بزرگ‌ترین تلاش ایران برای جاسوسی در اسرائیل

بازداشت نزدیک به ۳۰ شهروند عمدتاً یهودی اسرائیلی که ادعا می‌شود در ۹ سلول مخفی برای ایران جاسوسی کرده‌اند، موجب نگرانی در این کشور شده و چهار منبع امنیتی اسرائیلی به خبرگزاری رویترز گفته‌اند، نشان‌دهنده بزرگترین تلاش تهران در دهه‌های اخیر برای نفوذ اطلاعاتی به دشمن اصلی خود است. 

ترور یک دانشمند هسته‌ای اسرائیلی و برخی مقامات سابق نظامی در میان اهداف تحقق‌نیافته‌ی این سلول‌های ادعایی جاسوسی بوده است. همچنین، یک گروه از آنها درباره‌ی پایگاه‌های نظامی و سامانه‌های دفاع هوایی اطلاعاتی  جمع‌آوری کرده است. سازمان امنیت شین‌بت اعلام کرده است که هفته‌ی گذشته این آژانس و پلیس اسرائیل گفتند تیمی متشکل از یک پدر و پسر اطلاعات مربوط به جابجایی نیروهای اسرائیلی، از جمله در بلندی‌های جولان که محل زندگی‌شان بود، به ایران منتقل کرده‌اند. 

به گفته‌ی چهار مقام فعلی و سابق نظامی و امنیتی در اسرائیل، این دستگیری‌ها پس از تلاش‌های مکرر عوامل اطلاعاتی ایران در دو سال گذشته برای جذب اسرائیلی‌های عادی به منظور جمع‌آوری اطلاعات و انجام حملات در ازای پول صورت گرفته است. 

به دلیل حساسیت موضوع، منابع رویترز خواستار ناشناس ماندن شدند. 

شالوم بن حنان، یکی از مقامات ارشد سابق شین‌بت(سازمان امنیت داخلی اسرائیل)، گفت: «اینجا با پدیده‌ای بزرگ روبه‌رو هستیم.» او به تعداد شگفت‌انگیز شهروندان یهودی که به طور آگاهانه با ایران همکاری کرده و علیه دولت اطلاعات جمع‌آوری یا برنامه‌ریزی خرابکاری و حملات داشته‌اند، اشاره کرد. 

شین‌بت و پلیس اسرائیل به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند. وزارت خارجه ایران نیز به سوالات واکنشی نشان نداد. 

در بیانیه‌ای که پس از موج دستگیری‌ها توسط نمایندگی ایران در سازمان ملل به رسانه‌ها ارسال شد، هیچ تأیید یا تکذیبی درباره تلاش برای جذب اسرائیلی‌ها ارائه نشد و گفته شد که «از نظر منطقی» هرگونه تلاش توسط سرویس‌های اطلاعاتی ایران بر افراد غیرایرانی و غیرمسلمان متمرکز خواهد بود تا شک و شبهه‌ها کمتر شود. 

به گفته پلیس و شین‌بت، حداقل دو تن از مظنون‌ها، از جامعه‌ی ارتدکس افراطی اسرائیل بوده‌اند. 

جذب افراد حاشیه‌ای

برخلاف عملیات‌های جاسوسی ایران در دهه‌های گذشته که افراد برجسته‌ای مانند یک تاجر سرشناس و یک وزیر سابق کابینه را جذب می‌کرد، جاسوس‌های ادعایی جدید عمدتاً افرادی در حاشیه جامعه‌ی اسرائیل بودند؛ از جمله مهاجران تازه‌وارد، فراری از ارتش و یک مجرم جنسی محکوم‌شده.

به گفته‌ی شین‌بت، فعالیت‌های آن‌ها بیشتر محدود به شعار نویسی و رسم گرافیتی‌های ضد نتانیاهو یا ضددولت روی دیوارها و تخریب خودروها بوده است. 

با این حال، مقیاس این دستگیری‌ها و مشارکت تعداد زیادی از اسرائیلی‌های یهودی، علاوه بر شهروندان عرب، موجب نگرانی در اسرائیل شده است. این در حالی است که این کشور همچنان در حال جنگ با حماس تحت حمایت ایران در غزه است و آتش‌بس با حزب‌الله همچنان شکننده باقی مانده است.

شین‌بت در تاریخ ۲۱ اکتبر اعلام کرد که این فعالیت‌های جاسوسی «از شدیدترین مواردی است که دولت اسرائیل تجربه کرده است.» 

این دستگیری‌ها همچنین پس از موجی از ترور‌ها و آدم‌ربایی‌های مرتبط با تهران در اروپا و ایالات متحده انجام شده است. 

به گفته‌ی بن حنان، تصمیم غیرمعمول برای ارائه گزارش‌های عمومی دقیق درباره طرح‌های ادعایی از سوی سرویس‌های امنیتی اسرائیل، اقدامی برای ارسال پیام هم به ایران و هم به خرابکاران احتمالی در داخل اسرائیل بود که دستگیر خواهند شد. 

او گفت: «شما می‌خواهید به عموم مردم هشدار دهید. و همچنین می‌خواهید برای افرادی که ممکن است نیت یا برنامه‌هایی برای همکاری با دشمن داشته باشند، نمونه‌ای از مجازات ارائه دهید».

به گفته یک مقام نظامی، اسرائیل در چند سال گذشته در جنگ پنهان با دشمن منطقه‌ای خود - جمهوری اسلامی در ایران - موفقیت‌های اطلاعاتی بزرگی کسب کرده است، از جمله خنثی‌سازی طرح ترور یک دانشمند هسته‌ای برجسته. با دستگیری‌های اخیر، اسرائیل تاکنون تلاش‌های تهران برای واکنش را خنثی کرده است. 

ایران از حملات اسرائیل به حزب‌الله، نیروی نیابتی خود در لبنان، و سقوط متحد تهران، رئیس‌جمهور سابق بشار اسد در سوریه تضعیف شده است. 

جذب نیرو از طریق شبکه‌های اجتماعی

پلیس اسرائیل در ویدیویی که در نوامبر منتشر کرد، گفت که آژانس‌های اطلاعاتی ایران اغلب نیروهای بالقوه را در شبکه‌های اجتماعی پیدا می‌کنند. در این ویدیو به هشدار درباره تلاش‌های نفوذ مداوم پرداخته شده است. 

تلاش‌های جذب جاسوس از سوی ایران، گاهی مستقیم هستند. یکی از پیام‌هایی که برای یک شهروند اسرائیلی ارسال شده و رویترز آن را مشاهده کرده است، وعده دریافت ۱۵ هزار دلار در ازای ارائه اطلاعات داده بود و شامل ایمیل و شماره‌ای برای تماس بود. 

به گفته یکی از منابع که یک مقام ارشد سابق بوده و تا سال ۲۰۰۷ در تلاش‌های ضدجاسوسی اسرائیل فعالیت می‌کرد، ایران همچنین به شبکه‌های مهاجران یهودی از کشورهای قفقاز که در کانادا و ایالات متحده زندگی می‌کنند، نزدیک شده است. 

مقامات اسرائیلی به صورت عمومی اعلام کرده‌اند که برخی از مظنونین یهودی در شبکه جاسوسی ایران، در ابتدا از کشورهای قفقاز بوده‌اند. 

به گفته مقام سابق، افرادی که جذب می‌شوند ابتدا وظایفی که بی‌خطر به نظر می‌رسند را در ازای پول انجام می‌دهند. پس از آن افراد مسئول از آن‌ها خواسته‌های ویژه‌ای برای ارائه اطلاعات درباره اهداف مشخص، شامل افراد و زیرساخت‌های حساس نظامی، مطرح می‌کنند و این خواسته‌ها معمولا با تهدید به اخاذی همراه هستند. 

یکی از مظنونین اسرائیلی، ولادیسلاو ویکتورسن، ۳۰ ساله، در تاریخ ۱۴ اکتبر همراه با دوست دختر ۱۸ ساله‌اش در شهر رمت‌گان نزدیک تل‌آویو بازداشت شد. به استناد یک کیفرخواست دادگاه او در سال ۲۰۱۵ به دلیل ارتباط جنسی با افراد زیر سن قانونی، از جمله کودکان ۱۴ ساله، زندانی شده بود.

یکی از آشنایان ویکتورسن به رویترز گفت که ویکتورسن به او گفته بود که با ایرانی‌ها از طریق اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام صحبت کرده است. این فرد گفت که ویکتورسن به طرف مقابل، درباره تجربه نظامی خود دروغ گفته بود. این آشنا به دلیل نگرانی‌های امنیتی از ذکر نام خود خودداری کرد. 

ایگال دوتان، وکیل ویکتورسن، به رویترز گفت که او وکالت مظنون را بر عهده دارد و افزود که فرآیند حقوقی زمان‌بر خواهد بود و موکلش در شرایط سخت نگهداری می‌شود. دوتان گفت که او تنها می‌تواند درباره پرونده کنونی اظهار نظر کند و در محاکمات قبلی از ویکتورسن وکیل مدافع او نبوده است. 

به گفته شین‌بت و پلیس، ویکتورسن می‌دانست که برای اطلاعات ایران کار می‌کند و وظایفی از جمله رسم گرافیتی، مخفی کردن پول، پخش اعلامیه و آتش زدن خودروها در پارک هایارکون در تل‌آویو را انجام داده بود و برای آن بیش از ۵ هزار دلار دریافت کرده بود. 

طبق تحقیقاتی که توسط سرویس‌های امنیتی عمومی شده است، او بعدها با طرح ترور یک شخصیت اسرائیلی، پرتاب نارنجک به داخل یک خانه و تلاش برای دستیابی به یک تفنگ تک‌تیرانداز، کلت‌های کمری و نارنجک‌های ترکش‌دار موافقت کرده بود. 

به گفته سرویس‌های امنیتی، او دوست دختر خود را نیز جذب کرده بود که مأموریت داشت افراد بی‌خانمان را برای عکاسی از تظاهرات استخدام کند.

جاناتان سال، پریسا حافظی / خبرگزاری رویترز