شکست میانجی‌گری اردوغان میان ایران و آمریکا

باراک راوید / اکسیوس

رئیس جمهور ترامپ و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، این هفته در بحبوحه تشدید جنگ اسرائیل با ایران، بی‌سروصدا به دنبال ترتیب دادن دیداری بین مقامات ارشد آمریکایی و ایرانی در استانبول بودند.

اما به گفته سه مقام آمریکایی و یک منبع آگاه، این تلاش زمانی که رهبر جمهوری اسلامی ـــ که به دلیل ترس از ترور در خفا به سر می‌برد ـــ برای تأیید آن در دسترس نبود، با شکست مواجه شد.

چرا مهم است: جزئیات جدید این تلاش کانال ارتباطی نشان می‌دهد که ترامپ تا چه حد برای دیدار مستقیم با ایرانی‌ها تلاش می‌کرد ـــ حتی پیشنهاد حضور خود را در صورت لزوم ـــ به امید دستیابی به توافق هسته‌ای و جلوگیری از مداخله نظامی ایالات متحده ارائه می‌داد.

به گفته مقامات آمریکایی، در روزهای پس از آن، ترامپ و مقامات ارشد کاخ سفید کمتر به امکان دستیابی به یک راه حل دیپلماتیک اطمینان داشتند ـــ و بیشتر متقاعد شده بودند که ایالات متحده باید برای از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران به جنگ بپیوندد.

ترامپ روز جمعه بار دیگر تأکید کرد که در مورد پیوستن به جنگ در «دو هفته آینده» تصمیم خواهد گرفت و گفت که «زمان می‌خواهد تا ببیند آیا مردم سر عقل می‌آیند یا نه».

ترامپ به خبرنگاران گفت: «من به آنها یک دوره زمانی می‌دهم. خواهیم دید که آن دوره زمانی چقدر است. و به نظر من حداکثر دو هفته خواهد بود.»

قرار است عصر شنبه، ترامپ تیم امنیت ملی خود را در اتاق وضعیت کاخ سفید تشکیل دهد تا در مورد جنگ بین اسرائیل و ایران که وارد نهمین روز خود شده است، بحث کند.

پشت صحنه: ترامپ روز دوشنبه هنگام دیدار با رهبران گروه هفت در کانادا، تماس تلفنی از اردوغان دریافت کرد.

سه مقام آمریکایی و یک منبع آگاه به اکسیوس گفتند که اردوغان پیشنهاد میزبانی جلسه‌ای در استانبول در روز بعد بین مقامات آمریکایی و ایرانی برای بررسی یک راه حل دیپلماتیک برای جنگ را داده است.

منابع گفتند ترامپ موافقت کرد و به اردوغان گفت که اگر برای رسیدن به توافق لازم باشد، حاضر است معاون رئیس جمهور ونس و فرستاده کاخ سفید، استیو ویتکوف، را بفرستد ـــ و حتی خودش برای دیدار با مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، به ترکیه سفر کند.

یک مقام کاخ سفید گفت که ساعاتی قبل از تماس اردوغان، ترامپ از طریق کانال‌های مخفی دیگر “سیگنال‌هایی” از ایرانی‌ها دریافت کرد که آنها می‌خواستند ملاقات کنند.

این مقام گفت در حالی که در مورد دخالت شخصی ترامپ بحث می‌شد، برنامه جدی‌تر اعزام ونس و ویتکاف بود.

منابع گفتند که اردوغان و هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، سپس این پیشنهاد را به پزشکیان و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، منتقل کردند.

دو مقام آمریکایی گفتند که پزشکیان و عراقچی سعی کردند با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، تماس بگیرند تا موافقت او را جلب کنند. اما خامنه‌ای، که از ترس ترور توسط اسرائیل پنهان شده است، نتوانست با او تماس بگیرد.

پس از چند ساعت، طرف ایرانی به ترک‌ها اطلاع داد که نمی‌توانند امضای خامنه‌ای را بگیرند. یک مقام آمریکایی گفت، ترکیه سپس به ایالات متحده اطلاع داد که جلسه لغو شده است.

کمی پس از آن، ترامپ به «سوشیال تروت» رفت و یک پیام عمومی فوق‌العاده برای خامنه‌ای ارسال کرد.

ترامپ نوشت: «ایران باید «توافقی» را که به آنها گفته بودم امضا می‌کرد. چه شرم‌آور و اتلاف جان انسان‌ها. به زبان ساده، ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. من بارها و بارها این را گفته‌ام! همه باید فوراً تهران را تخلیه کنند!»

یک مقام ارشد کاخ سفید گفت که شکست مذاکرات تنها دلیل این پست نبوده و تأکید کرد که «هیچ ارتباط مستقیمی» وجود ندارد.

این مقام افزود که درخواست ترامپ از غیرنظامیان برای تخلیه تهران ـــ شهری با ۱۰ میلیون نفر جمعیت، که  ۱۷ میلیون نفر آن در منطقه تهران بزرگ گسترده‌تر است ـــ نشان دهنده تمایل او برای محافظت از جان ایرانیان است.

وضعیت فعلی: در روزهای اخیر، ایرانی‌ها چه به صورت علنی و چه خصوصی گفته‌اند که تا زمانی که اسرائیل حملات خود را متوقف نکند، مستقیماً با ایالات متحده مذاکره نخواهند کرد.

ترامپ روز جمعه گفت که متوقف کردن جنگ برای اجازه دادن به مذاکرات مستقیم با ایالات متحده «بسیار دشوار» خواهد بود و خاطرنشان کرد که اسرائیل در تلاش‌های خود برای از بین بردن برنامه هسته‌ای ایران «به خوبی» عمل می‌کند.

روز شنبه، اردوغان با عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در استانبول دیدار کرد و از او خواست تا مذاکرات مستقیمی با دولت ترامپ داشته باشد.

بر اساس بیانیه دفتر ریاست جمهوری ترکیه، اردوغان به عراقچی گفت که ترکیه آماده است تا در اسرع وقت چنین مذاکراتی را تسهیل کند.

آنچه باید دید: بر اساس داده‌های ردیابی پرواز، صبح شنبه، شش بمب‌افکن رادارگریز B2 از پایگاه خود در میسوری حرکت کردند و به سمت غرب حرکت کردند.

انتظار می‌رود B2ها نقش کلیدی در هرگونه حمله احتمالی ایالات متحده به ایران داشته باشند. این بمب‌افکن‌‌ها و قادر به حمل بمب‌های ۳۰۰۰۰ پوندی “سنگرشکن” باشند که احتمالاً برای تخریب تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم به شدت مستحکم فردو استفاده خواهد شد.

پنتاگون پرسش‌های خبرنگاران در این باره را به کاخ سفید ارجاع داد.

ترامپ روز جمعه گفت که اسرائیل “ظرفیت بسیار محدودی” برای آسیب رساندن به فردو دارد. ترامپ گفت: «آنها می‌توانند از یک بخش کوچک عبور کنند، اما نمی‌توانند خیلی عمیق نفوذ کنند. آنها چنین ظرفیتی ندارند. و باید ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. شاید لازم نباشد.»