نتانیاهو همچنان به دنبال اقدام‌نظامی علیه ایران است

جولیان ای. بارنز، دیوید ای. سنگر، ​​مگی هابرمن، رونن برگمن
نیویورک تایمز / ۲۸ مه ۲۰۲۵

به گفته مقامات آگاه از اوضاع، در حالی که دولت ترامپ در تلاش برای مذاکره برای یک توافق هسته‌ای با ایران است، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، تهدید کرده است که با حمله به تأسیسات اصلی غنی‌سازی هسته‌ای ایران، مذاکرات را مختل خواهد کرد.

اختلاف بر سر بهترین راه برای اطمینان از اینکه ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای تولید کند، منجر به حداقل یک تماس تلفنی پرتنش بین رئیس جمهور ترامپ و آقای نتانیاهو و انبوهی از جلسات در روزهای اخیر بین مقامات ارشد دولت و مقامات ارشد اسرائیلی شده است.

آقای ترامپ روز یکشنبه گفت که ممکن است در «دو روز آینده» «چیز خوبی» در مورد تلاش او برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران رخ دهد.

دیگران آشنا با مذاکرات گفتند که در بهترین حالت، اعلامیه‌ای در مورد برخی اصول مشترک وجود خواهد داشت. جزئیات مورد بحث همچنان محرمانه باقی مانده و احتمالاً فقط زمینه را برای مذاکرات بیشتر فراهم می‌کند، از جمله اینکه آیا ایران می‌تواند به غنی‌سازی اورانیوم در هر سطحی ادامه دهد یا خیر، و اینکه چگونه ذخایر سوخت نزدیک به سطح بمب خود را رقیق می‌کند یا آنها را به خارج از کشور منتقل می‌کند.

نیویورک تایمز در ماه آوریل گزارش داد که اسرائیل قصد داشت در همین ماه به سایت‌های هسته‌ای ایران حمله کند، اما آقای ترامپ که می‌خواست به مذاکره با تهران ادامه دهد، آن را منصرف کرد. با این حال، آقای نتانیاهو همچنان به فشار برای اقدام نظامی بدون کمک ایالات متحده ادامه داده است.

اسرائیل در مذاکرات بین ایالات متحده و ایران شرکت نمی‌کند. در هسته تنش بین آقای نتانیاهو و آقای ترامپ، دیدگاه‌های متفاوت آنها در مورد چگونگی بهره‌برداری از لحظه ضعف ایران نهفته است.

در ماه اکتبر، اسرائیل عناصر کلیدی سیستم دفاع هوایی استراتژیک ایران را که به محافظت از تأسیسات هسته‌ای این کشور کمک می‌کرد، نابود کرد. این امر هواپیماهای اسرائیلی را قادر می‌سازد بدون ترس از هدف قرار گرفتن به مرزهای ایران نزدیک شوند.

و اسرائیل حزب‌الله و حماس را که توسط پول، سلاح و موشک‌های ایران حمایت شده‌اند، فلج کرده است. اسرائیل با وارد کردن ضربه به حزب‌الله به طور خاص، نگرانی این گروه را که هواپیماهای اسرائیلی را در مسیر خود به ایران تهدید می‌کرد و پس از هر حمله‌ای با حملات موشکی به اسرائیل تلافی می‌کرد، از بین برد.

آقای نتانیاهو استدلال کرده است که آسیب‌پذیری ایران زیاد دوام نخواهد آورد و زمان مناسب برای حمله است. آقای ترامپ استدلال کرده است که ضعف ایران، زمان مناسبی را برای مذاکره برای پایان دادن به برنامه غنی‌سازی ایران فراهم می‌کند، که با تهدید اقدام نظامی در صورت شکست مذاکرات، پشتیبانی می‌شود.

مقامات اسرائیلی نگرانند که آقای ترامپ اکنون آنقدر مشتاق توافق خودش باشد - توافقی که سعی کند آن را قوی‌تر از توافقی که دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ منعقد کرد، جلوه دهد - که به ایران اجازه دهد تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم خود را حفظ کند.

ماه گذشته، آقای نتانیاهو اصرار داشت که تنها «توافق خوب» توافقی خواهد بود که «تمام زیرساخت‌های» تأسیسات هسته‌ای وسیع ایران را که در زیر بیابان‌های نطنز، در اعماق کوهی در سایتی به نام فردو و در تأسیساتی در سراسر کشور مدفون شده‌اند، برچیند.

ترامپ دوست دارد هیچ بمبی پرتاب نشود

این روایت از تنش‌ها بین این دو نفر بر اساس مصاحبه‌هایی با مقامات ایالات متحده، اروپا و اسرائیل است - که در دیپلماسی و بحث بین دولت‌های آمریکا و اسرائیل دخیل بوده‌اند. آنها اصرار داشتند که نامشان فاش نشود زیرا مجاز به بحث در مورد دیپلماسی حساس نبودند.

ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل، و دیوید بارنیا، رئیس سازمان اطلاعات موساد اسرائیل، روز جمعه در رم با استیو ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آقای ترامپ، دیدار کردند.

سپس این دو نفر روز دوشنبه برای دیدار با جان راتکلیف، مدیر سیا، به واشنگتن سفر کردند. آقای درمر روز سه‌شنبه دوباره با آقای ویتکاف دیدار کرد، اگرچه موضوع آن دیدار بلافاصله مشخص نبود.

در پاسخ به درخواست اظهار نظر، مقامات کاخ سفید به اظهارات آقای ترامپ در این آخر هفته اشاره کردند، زمانی که او گفت «دوست دارد هیچ بمبی پرتاب نشود». دفتر آقای نتانیاهو پس از انتشار این مقاله اظهار نظر کرد و بیانیه‌ای دو کلمه‌ای برای توصیف آن ارسال کرد: «اخبار جعلی».

اختلاف اصلی در مذاکرات بین آقای ویتکاف و همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، بر موضع دولت ترامپ مبنی بر توقف کامل غنی‌سازی مواد هسته‌ای در خاک خود متمرکز است. آقای عراقچی بارها این محدودیت را رد کرده و روز سه‌شنبه در یک پست در شبکه‌های اجتماعی تکرار کرد که اگر قدرت‌های غربی بر «غنی‌سازی صفر» در ایران اصرار داشته باشند، «دیگر چیزی برای بحث در مورد مسئله هسته‌ای باقی نمی‌ماند.»

آقای ویتکاف و عمان، که به عنوان میانجی عمل می‌کند، در تلاش برای جلوگیری از فروپاشی مذاکرات، در حال بررسی گزینه‌های خلاقانه هستند. از جمله این گزینه‌ها، یک سرمایه‌گذاری مشترک منطقه‌ای احتمالی برای تولید سوخت برای راکتورهای هسته‌ای با ایران، عربستان سعودی و سایر قدرت‌های عربی و همچنین مشارکت ایالات متحده است. اما محل واقعی غنی‌سازی مشخص نیست.

شرکت‌کنندگان می‌گویند آقای ویتکاف همچنین از اعتراضات اولیه خود به تفاهم‌نامه موقت که اصول توافق نهایی را تعیین می‌کند، دست کشیده است. اما این ممکن است اسرائیل یا تندروهای کنگره علیه ایران را راضی نکند.

این یادآور کاری است که دولت اوباما در سال ۲۰۱۳ انجام داد، هرچند دو سال دیگر طول کشید تا به توافق نهایی برسد. آقای ترامپ در سال ۲۰۱۶، زمانی که برای ریاست جمهوری نامزد شد، علیه آن توافق مبارزه انتخاباتی کرد و آن را یک «فاجعه» خواند، زیرا به ایران اجازه می‌داد به غنی‌سازی در سطوح پایین ادامه دهد و در سال ۲۰۳۰ به طور کامل منقضی شود.

آقای ترامپ در سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران دوباره اعمال کرد.

در طول چهار سال گذشته، ایرانی‌ها نه تنها تأسیسات هسته‌ای خود را احیا و بهبود بخشیده‌اند، بلکه اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد، درست زیر آنچه «درجه بمب» در نظر گرفته می‌شود، تولید کرده‌اند. مقامات اطلاعاتی آمریکا تخمین زده‌اند که تبدیل این مقدار به سوخت ۹۰ درصد غنی‌شده برای بمب، چند هفته و تولید یک سلاح هسته‌ای واقعی، چیزی بین چند ماه تا یک سال طول می‌کشد.

آقای راتکلیف ماه گذشته به اسرائیل سفر کرد تا در مورد اقدامات پنهانی احتمالی علیه ایران با آقای نتانیاهو و مقامات اطلاعاتی اسرائیل گفتگو کند. دو کشور در گذشته در تلاش‌های مخفیانه برای فلج کردن توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم، از جمله تلاش در دوران دولت بوش و اوباما برای حمله به تأسیسات با یک سلاح سایبری پیشرفته، همکاری داشته‌اند.

آقای نتانیاهو در طول دهه‌های حضورش در دولت، مدت‌ها نسبت به پیشنهادهای دیپلماتیک به تهران بدبین بوده است. او با توافق ۲۰۱۵ مخالفت کرد و سعی در از مسیر خارج کردن آن داشت، حتی در جلسه مشترک کنگره سخنرانی کرد تا از لغو آن حمایت کند.

تهدید به حمله بدون کمک آمریکا

این بار، مقامات اسرائیلی یک راهکار قدیمی را امتحان کرده‌اند: تهدید به حمله به ایران، حتی بدون کمک آمریکا. آنها اصرار دارند که بلوف نمی‌زنند، هرچند که در طول نزدیک به دو دهه چندین بار چنین تهدیدهایی را مطرح کرده و عقب‌نشینی کرده‌اند.

به گفته دو نفر که در جریان این بحث‌ها قرار گرفته‌اند، مقامات اسرائیلی اندکی قبل از اولین سفر رسمی خارجی آقای ترامپ به خاورمیانه در این ماه، به دولت ترامپ اطلاع دادند که در حال آماده شدن برای حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران هستند. اطلاعات ایالات متحده همچنین از آمادگی اسرائیل برای حمله مطلع شد.

این امر باعث شد آقای ترامپ با آقای نتانیاهو صحبت کند و نتانیاهو انکار نکرد که به ارتش و سازمان‌های اطلاعاتی خود دستور داده است تا برای حمله آماده شوند و استدلال کرد که برای این کار فرصت محدودی دارد.

اما مقامات نظامی ایالات متحده در مورد میزان مؤثر بودن حمله اسرائیل بدون حمایت آمریکا تردید دارند. مقامات می‌گویند، آقای ترامپ در این تماس تلفنی به ضعف ایران اذعان کرد اما گفت که این به ایالات متحده اهرم فشاری برای دستیابی به توافقی برای پایان دادن به برنامه هسته‌ای به صورت مسالمت‌آمیز می‌دهد.

اسرائیلی‌ها به طور خاص به هرگونه توافق موقت که ممکن است تأسیسات ایران را برای ماه‌ها یا سال‌ها در جای خود نگه دارد تا زمانی که توافق نهایی حاصل شود، مشکوک هستند. و حداقل در ابتدا، دولت ترامپ نیز در این مورد تردید داشت. آقای ویتکاف، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی، به همتای ایرانی خود گفت که آقای ترامپ خواهان توافق نهایی در عرض دو ماه یا بیشتر است.

اما این مهلت در حال اتمام است و هنوز شکاف بزرگی در مورد این موضوع وجود دارد که آیا به ایران اجازه داده می‌شود غنی‌سازی اورانیوم را ادامه دهد یا خیر، که تهران آن را به عنوان امضاکننده پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای حق خود می‌داند.

اکنون، به نظر می‌رسد دولت ترامپ بیشتر پذیرای نوعی اعلامیه موقت اصول مشترک است، زیرا می‌تواند به جلوگیری از حمله اسرائیل کمک کند.

کارشناسان می‌گویند برای جلب رضایت اسرائیلی‌ها و تندروهای مخالف ایران در کنگره، هرگونه توافق موقت تقریباً مطمئناً باید ایران را ملزم کند که سوخت نزدیک به درجه بمب خود را از کشور خارج کند یا آن را به سطح بسیار پایین‌تری “کاهش” دهد. این امر آقای ترامپ را قادر می‌سازد تا ادعا کند که حداقل به طور موقت، تهدید ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را از بین برده است.

یکی از نگرانی‌های مقامات آمریکایی این است که اسرائیل می‌تواند با کمترین هشدار تصمیم به حمله به ایران بگیرد. اطلاعات ایالات متحده تخمین زده است که اسرائیل می‌تواند در کمتر از هفت ساعت برای حمله به ایران آماده شود و زمان کمی برای فشار آوردن به آقای نتانیاهو برای لغو آن باقی بگذارد.

اما همین ارزیابی نظامی آمریکا، سوالاتی را در مورد میزان مؤثر بودن حمله یکجانبه اسرائیل بدون حمایت آمریکا مطرح کرده است. و برخی از مقامات اسرائیلی نزدیک به آقای نتانیاهو معتقدند که ایالات متحده چاره‌ای جز کمک نظامی به اسرائیل در صورت حمله متقابل ایران نخواهد داشت.

مقامات اسرائیلی به همتایان آمریکایی خود گفته‌اند که آقای نتانیاهو حتی در صورت دستیابی به یک توافق دیپلماتیک موفق، می‌تواند دستور حمله به ایران را صادر کند.

به گفته چندین نفر که در جریان این موضوع قرار گرفته‌اند، آقای نتانیاهو پس از دیدارش در کاخ سفید با آقای ترامپ در ماه آوریل، به مقامات امنیت ملی اسرائیل دستور داد تا به برنامه‌ریزی برای حمله به ایران، از جمله یک عملیات کوچکتر که نیازی به کمک ایالات متحده ندارد، ادامه دهند. اسرائیل از همین حالا برنامه‌های مختلفی را آماده دارد، از بمباران‌های دقیق گرفته تا بمباران‌های چند روزه و چند روزه تأسیسات ایران، از جمله برخی در شهرهای پرجمعیت.