آیا مدیریت‌اقتصاد به پسران شریف سپرده می‌شود؟

محمد طاهری/ سردبیر هفته‌نامه تجارت‌فردا

این روزها گروهی از روشنفکران علاقه‌مند به کشورهای شکست‌خورده، گروهی از شبه‌اقتصاددانان، گروهی از منتفعان بد کار کردن اقتصاد و شماری از مجاهدان شبکه‌های اجتماعی، مشغول تخریب سیدعلی مدنی‌زاده، گزینه اصلی وزارت امور اقتصادی و دارایی هستند.

برخی او را جوان و بی‌تجربه می‌دانند، برخی درباره توانایی‌اش در حل مسائل پیچیده اقتصاد ایران شک دارند و برخی او را به واسطه تحصیل در دانشگاه شیکاگو، غرب‌زده و احیاناً نفوذی می‌دانند.

سال‌های طولانی است که جوانان شایسته و تحصیل‌کرده با همین اتهام‌ها از نظام تصمیم‌گیری فاصله می‌گیرند اما به نظر می‌رسد این نسخه برای بیرون راندن سیدعلی مدنی‌زاده جواب نمی‌دهد. او یک جوان متعهد و متخصص است و در شرایطی به کار دعوت شده که اصلاحات اقتصادی به ضرورت و الزام نظام حکمرانی تبدیل شده است.

آقای مدنی‌زاده در دانشگاه شیکاگو تحصیل کرده؛ دانشگاهی که در رتبه‌بندی‌های جهانی، همواره جزو سه دانشگاه برتر جهان است. این دانشگاه با رویکرد سخت‌گیرانه‌اش به تحلیل داده‌ها و مدل‌سازی ریاضی، به همه دانش‌آموختگانش آموخته که چگونه پیچیدگی‌های اقتصاد را با دقت و عقلانیت، کالبدشکافی کنند. مدنی‌زاده نیز در این مسیر، در محضر اقتصاددانان بزرگی چون رابرت لوکاس، یوجین فاما، لارس پیتر هانسن و گری بکر درس آموخته؛ بزرگانی که با دریافت جایزه نوبل، ردپای عمیقی در علم اقتصاد بر جای گذاشتند.

به این بهانه بد نیست فهرست دانش‌آموختگان ایرانی دانشگاه شیکاگو را مرور کنیم. احسان ابراهیمی که در حال حاضر در صندوق بین‌المللی پول حضور دارد، احتمالاً نخستین دانشجوی ایرانی دانشگاه شیکاگو است. او به‌قدری در تحصیل موفق بود که مسیر دیگر دانشجویان ایرانی را هم هموار کرد. پس از احسان ابراهیمی، سیدعلی مدنی‌زاده و حسین جوشقانی نیز وارد این دانشگاه شدند و پس از آنها، مریم فربودی (استاد دانشگاه ام‌آی‌تی و برنده جایزه پژوهشی الین بنت)، رسول زندوکیلی (اقتصاددان در صندوق بین‌المللی پول)، محمد مروج، محسن میرطاهر، رضا خرمی، نگین موسوی و سیداحسان آزرم‌سا نیز موفق شدند جواز تحصیل در این دانشگاه را بگیرند.

بازگشت مدنی‌زاده و حسین جوشقانی به ایران در سال ۱۳۹۲، انتخابی بود که بسیاری را شگفت‌زده کرد. در حالی که فرصت‌های شغلی در موسسه‌های بین‌المللی یا دانشگاه‌های معتبر جهانی برای این دو جوان فراهم بود، آنها ترجیح دادند به وطن بازگردند و در آموزش نسلی جدید از اقتصاددانان ایرانی نقش ایفا کنند. این تصمیم، نشانه‌ای از تعهد آنها به بهبود شرایط کشور بود، تعهدی که به طور مشخص در سوابق اجرایی‌ سیدعلی مدنی‌زاده نیز قابل مشاهده است. تحقیقات آقای مدنی‌زاده که به موضوعاتی چون عوامل تضعیف‌کننده رشد، ریشه‌های بحران در نظام بانکی و راهکارهای حل‌وفصل تورم پرداخته‌اند، نشان‌دهنده عمق درک او از چالش‌های اقتصاد ایران است.

اما آیا این رزومه درخشان برای وزارت اقتصاد کافی است؟

اقتصاد ایران، با ناترازی‌های بزرگ، تحریم‌های بین‌المللی و ساختارهای ناکارآمد، میدان آزمونی به‌مراتب پیچیده‌تر از کلاس‌های درس شیکاگو است. اما مدنی‌زاده که شخصیتی آرام، منطقی و به‌دور از بازی‌های سیاسی دارد، نشان داده که می‌تواند برای بحران‌های اقتصاد ایران راه‌حل پیدا کند. او می‌داند زیر پوست اقتصاد ایران چه می‌گذرد، بنابراین اگر بتواند عقلانیت شیکاگویی را با درک عمیق از نیازهای جامعه ایرانی تلفیق کند، شاید بتواند اصلاحاتی را کلید بزند که از سال‌ها پیش اساتید ایرانی او مثل دکتر مسعود نیلی نیز آرزو دارند.

علاوه بر همه اینها، مدنی‌زاده، متخصص اقتصاد کلان است و با استیضاح عبدالناصر همتی و کناره‌گیری علی طیب‌نیا از دولت، وجود یک اقتصاددان زبده در تیم اقتصادی دولت حیاتی به نظر می‌رسد. او مدت‌ها روی اصلاح ساختار اقتصاد ایران تحقیق کرده و می‌تواند میان نخبگان این حوزه، اجماع ایجاد کند.

سال‌ها پیش گروهی از اقتصاددانان جوان تحصیل‌کرده در دپارتمان اقتصاد دانشگاه شیکاگو تحت نظارت میلتون فریدمن، به اصلاح ساختار کشورهای بحران‌زده مثل شیلی کمک کردند. میلتون فریدمن و همسرش ــــ رز فریدمن ــــ در خاطرات خود به این اقتصاددانان جوان «پسران شیکاگو» لقب دادند. اکنون وضعیت مشابهی برای تحصیل‌کردگان ایرانی دانشگاه شیکاگو به وجود آمده است. امروز که اصلاحات ساختاری تبدیل به ضرورت و الزام برای اقتصاد ایران شده، فرصتی برای به‌کارگیری تخصص پسران شریف به وجود آمده است.

آیا نظام حکمرانی به  پسران شریف اعتماد می‌کند؟

کانال تلگرام تجارت فردا
@tejaratefarda