شبه‌نظامیان عراقی آماده خلع سلاح هستند

به گفته ۱۰ فرمانده ارشد و مقامات عراقی به رویترز، چندین گروه شبه‌نظامی قدرتمند مورد حمایت ایران در عراق برای اولین بار آماده خلع سلاح شده‌اند تا از تشدید درگیری با دولت ترامپ در آمریکا جلوگیری کنند.

این اقدام برای کاهش تنش‌ها پس از هشدارهای مکرری صورت می‌گیرد که از زمان به قدرت رسیدن ترامپ در ژانویه، مقامات آمریکایی به صورت خصوصی به دولت عراق داده‌اند. این اطلاعات از منابعی شامل شش فرمانده محلی از چهار گروه شبه‌نظامی بزرگ به دست آمده است.

به گفته این افراد، مقامات آمریکایی به بغداد هشدار داده‌اند که اگر دولت عراق گروه‌های شبه‌نظامی فعال در خاک خود را منحل نکند، آمریکا ممکن است این گروه‌ها را با حملات هوایی هدف قرار دهد.

عزت الشابندر، سیاستمدار ارشد شیعه نزدیک به ائتلاف حاکم عراق، به رویترز گفت که مذاکرات بین نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی و چندین رهبر شبه‌نظامی “بسیار پیشرفت کرده” و این گروه‌ها تمایل دارند به درخواست‌های آمریکا برای خلع سلاح تن دهند.

او گفت: «گروه‌ها سرسختی نشان نمی‌دهند یا بر ادامه فعالیت به شکل کنونی اصرار ندارند»، و افزود که این گروه‌ها “کاملاً آگاه” هستند که ممکن است هدف حملات آمریکا قرار گیرند.

شش فرمانده شبه‌نظامی که در بغداد و یک استان جنوبی مصاحبه شدند و به دلیل حساسیت موضوع خواستند ناشناس بمانند، از گروه‌های کتائب حزب‌الله، نجبا، کتائب سیدالشهدا و انصارالله الاوفیا هستند.

یک فرمانده کتائب حزب‌الله، قدرتمندترین شبه‌نظامی شیعه، که با ماسک سیاه و عینک آفتابی صحبت می‌کرد، گفت: «ترامپ آماده است جنگ با ما را به سطوح بدتری بکشاند، ما این را می‌دانیم و می‌خواهیم از چنین سناریوی بدی جلوگیری کنیم.»

فرماندهان گفتند که متحد اصلی و حامی آنها، یعنی نیروی نظامی نخبه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (IRGC)، به آنها اجازه داده است هر تصمیمی را که برای جلوگیری از درگیری بالقوه ویرانگر با ایالات متحده و اسرائیل لازم می‌دانند، اتخاذ کنند.

این شبه‌نظامیان بخشی از مقاومت اسلامی در عراق هستند، گروه چتری متشکل از حدود ۱۰ گروه مسلح شیعه تندرو که در مجموع حدود ۵۰,۰۰۰ جنگجو و زرادخانه‌هایی شامل موشک‌های دوربرد و سلاح‌های ضدهوایی را در اختیار دارند، به گفته دو مقام امنیتی که فعالیت شبه‌نظامیان را رصد می‌کنند.

گروه مقاومت، که ستون کلیدی شبکه نیروهای نیابتی منطقه‌ای ایران است، مسئولیت ده‌ها حمله موشکی و پهپادی به اسرائیل و نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه را از زمان آغاز جنگ غزه حدود ۱۸ ماه پیش بر عهده گرفته است.

فرهاد علاءالدین، مشاور امور خارجه سودانی، در پاسخ به پرس‌وجوها درباره مذاکرات خلع سلاح به رویترز گفت که نخست‌وزیر متعهد است از طریق “گفت‌وگوی سازنده با بازیگران مختلف ملی” اطمینان حاصل کند که همه سلاح‌ها در عراق تحت کنترل دولت قرار گیرند.

دو مقام امنیتی عراقی گفتند که سودانی در حال فشار برای خلع سلاح همه شبه‌نظامیان مقاومت اسلامی در عراق است، گروه‌هایی که وفاداری خود را به سپاه پاسداران یا نیروی قدس ایران اعلام کرده‌اند، نه به بغداد.

به گفته مقامات و فرماندهان، برخی گروه‌ها از اواسط ژانویه، به دلیل ترس از حملات هوایی، عمدتاً مقرهای خود را تخلیه کرده و حضور خود را در شهرهای بزرگ از جمله موصل و انبار کاهش داده‌اند.

بسیاری از فرماندهان در این مدت اقدامات امنیتی خود را تشدید کرده‌اند و تلفن‌های همراه، خودروها و محل اقامت خود را مرتب‌تر تغییر داده‌اند.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که همچنان از بغداد می‌خواهد شبه‌نظامیان را مهار کند. این وزارت افزود: «این نیروها باید به فرمانده کل قوای عراق پاسخگو باشند، نه به ایران.»

یک مقام آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، هشدار داد که در گذشته مواردی بوده که شبه‌نظامیان به دلیل فشار آمریکا حملات خود را متوقف کرده‌اند و نسبت به پایداری هرگونه خلع سلاح ابراز تردید کرد.
سپاه پاسداران از اظهارنظر برای این مقاله خودداری کرد و وزارتخانه‌های خارجه ایران و اسرائیل به پرس‌وجوها پاسخ ندادند.

محور مقاومت ایران متزلزل شده است

شابندر، سیاستمدار شیعه، گفت که دولت عراق هنوز توافقی با رهبران شبه‌نظامی نهایی نکرده و مکانیزم خلع سلاح همچنان در حال بحث است. او افزود که گزینه‌های مورد بررسی شامل تبدیل این گروه‌ها به احزاب سیاسی و ادغام آنها در نیروهای مسلح عراق است.

در حالی که سرنوشت هرگونه فرآیند خلع سلاح نامعلوم است، این مذاکرات اولین بار نشان می‌دهد که شبه‌نظامیان آماده عقب‌نشینی در برابر فشار طولانی‌مدت غرب برای غیرنظامی شدن هستند.

این تغییر در زمانی حساس برای “محور مقاومت” منطقه‌ای تهران رخ می‌دهد که طی دهه‌ها با هزینه‌های هنگفت برای مقابله با اسرائیل و نفوذ آمریکا ایجاد شده، اما از زمان حمله گروه فلسطینی حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ که خاورمیانه را وارد درگیری کرد، به شدت تضعیف شده است.

حماس در غزه و حزب‌الله در لبنان از زمان آغاز جنگ غزه توسط اسرائیل ضربه خورده‌اند، در حالی که جنبش حوثی‌ها در یمن از ماه گذشته هدف حملات هوایی آمریکا قرار گرفته است. سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، یکی دیگر از متحدان کلیدی ایران، نفوذ جمهوری اسلامی را بیشتر تضعیف کرده است.

عراق در تلاش است تا در برخورد با شبه‌نظامیان در خاک خود، تعادلی بین اتحاد با آمریکا و ایران برقرار کند. این گروه‌ها پس از تهاجم آمریکا در سال ۲۰۰۳ که صدام حسین را سرنگون کرد، با حمایت مالی و نظامی ایران در سراسر کشور شکل گرفتند و به نیروهایی قدرتمند تبدیل شده‌اند که می‌توانند در قدرت آتش با ارتش ملی رقابت کنند.

پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، در تماسی تلفنی در ۱۶ مارس با سودانی نخست‌وزیر عراق، اندکی پس از آغاز حملات آمریکا به حوثی‌ها، از او خواست تا از حملات انتقام‌جویانه شبه‌نظامیان به اسرائیل و پایگاه‌های آمریکا در منطقه در حمایت از متحدانشان جلوگیری کند. این را دو مقام دولتی و دو منبع امنیتی که در جریان این گفت‌وگو بودند به رویترز گفتند.

شبه‌نظامیان مستقر در عراق از زمان آغاز جنگ غزه، در همبستگی با حماس، ده‌ها حمله پهپادی و موشکی به اسرائیل انجام داده‌اند و سال گذشته در عملیاتی پهپادی در اردن نزدیک مرز سوریه، سه سرباز آمریکایی را کشتند.

ابراهیم السومیدعی، مشاور سیاسی سابق سودانی، به تلویزیون دولتی عراق گفت که ایالات متحده مدت‌ها از رهبری عراق خواسته بود شبه‌نظامیان شیعه را برچیند، اما این بار ممکن است واشنگتن پاسخ منفی را نپذیرد.

او گفت: «اگر ما داوطلبانه عمل نکنیم، ممکن است از بیرون و با زور به ما تحمیل شود.»