سوریه به دنبال جلب نظر ترامپ برای لغو تحریم‌ها

به گفته چندین منبع آگاه از تلاش برای جلب نظر واشنگتن، یک برج ترامپ در دمشق، تنش‌زدایی با اسرائیل و دسترسی ایالات متحده به نفت و گاز سوریه بخشی از تلاش استراتژیک احمد الشرع، رهبر سوریه، برای ملاقات حضوری با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در طول سفرش به خاورمیانه است.

جاناتان باس، یک فعال آمریکایی طرفدار ترامپ، که در ۳۰ آوریل به مدت چهار ساعت در دمشق با الشرع ملاقات کرد، به همراه فعالان سوری و کشورهای عربی خلیج فارس، در تلاش هستند تا این هفته در حاشیه سفر ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، یک دیدار مهم ـــ هرچند بسیار بعید ـــ بین این دو رهبر (ترامپ و الشرع) ترتیب دهند.

سوریه برای اجرای شرایط تعیین‌شده توسط واشنگتن برای رهایی از تحریم‌های ایالات متحده، که این کشور را از سیستم مالی جهانی جدا نگه می‌دارد و بهبود اقتصادی را پس از ۱۴ سال جنگ طاقت‌فرسا بسیار چالش‌برانگیز می‌کند، با مشکل مواجه شده است.

باس امیدوار است که کشاندن ترامپ به اتاقی با شرع، که هنوز به دلیل سابقه عضویت در القاعده، از سوی ایالات متحده یک تروریست محسوب می‌شود، بتواند به نرم‌تر کردن تفکر رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه و دولتش در مورد دمشق و آرام کردن روابط پرتنش بین سوریه و اسرائیل کمک کند.

بخشی از شرط‌بندی برای این تلاش، بر اساس سابقه ترامپ در شکستن تابوهای دیرینه سیاست خارجی ایالات متحده است. مانند زمانی که در سال ۲۰۱۹ با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، در منطقه غیرنظامی بین کره شمالی و جنوبی ملاقات کرد.

باس گفت: «شرع خواهان یک معامله تجاری برای آینده کشورش است» و خاطرنشان کرد که این معامله می‌تواند شامل بهره‌برداری از انرژی، همکاری علیه ایران و تعامل با اسرائیل باشد.

باس گفت: «او به من گفت که می‌خواهد یک برج ترامپ در دمشق داشته باشد. او خواهان صلح با همسایگانش است. چیزی که او به من گفت برای منطقه و برای اسرائیل خوب است.»

باس گفت، شرع همچنین آنچه را که به عنوان ارتباط شخصی با ترامپ می‌دید، به اشتراک گذاشت: هر دو مورد اصابت گلوله قرار گرفته‌اند و به سختی از سوءقصد به جان خود جان سالم به در برده‌اند.

مقامات سوری و یک مقام رسانه‌ای ریاست جمهوری به درخواست اظهار نظر پاسخی ندادند.

به گفته ریاست جمهوری سوریه، الشرع روز یکشنبه با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، که عملاً حاکم این کشور است، صحبت کرد.

یک فرد نزدیک به الشرع پس از آن گفت که امکان دیدار ترامپ و الشرع در عربستان سعودی همچنان وجود دارد، اما تأیید نکرد که آیا شرع دعوتنامه‌ای دریافت کرده است یا خیر.

این فرد گفت: «اینکه این دیدار برگزار شود یا خیر تا آخرین لحظه مشخص نخواهد شد.»

تلاش‌ها ادامه دارد

با توجه به برنامه فشرده ترامپ، اولویت‌های او و عدم اجماع در تیم ترامپ در مورد چگونگی رفتار با سوریه، دیدار ترامپ و الشرع در طول سفر رئیس جمهور آمریکا به منطقه، به میزان زیادی بعید به نظر می‌رسد.

یک منبع آگاه از تلاش‌های جاری گفت که قرار است یک دیدار سطح بالا بین سوریه و آمریکا در طول هفته سفر ترامپ در منطقه برگزار شود، اما این دیدار بین ترامپ و الشرع نخواهد بود.

چارلز لیستر، رئیس ابتکار سوریه در موسسه خاورمیانه، گفت: «قطعاً تلاشی در حال انجام است.» «ایده این است که تماس مستقیم با ترامپ بهترین راه است زیرا ایدئولوگ‌های زیادی در داخل دولت وجود دارند که نمی‌توان از آنها گذشت.»

سه منبع از جمله یک مقام آمریکایی آشنا با سیاست‌گذاری گفتند که واشنگتن هنوز سیاست منسجمی در مورد سوریه تدوین و بیان نکرده است، اما دولت به طور فزاینده‌ای روابط با دمشق را از منظر مبارزه با تروریسم می‌بیند.

این رویکرد در ترکیب هیئت آمریکایی در جلسه ماه گذشته بین واشنگتن و اسعد الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه در نیویورک، که شامل یک مقام ارشد مبارزه با تروریسم از وزارت امور خارجه بود، نشان داده شد.

به گفته دو منبع، مقامات آمریکایی به شیبانی اطلاع دادند که واشنگتن اقدامات انجام شده توسط دمشق را ناکافی می‌داند، به ویژه در مورد درخواست ایالات متحده برای حذف جنگجویان خارجی از پست‌های ارشد ارتش و اخراج هرچه بیشتر آنها.

یکی دیگر از منابع گفت، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده از آن زمان خواسته‌های خود را به دولت سوریه منتقل کرده و تعداد شروط را به بیش از دوازده مورد رسانده است.

وزارت امور خارجه ایالات متحده از افشای اینکه چه کسی از طرف ایالات متحده در جلسه شرکت کرده است، خودداری کرد و گفت که در مورد بحث‌های دیپلماتیک خصوصی اظهار نظر نمی‌کند.

جیمز هیویت، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، گفت که اقدامات مقامات موقت سوریه، حمایت آینده ایالات متحده یا لغو احتمالی تحریم‌ها را تعیین خواهد کرد.

«شاخه زیتون»

یکی از اهداف کلیدی سوریه در گفتگو با واشنگتن، رساندن این پیام است که هیچ تهدیدی برای اسرائیل ایجاد نمی‌کند، چرا که اسرائیل از زمان سرنگونی بشار اسد، رئیس جمهور سابق سوریه توسط شورشیان این کشور در سال گذشته، حملات هوایی خود را در سوریه افزایش داده است.

نیروهای زمینی اسرائیل مناطقی را در جنوب غربی سوریه اشغال کرده‌اند. هم‌زمان دولت اسرائيل با ایالات متحده لابی کرده است تا سوریه را غیرمتمرکز و منزوی نگه دارد.

اسرائیل گفته است که هدفش محافظت از گروه‌های اقلیت سوری است. سوریه این حملات را به عنوان تشدیدکننده تنش رد کرده است.

شرع هفته گذشته مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل را با هدف آرام کردن تنش‌ها تأیید کرد، پس از آنکه رویترز گزارش داد که چنین مذاکراتی از طریق امارات متحده عربی انجام شده است.

در تلاشی جداگانه، باس گفت که الشرع به او گفته است پیام‌هایی را بین سوریه و اسرائیل منتقل کند که ممکن است منجر به دیدار مستقیم بین مقامات اسرائیلی و سوری شده باشد.

اما اسرائیل به زودی حملات خود را از سر گرفت، از جمله حمله‌ای در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری، که آن را به عنوان پیامی به حاکمان سوریه برای محافظت از اقلیت دروزی این کشور در بحبوحه درگیری‌ها با شبه‌نظامیان سنی مطرح کرد.

باس گفت: «شرع برای اسرائیلی‌ها شاخه زیتون فرستاد. اسرائیل موشک فرستاد.» «ما به ترامپ نیاز داریم تا به حل این رابطه کمک کند.»

تیمور اظهری و حمیرا پاموک / خبرگزاری رویترز / ۱۱ مه ۲۰۲۵