادی‌های هنری فعالیت می‌کنند می‌خواهد تا در برابر آزار و اذیت و فشارهای امنیتی بر محمد رسول‌اف و سایر هنرمندان مستقل ساکت نمانند و سرکوب آزادی بیان و هنرمندان معترض در ایران را محکوم کنند. کمپین حقوق بشر ایران تاکید می‌کند که:

- هنرمندان و انجمن‌های سینمایی داخلی و بین‌‌المللی، باید حکم ظالمانه هشت سال زندان و شلاق محمد رسول‌اف را محکوم کنند و در برابر سرکوب بی‌شرمانه صداهای معترض در ایران بایستند.

- شرکت‌کنندگان در جشنواره امسال فیلم کن، باید با صدای بلند خواهان رفع محدودیت‌ها و پایان دادن به فشارهای امنیتی علیه محمد رسول‌اف و سایر هنرمندان مستقل و معترض در ایران بشوند.

- رایزن‌های فرهنگی سفارت‌خانه‌های خارجی در تهران در تماس با نمایندگان جمهوری اسلامی مراتب اعتراض خود را نسبت به تداوم سرکوب هنرمندان ابراز دارند.

- کمپین حقوق بشر ایران از شورای حقوق بشر سازمان ملل، به‌ویژه گزارشگر ویژه آزادی بیان و عقیده و همین‌طور کمیته حقیقت‌یاب سازمان ملل می‌خواهد تا وضعیت سرکوب هنرمندان معترض در ایران را از نزدیک دنبال و به آن واکنش مناسب و قاطعی نشان دهند.

حکومت ایران سابقه طولانی در سرکوب، زندان و حتی قتل و اعدام هنرمندان و روشنفکران معترض دارد. پس از اعتراض‌های سراسری در جنبش زن،زندگی، آزادی شمار زیادی از هنرمندان و سینماگران در ایران، به دلیل مواضع سیاسی یا مخالفت با مقررات «حجاب اجباری» تهدید، احضار، بازداشت، محاکمه یا ممنوع‌الخروج شده‌اند. شروین حاجی‌پور، ترانه علی‌دوستی، کتایون ریاحی، از جمله هنرمندان و سینماگرانی‌اند که در این مدت بازداشت شده‌اند. مقام‌های جمهوری اسلامی موظفند برابر تعهدات بین‌المللی دولت ایران، به اصل آزادی‌ بیان تمامی شهروندان، از جمله هنرمندان احترام بگذارند و به کارزار سرکوب و سانسور پایان دهند.

فشارهای امنیتی بر دست‌اندرکاران آخرین فیلم محمدرسول‌اف

محمد رسول‌اف ،که عضو افتخاری کانون نویسندگان ایران است، در سالیان گذشته به دلیل فعالیت‌های هنری و اجتماعی، بیان اعتراض و انتقاد و دفاع از زندانیان سیاسی بارها تهدید، احضار، بازجویی و با مجموعه‌ای از فشارهای امنیتی و قضایی مواجه بوده و هست. این کارگردان شناخته شده، چندی پیش و پس از آزادی از زندان به همراه گروهی از همکارانش شروع به ساختن فیلمی با نام «دانه درخت انجیر مقدس» کردند که این فیلم در بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی فیلم کن سال ۲۰۲۴ میلادی پذیرفته شده و به‌زودی در این جشنواره معتبر به نمایش در خواهد آمد. با رسانه‌ای شدن خبر پذیرفته شدن این فیلم در جشنواره کن ماموران امنیتی جمهوری اسلامی به بازیگران و دست‌اندرکاران فیلم فشار آورده‌اند تا محمد رسول‌‌اف را مجاب کنند که آخرین ساخته سینمایی‌اش را از بخش مسابقه جشنواره کن خارج کند.

روز ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، بابک پاک‌نیا ، وکیل محمد رسول‌اف، در شبکه اجتماعی اکس (توییتر) نوشته بود: «برخی از عوامل تولید فیلم سینمایی «دانه‌ی انجیر مقدس» احضار و بازجویی شده‌اند».

به‌گفته این وکیل دادگستری، بعد از چند ساعت بازجویی، به بازیگران و عوامل فیلم گفته شد از کارگردان بخواهند تا اثرش را جشنواره کن خارج شود. ۱۰ روز بعد، رسول‌‌اف به تحمل هشت سال زندان محکوم شد که پنج سال آن قابل اجرا است و اکنون نیز حکم قطعی شده است. علاوه بر زندان، دستگاه قضایی جمهوری اسلامی این کارگران نام‌آشنای ایرانی را به جزای نقدی و مصادر اموال نیز محکوم کرده است. به‌گفته بابک پاک‌نیا او تنها به‌واسطه فعالیت‌های هنری و امضای برخی از بیانیه‌های جمعی به‌اتهام «اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور» محاکمه و به این مجازات سنگین محکوم شده است.

تنها سه هفته پیش، دستگاه قضایی جمهوری اسلامی توماج صالحی، هنرمند معترض رپ را به‌دلیل متن اشعار اعتراضی کارهایش به اعدام محکوم کرد. روز پنجشنبه ۲۰ اردی‌بهشت ۱۴۰۳، خبرگزاری فعالان حقوق بشر در گزارشی نوشت: «دو هنرمند رپ دیگر با نام‌‌ها وفا احمدپور، معروف به «وفادار» و دانیال مقدم، خواننده، توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در شیراز بازداشت شدند».

با وجود تمامی محدودیت‌ها و فشارهای امنیتی، اعتراض به حکم ظالمانه رسول‌اف و کارزار سرکوب هنرمندان، حتی در داخل کشور نیز ادامه دارد. «کانون فیلمسازان مستقل» در واکنش به صدور حکم سنگین زندان و شلاق برای رسول‌اف در بیانیه‌ای نوشت: «صدور این حکم بار دیگر ثابت کرد قانون در دستگاه قضایی آلوده به فقاهت جمهوری اسلامی، تنها ابزاری برای لجبازی و انتقام‌گیری است.»

محمد رسول‌اف در تیرماه ۱۴۰۱، به‌دنبال انتشار بیانیه مشترک سینما‌گران معترض، با عنوان «تفنگت را زمین بگذار»، بازداشت، ممنوع‌الخروج و تا بهمن‌ماه همان سال در زندان بود.

این فیلم‌ساز مستقل و معترض، در تیرماه ۱۳۹۸ با اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال حبس تعزیری، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و محرومیت از عضویت در احزاب سیاسی محکوم شده بود.

پیش‌تر نیز در شهریور ۱۳۹۲، پس از نمایش فیلم «دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند» در شصت و ششمین جشنواره فیلم کن، گذرنامه و وسایل شخصی رسول‌اف در فرودگاه بی‌المللی تهران ضبط شد.

رسول‌اف قبل‌تر هم در سال ۱۳۸۹ به دلیل ساخت مستندی درباره «جنبش سبز» و اعتراض‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ در دادگاه انقلاب تهران محاکمه و به شش سال زندان و ۲۰ سال ممنوعیت از فیلم‌سازی محکوم شده بود. که این حکم در دادگاه تجدید‌نظر لغو شد.

پس از اعتراض‌های سراسری در جنبش زن، زندگی، آزادی شمار زیادی از هنرمندان و سینماگران در ایران، به دلیل مواضع سیاسی یا مخالفت با مقررات «حجاب اجباری» تهدید، احضار، بازداشت، محاکمه یا ممنوع‌الخروج شده‌اند. این برخوردهای امنیتی آشکارا با تعهدات حقوقی دولت ایران برابر کنوانسیون حقوق مدنی-سیاسی، به‌طور مشخص ماده ۱۹ کنوانسیون مغایر است.