توقف درگیری‌های ترکیه و پ‌ک‌ک در شمال عراق

میدل ایست آی

به گفته منابع امنیتی آگاه، پس از تصمیم حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) برای پایان دادن به مبارزه مسلحانه، درگیری‌ها بین این گروه مسلح کرد و ارتش ترکیه در شمال عراق متوقف شده است. این منابع اطلاعات خود را با «میدل ایست آی» در میان گذاشتند.

پ‌ک‌ک روز دوشنبه، ۱۲ مه ۲۰۲۵ اعلام کرد که پس از مذاکرات یک‌ساله بین دولت ترکیه و عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه، منحل خواهد شد. اوجالان در ماه فوریه اعلام کرده بود که مبارزه مسلحانه محصول دوران گذشته است.

در سال‌های اخیر، آنکارا موفق شده پ‌ک‌ک را از خاک ترکیه به شمال عراق عقب براند، تحرکات این گروه را محدود کرده و آن‌ها را وادار کند تا در مخفیگاه‌هایی در جنوب مرز ترکیه تحت نظارت مداوم پهپادها پناه ببرند.

این گروه که مقر اصلی آن در کوه‌های قندیل قرار دارد، حضور قابل‌توجهی در شمال عراق دارد. با وجود تسلیحات پیشرفته ترکیه، پ‌ک‌ک گاهی اوقات پهپادها را ساقط کرده یا از پهپادهای دست‌ساز برای هدف قرار دادن پایگاه‌ها استفاده کرده است.

با این حال، پس از اعلام پ‌ک‌ک، آرامشی نسبی در منطقه برقرار شده و یک آتش‌بس غیررسمی ایجاد شده است.

منابع امنیتی تأکید کردند که ترکیه به‌طور رسمی به آتش‌بس متعهد نشده است. یک منبع امنیتی ترکیه به میدل ایست آی گفت: «چیزی به نام اعلام آتش‌بس توسط نیروهای مسلح ترکیه، عقب‌نشینی یا عدم مداخله در موقعیت‌های خصمانه وجود ندارد.»

به گفته منابع ترکیه‌ای، آتش‌بس غیررسمی در شمال عراق، جایی که پ‌ک‌ک حضور قدرتمندی دارد، به تسلیم کامل سلاح‌ها و توقف عملیات این سازمان بستگی دارد.

به جز چند حادثه جزئی در منطقه، به‌ویژه در کوه‌های گارا و مناطق روستایی دهوک، درگیری‌ها بین ارتش ترکیه و جنگجویان پ‌ک‌ک ــــ شامل نبردها، گلوله‌باران توپخانه‌ای و حملات پهپادی ــــ متوقف شده است.

به‌طور جداگانه، منابع وزارت دفاع ترکیه روز پنج‌شنبه اعلام کردند که برنامه‌هایی برای جمع‌آوری سلاح‌ها از پ‌ک‌ک و گروه‌های وابسته به آن در سوریه و ایران از طریق دولت‌های مربوطه و با هماهنگی آن‌ها وجود دارد.

مقامات ترکیه همچنین این هفته به خبرنگاران گفتند که ترکیه قصد ندارد سازمان ملل را در فرآیند خلع سلاح دخیل کند.

فرآیند منطقه‌ای

مقامات تخمین می‌زنند که ۸ تا ۱۰ هزار عضو مسلح پ‌ک‌ک در ترکیه، عراق، سوریه و ایران حضور دارند. مکانیسم‌ها و زمان‌بندی‌های متفاوتی برای هر کشور به دلیل تفاوت‌های محلی در حال تدوین است.

در عراق، آنکارا انتظار دارد پایگاه‌های پ‌ک‌ک مانند قندیل، متینا و زاپ تخلیه شوند. این کار با همکاری دولت عراق بر اساس توافق‌های امنیتی موجود انجام خواهد شد و شامل جمع‌آوری سلاح‌ها می‌شود.

در سوریه، مقامات خواستار ادغام قانونی همه کردها، از جمله گروه‌های وابسته به پ‌ک‌ک، در دولت دمشق هستند. این شامل خلع سلاح افراد و احتمالاً پیوستن آن‌ها به ارتش سوریه است.

آنکارا می‌خواهد «نیروهای دموکراتیک سوریه»، شریک آمریکا که توسط گروه‌های مرتبط با پ‌ک‌ک هدایت می‌شود، به توافق امضا شده با دولت دمشق در ماه مارس پایبند باشد.

مقامات ترکیه معتقدند اقدامات اولیه اعتمادسازی می‌تواند شامل انتقال امنیت مرزی و گمرکات به کنترل دمشق و سپس خروج این سازمان از مناطق با اکثریت عرب باشد.

در ایران، اگرچه حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)، شاخه ایرانی پ‌ک‌ک، تهدید مستقیمی برای ترکیه محسوب نمی‌شود، انحلال نهایی آن برای ثبات منطقه‌ای مهم تلقی می‌شود. مقامات انتظار همکاری سازنده ایران را دارند و تماس‌هایی نیز در این زمینه پیش‌بینی می‌شود.

در داخل ترکیه، تعداد جنگجویان پ‌ک‌ک بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. با تلاش‌های هماهنگ سازمان اطلاعات ملی ترکیه و نیروهای مسلح ترکیه انتظار می‌رود این موضوع را به‌سرعت حل کند. گزارش شده است که افراد بدون سوءپیشینه می‌توانند به خانه بازگردند.

آنکارا می‌گوید در صورت تأیید روند خلع سلاح در طول سه تا چهار ماه آینده، شرایط اوجالان را تسهیل خواهد کرد. مقامات در آنکارا به خبرنگاران گفتند که خود اوجالان نیز می‌تواند به وضعیت یک زندانی عادی تغییر وضعیت دهد و طبق چارچوب قانونی استاندارد، که قبلاً فاقد آن بود، به وکیل، خانواده و ملاقات‌کنندگان خود دسترسی کامل داشته باشد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اشاره کرد که انتصاب «متولیان» برای شهرداری‌های طرفدار کردها ممکن است در روزهای آینده به اقدامی استثنایی تبدیل شود.

آزادی زندانیان بیمار و سالخورده متهم به اتهامات مرتبط با پ‌ک‌ک نیز ممکن خواهد بود. به گفته مقامات، برخی تغییرات در قانون مجازات می‌تواند آزادی زندانیان محکوم به جرایم غیرخشونت‌آمیز را ممکن سازد.