يكشنبه ۱ تير ۱۴۰۴ -
Sunday 22 June 2025
|
سیدعلی پورطباطبایی / اعتماد
هفت سال پیش وقتی بنیانگذاران پلتفرم «کارزار» در یک کافه دورهم آمدند تا مرجعی برای جمعآوری امضاهای مردمی ایجاد کنند، تصوری از اینکه تنها چند سال بعد به عنوان یک مرجع معتبر برای شنیدن صدای مردم تبدیل شوند، نداشتند. نام کارزار اگرچه قبل از سال ۱۴۰۰ نیز در بین فعالان و کنشگران اجتماعی و اهالی رسانه آشنا بود، اما در میان مردم به سبب کارزار مقابله با طرح صیانت مشهورتر شد. طرحی که برای محدود کردن دسترسی به فضای مجازی تدوین شده بود و قرار بود در کمیسیون اصل ۸۵ بررسی شود - مشابه روشی که قانون عفاف و حجاب طی کرده است - اما کنشگران مدنی و فعالان اجتماعی از ابزارهای مختلف از جمله ثبت یک کارزار و پیگیری آن استفاده کردند.
در این میان کارزار مقابله با طرح صیانت از مرز یک میلیون امضا گذشت و در نهایت مجموعه کنشهای مدنی موفق به متوقف کردن بررسی طرح صیانت در مجلس شد. کارزار به گفته بنیانگذاران آن برای رساندن صدای بیصدایان به تصمیمگیران و دیگر بخشهای جامعه استفاده میشود و حالا به جایی رسیده که به عنوان یک پلتفرم مطالبهگر به رسمیت شناخته شده است. استارتاپ اجتماعی کارزار دوشنبه شب به مناسبت گذر از ۴ میلیون امضا میزبان تعدادی از نویسندگان پرمخاطبترین، محبوبترین و موثرترین کارزارهای خود بود و در این نشست، معاون راهبردی رییسجمهور، سخنگوی دولت، رییس مرکز ارتباطات مردمی ریاستجمهوری نیز حضور داشتند.
با کمک مردم از ۴۰ میلیون گذشتیم
«حامد بیدی» مدیرعامل پلتفرم اجتماعی کارزار، در این مراسم آمارهایی از فعالیت کارزار ارائه کرد و گفت: «بیش از ۱۷ میلیون شهروند ایرانی در کمپینهای کارزار تا امروز مشارکت کردهاند که این آمار مربوط به ۳۴ هزار کمپین ثبت شده است.» وی مجموعه امضاهای این تعداد کمپین را، بیش از ۴۰ میلیون امضا عنوان کرد و گفت: «ما از مرز ۴۰ میلیون امضا عبور کردهایم و تا امشب به ۴۰ میلیون و ۲۵۷ هزار و متوسط ماهانه یک میلیون امضا رسیدهایم که در نوع خود کمنظیر است. هر ماه ۹۲۰ کارزار جدید به طور متوسط ایجاد میشود و بیش از ۶۷۰۰ نفر شهروند ایرانی داریم که حداقل ۱۰۰ کارزار را امضا کردهاند.»
بیدی افزود: «کارزار یک استارتاپ اجتماعی است که خود را به عنوان یک فناوری شهروندی همراه با جامعه تعریف کرده است. کارزارها از طریق شبکههای اجتماعی، رسانهها، نامههای رسمی، سمنها و کنشگران مورد پیگیری قرار میگیرند و بدون همراهی آنها به نتیجه رسیدن کارزارها کمتر اتفاق میافتد.» مدیرعامل پلتفرم اجتماعی کارزار از شهریور ۱۴۰۱ و اتفاقات مرتبط با آن به عنوان یکی از ناامیدکنندهترین زمانها برای امید به تغییرات اجتماعی یاد کرد و گفت: «در سال ۱۴۰۱ میانگین امضاهای مردم در مهرماه به کمتر از ۵۰ هزار امضا رسید، در حالی که ماه شهریور میانگین امضاها یک میلیون در ماه بود که این نشان از ناامیدی مردم به تاثیرگذاری کارزارهای آنلاین برای ایجاد تغییر است. اما اقبال به کارزارها دوباره در حال رشد است و از تابستان امسال دوباره به میانگین گذشته نزدیک شده و اکنون از آن گذر کرده است.» بیدی افزود: «کارزار تهدید بزرگی برای حکومتهای تمامیتخواه و فرصت بزرگی برای حکومتهای مردمی است.»
وفاق یعنی شنیدن صدای مردم
«محمدجواد ظریف» معاون راهبردی رییسجمهور مهمان ویژه نشست ۴۰ میلیونی شدن کارزار بود. وی با بیان اینکه تقاضای بخشهای مختلف دولت برای ارتباط با کنشگران کارزار و جامعه مدنی مایه خرسندی است، اظهار کرد: «ما تلاش کردیم خودمان جایی را برای پلتفرم ارتباط مردم با دولت راهاندازی کنیم اما منصرف شدیم. بعد از هماهنگی میان بخشهای مختلف دولت که متقاضی ارتباط با جامعه مدنی هستند، تفاهمنامهای میان معاونت راهبردی و کارزار امضا میشود تا کارزارها در بخشهای مختلف دولت پیگیری شوند.»
وی با طرح این پرسش که معنای وفاق چیست، اظهار کرد: «وفاق یعنی نمیخواهیم در حاکمیت دعوا کنیم؟ یا یعنی درون حاکمیت با هم صحبت کنیم؟ برخی معتقدند توسعه زمانی محقق میشود که در حاکمیت درگیری نباشد. این بد نیست، اما به هر صورت ۵۰درصد در انتخابات رای ندادند.» معاون راهبردی رییسجمهوری یادآور شد: «در بیشتر کشورها ۲۰ تا ۲۵درصد سراغ صندوق رای نمیروند و این در همه کشورها طبیعی است. اما اینجا ۵۰درصد تصمیم گرفتند که سراغ صندوق رای نروند. شاید ناامید شدند و گفتند فایدهای ندارد. وفاق یعنی صدای آنان را هم بشنویم. این دستاورد مهمی است، به شرطی که به مردم به چشم تهدید نگاه نکنیم.»
بعد از ۲۲۰ سال توان دفاع از سرزمین خودمان را داریم
ظریف با اشاره به انتشار مقالهای از وی در نشریه فارنافرز و روزنامه اطلاعات اظهار کرد: «ما بعد از ۲۲۰ سال به شرایطی رسیدهایم که توان دفاع از سرزمین خودمان را داریم و اطمینان داریم. همیشه نگران بودیم اتفاقی رخ بدهد و ما امنیت و سرزمینمان را از دست بدهیم. امروز میتوانیم به راحتی بگوییم هیچکس فکر نمیکند ایران لقمه چرب و نرم و قابل خورده شدن است. دیگر هیچ کس فکر نمیکند مثل جنگ جهانی اول و دوم، یکی شمال یا جنوب کشور ما را بگیرد، یا مثل شوروی، آذربایجان را بگیرد و بعد مردم ما به قحطی و گرسنگی بیفتند. کسی فکر نمیکند به این شرایط برگردیم و این دستاورد بزرگی است.»
معاون راهبردی رییسجمهوری تاکید کرد: «حال زمان این است که به مردم به چشم تهدید نگاه نکنیم. نباید به ایرانیان خارج از کشور به چشم تهدید نگاه کنیم که اگر فرزند کسی خارج از کشور بود یا خارج از کشور به دنیا آمده بود، نتواند در کشور مسوولیت به عهده بگیرد. بسیاری از ایرانیان خارج از کشور حاضرند برای ایران فداکاری کنند. ما باید به آنان به چشم فرصت نگاه کنیم.»
حضور زنان یک فرصت است نه تهدید
وی ادامه داد: «در این صورت کارزار برای ما یک فرصت است، فرصتی است که میتوانیم نگرانیهای مردم را بشنویم تا سیاستی که با نیت خوب و پاک برای کمک به مردم اتخاذ شده است اما ضرر میزند، دنبال نشود.»
ظریف با تاکید بر اینکه باید حضور زنان را به عنوان فرصت ببینیم نه تهدید و امنیت آنان را هم تامین کنیم، افزود: «فضای مجازی را به عنوان فرصت ببینیم. ما همه چیز را مدیون مردم هستیم. اگر برای اولین بار در ۲۲۰ سال اخیر توانستیم از مرز و بوم کشور رفع تهدید کنیم، فرزندان همین مردم در نیروهای مسلح این کار را کردند. مردم ما و ایرانیان ما و منطقه ما، برای ما تهدید نیستند.»
معاون راهبردی رییسجمهوری گفت: «از کارزار برای پیدا کردن بازوی آگاهی، استفاده کنیم. این یعنی وفاق و یعنی بفهمیم ۵۰ درصدی که در انتخابات شرکت نکردند، چه میخواهند. وفاق یعنی گفتوگو. گفتوگو به معنای شنیدن است نه گفتن. شنیدن تمرین میخواهد ولی حرف زدن تمرین نمیخواهد. قرآن نیز بیش از هر چیز به شنیدن توصیه میکند و میگوید گروهی هستند که از حیوان بدتر هستند و آنان گوش شنیدن ندارند. ما دولتیها باید یاد بگیریم بشنویم؛ موعظه خوب است اما شنیدن بهتر است. اول باید بشنویم و بعد عمل کنیم.»
راهکاری برای پاسخگو شدن دولت
«فاطمه مهاجرانی» سخنگوی دولت دیگر سخنران این مراسم بود. او گفت: «از اینکه در جمع شما هستم که بیش از ۴۰ میلیون امضا را جمع کردهاید، خوشحال هستم. کاری که شما در حال انجام آن هستید و هر یک امضایی که جمع میکنید، تلاش برای خوردن یک فیل بزرگ به نام پاسخگو نبودن است.»
سخنگوی دولت با اشاره به تلاشهای نویسندگان کارزارهای پرامضا و دست اندرکاران این پلتفرم افزود: «شما در حال گسترش فرهنگ پاسخگو بودن هستید. در بستر دینی ما به شدت روی حق مردم و پاسخگو بودن تاکید شده است اما در حکومتها کمتر آن را دیدهایم. در تاریخ ایران به طور مشخص والیان همواره احساس میکردند که رابطه میان مردم و حکومت، رابطه ارباب و رعیت است، اما حالا این فضا شکسته است و البته ۴۰ و اندی سال برای تمرین دموکراسی خیلی کم است.»
در کنار طرح سوال، پاسخ را هم بگویید
مهاجرانی از کنشگران مدنی خواست تا به پاسخگویی دولت کمک کنند و اظهار داشت: «کارزار کمک میکند تا مسوولان پاسخگو باشند. در بسیاری از موارد مسوولان میخواهند پاسخگو باشند، اما نمیدانند پاسخ چیست. خوب است در کنار طرح سوال، پاسخ نیز داده شود. در بسیاری از موضوعات تعریف مشترک وجود ندارد و فهم مشترکی در مورد واژگان مثل امنیت به وجود نیامده است، به همین دلیل کار شما بسیار ارزشمند است.»
سخنگوی دولت افزود: «حضور افرادی چون ظریف، رمضانخواه، جلاییپور، جوادی یگانه و من در این جمع به معنای امید است و من آمدهام بگویم که این را امضا میکنم. این جامعه بارها به مو رسیده اما پاره نشده است و به نظر میرسد این شیوه درستی است برای اینکه ما صداها را بشنویم.» مهاجرانی به پاسخگویی حوزه سخنگویی دولت به مطالبات کارزارها اشاره کرد و گفت: «ما در اولین جلسه سخنگویی یک سوال از کارزار را پاسخ دادیم زیرا معتقدم این شیوه خوبی است. اصل هویت ما برای جامعه مدنی است و باید به گونهای رفتار کنیم که به جامعه مدنی برگردیم.»
پیگیری یک مطالبه از طرح آن مهمتر است
«محمدرضا جوادی یگانه»، عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و رییس مرکز ارتباطات نهاد ریاستجمهوری دیگر سخنران این مراسم بود که به غیبت خود در مراسم روز جهانی علوم اجتماعی برای حضور در جمع کنشگران مدنی اشاره کرد و گفت: «فرصتهای محدودی وجود دارد که اگر درست استفاده نشود، ناامیدی را بیشتر میکند.» وی افزود: «رسانه ترسناک نیست؛ اما چیزی که براساس تجربه شخصی من از رسانه و ثبت یک مطالبه مهمتر است، پیگیری آن است. نگاه بروکراتیک در سیستم دولتی مهم است و بخشی از مشکلات مهم در جامعه ایران توسط کنشگران مطرح میشود که حل این مشکلات نیازمند عظم و تصمیم و تلاش همگانی است.»
رییس مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاستجمهوری با اشاره به موثر بودن پیگیریهای کنشگران افزود: «پیگیریهای کنشگران جواب میدهد. مثلا در مورد بازنشستگان من در متن موضوع هستم و میبینم که پیگیریها موثر است. در سیستم دولتی وقتی مشکل پیدا میشود، مقصر کسی است که این مشکل به وی اعلام و اطلاعرسانی شده ولی اقدام لازم را انجام نداده است.»
موفقیتهای کوچک در زندگی مردم موثر است
عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اهمیت کارزارهای کوچک در زندگی مردم اظهار داشت: «تقاضاهای زیر هزار امضا زیاد است و اکثرا برای مشکلاتی است که قابل حل بوده و اما مشکل تعداد کمی از مردم است. لذا فقط موثر بودن کارزار با تقاضای خیلی بزرگ را نبینید. تقاضاهای خیلی بزرگ باید تغییرات خیلی بزرگ ایجاد بکند که سبب رفع آن مشکلات شود، اما تقاضاهای کوچک با یک پیگیری از استاندار یا مسوول مربوطه قابل حل است و به موفقیت میرسد.»
وی افزود: «ممکن است موفقیتهای کوچک در لحظات دشوار دیده نشود اما اینها زندگی مردم را بهتر میکند، لذا توصیه من این است که این کارزارهای کوچک منتهی به موفقیت به اطلاع مردم رسانده شود.»
جوادی یگانه تصریح کرد: «فقط یک نهاد مدنی مطالبهگر کافی نیست؛ بلکه کارزار باید تکثیر شده و صداهای متعدد بلند شود. باید آگاه باشیم که آدمها راحتتر از آنچه فکر میکنیم پاسخ میدهند و مطالبهگری در سطوح میانی و خرد خیلی موثر بوده و اگر پیگیری شود، قابل تحقق است.»
صدای بیصدایان باید شنیده شود
«متین رمضانخواه» پژوهشگر سیاستگذاری اجتماعی و معاون مرکز تحقیقات راهبردی ریاستجمهوری نیز در این نشست به اهمیت دادن دولت به شنیدن صدای مطالبهگران جامعه مدنی اشاره کرد و گفت: «از هنگام استقرار در معاونت راهبردی، یکی از مطالبات دکتر ظریف این بود که صدای بیصدایان و جامعه مدنی شنیده شود. قبلا در مرکز بررسیهای استراتژیک سامانهای وجود داشت، اما نتوانسته بود به اندازه لازم مفید واقع شود و یک نظر این بود که آن را احیا کرده یا سامانه جدیدی در دولت ایجاد شود، اما ما بر این باور هستیم که آدمها از دولت میروند ولی سامانههایی که ایجاد میکنند، باقی میمانند و تبدیل به رقیبی برای بخش خصوصی میشوند.»
وی افزود: «پس از بررسی اثرگذاری سامانههای مطالبهگر، در جلسهای که با آقای بیدی به عنوان مدیرعامل کارزار داشتیم به این نتیجه رسیدیم که این سامانه دولتی جدید ممکن است دیگر سامانههای غیردولتی را تضعیف کند. از این رو قرار شد به جای اینکه یک سامانه دولتی صدای مردم راه بیندازیم، نوعی اعتبار به سامانههای بیرونی بدهیم و از همه سامانهها حمایت کنیم.»
صدای من در مراحل مختلف شنیده نشد
در بخش دیگری از این مراسم، سخنان نویسندگان کارزارهای پرامضا و پرمخاطب در سالهای گذشته بود. کارزارهایی که اثرگذاری اجتماعی زیادی داشته یا سبب گسترش مطالبهگری در حوزه خود شده و به موفقیت رسیدهاند. «مریم شهریاری» نویسنده کارزار مطالبه اجرای قانون حمایت از معلولان که در این نشست از طرف ۱۴۴ هزار معلول و سالمند و ۵۰ هزار نیروی شاغل و ۳۱۰۰ مرکز توانبخشی سخن میگفت، اظهار داشت: «کارزاری را برای کمک به گروه معلولان و مراکز ارایه توانبخشی به این گروه و اجرای قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت ایجاد کردم و تقاضای ما این است که تبصره یک ماده ۷ حمایت از گروه افراد دارای معلولیت را اجرا کنید.»
وی افزود: «چرا من به کارزار روی آوردم؟ چون در مراحل مختلف صدای من شنیده نشد. در جلسات سازمانهای مختلف شرکت کردم و به این نتیجه رسیدیم که کارزاری راه بیندازیم. جلسه ویژهای در کارزار هم داشتیم، ولی مطالبه ما همچنان مانده است و هنوز صدای من شنیده نشده است و من پیگیر جواب هستیم.»
معماری شبکه در ایران باید غیر متمرکز شود
سعید سوزنگر از نویسندگان کارزار پر مخاطب طرح صیانت در این نشست به لزوم بیطرفی شبکه و غیرمتمرکز شدن آن اشاره کرد و گفت: «مفهوم بیطرفی شبکه در تمامی بخشهای شبکه ما در کشور، در حال نقض است.»
وی به آلوده بودن شبکه کشور به بدافزار اشاره کرد و گفت: «در سه سال اخیر به آلودهترین کشور در زمینه بدافزارها تبدیل شدهایم و موبایلهای مردم به سبب فیلتر شدن گوگل پلی در معرض آسیبهای زیادی قرار گرفته است.»
امنیت زنان را ندیده نگیرید
حبیب پیران، نویسنده کارزار درخواست تصویب لایحه امنیت زنان با ۷۶ هزار امضا در سخنانی با اشاره به اینکه مسائل زنان در کشور از توجه کافی برخوردار نیست، اظهار داشت: «مسائل زنان اکثرا نادیده گرفته میشود و در سه ماهه نخست سال جاری، ۴۹ مورد قتل ناموسی زنان گزارش شده است. لایحه تامین امنیت زنان ۱۳ سال است که در مجلس به نتیجه نرسیده اما لایحه عفاف و حجاب در اولویت قرار گرفته و تصویب میشود و این نشان میدهد که برخی از مطالبات زنان کلا دیده نمیشود.»
اقتصاد آبمحور، کشور را از بین میبرد
محمد درویش، فعال محیطزیستی و نویسنده کارزار موفق مقابله با قطع درختان تهران، فرصت برای تغییرات راهبردی را کم دانست و گفت: «زمان کم است و باید کارهای زیادی انجام شود.» وی با اشاره به امضای سند مقابله با اقتصاد آبمحور گفت: «این سند در دولت قبلی امضا و ابلاغ شد و معنای آن، این است که باید از مصرف آب در کشور کم شده و جلوی خشک شدن تالابها گرفته شود. برای اولین بار است که قرار است ۱۵ هزار مگاوات برق در برنامه هفتم از طریق انرژیهای تجدیدپذیر ایجاد شود و نباید این فرصت را از دست بدهیم. باید نشان بدهیم که اهل عمل هستیم و مردم ما منتظر خبرهای خوب هستند.»
شکایت از مطالبهگران را متوقف کنید
محمدمهدی کلانتری، نویسنده کارزار حفظ بافت تاریخی شیراز، گزارشی از فعالیتهای کنشگران مدنی برای حفظ بافت تاریخی شیراز در سالهای گذشته ارائه کرد و گفت: «۸ هکتار از بافت تاریخی به اسم اتصال بینالحرمین تخریب شد. سپس در دولت آقای احمدینژاد اتفاقات دیگری افتاد که در دولت آقای روحانی متوقف شد. اما تصرف بافت تاریخی دوباره در دولت سیزدهم طرح به راه افتاد و اختیارات را به استان تفویض کردند.» وی افزود: کارزاری در همان زمان راه انداختیم و با مطالبه شبانهروزی، دیوان تفویض اختیار استانی را باطل کرد و سپس میراث فرهنگی ۳۶۰ هکتار را ثبت ملی کرد. اکنون در معرض شکایتهای مختلف هستیم و همین دیروز شکایت دوم از من برای انتشار مطالبی پیرامون مطالبهگری ثبت شده است که از دولت انتظار میرود با حمایت حقوقی جلوی این شکایتها را بگیرد.»
رفع فیلتر میراث کنشگران مدنی و اینترنت است
میلاد نوری، از نویسندگان کارزار طرح صیانت با اشاره به نقش مطالبهگران مدنی و کنشگران اینترنت در مقابله و مخالفت با فیلترینگ گفت: «اگر رفع فیلتری اتفاق بیفتد نتیجه تلاشهای کسانی است که برای مقابله با آن تلاش کردند. اگر سیاستمداران اکنون به دنبال رفع فیلتر هستند، نتیجه این تلاشها است و اخیرا گفتهاند که دیگر کاری نمیتوان کرد و چارهای جز رفع فیلتر نداریم.» وی افزود: «من بارها به خاطر دعوت از مردم برای رای دادن مورد مواخذه افراد قرار گرفتهام چون امید به تغییر با مراجعه به صندوق رای را ترویج کردهام. امیدوارم این بار این مطالبهگری در رفع فیلترینگ به نتیجه برسد و دیگر کسی ما را به خاطر کنشگری مدنی مواخذه نکند.»
باز کردن مسیر اعتراض مسالمتآمیز احتمال بروز خشونت را کاهش میدهد
محمدرضا جلاییپور، دیگر سخنران این نشست بود و به عنوان نویسنده کارزار در آن شرکت داشت. وی با اشاره به مشارکت طولانیمدت خود در این پلتفرم اجتماعی گفت: «من بیش از ۱۰ کارزار بالای ۱۰۰ هزار امضا را ثبت کردهام که بخشی از آنها با اسم مستعار بوده که در بین آنها کارزارهای پربازدید توقف حکم بازداشت شروین حاجیپور و کارزار شفافسازی فرآیند انتخاب کابینه هم قرار دارد.»
وی افزود: «در جامعهای که تشکل و تحزب ضعیف است، کارزار موثر است و این یکی از ظرفیتهای جامعه ایران است. وقتی مسیرهای اعتراضات مسالمتآمیز را باز میکنید، احتمال بروز اعتراض خشونتآمیز کاهش مییابد به شرطی که به آنها توجه کنید.» جلاییپور تصریح کرد: «مطالعه کارزارها سبب شناختن مطالبات جامعه میشود، مثل کارزارهای محیطزیستی که در صدر است و نشان از توجه مردم به محیطزیست دارد. البته کارزار موثر است ولی کافی نیست، به همین دلیل لازم است که در کنار کارزار و به عنوان مکمل، گامهای دیگری نیز برداشته شود. یک گام مکمل این است که نهادهای دیگر مثل احزاب و سمنها هم به آن بپیوندند و شبکهای از افراد ذینفع نیز پای کار بیایند که در این صورت احتمال به نتیجه رسیدن زیاد است.»
امضای تفاهمنامه میان کارزار و معاونت راهبردی ریاستجمهوری
امضای تفاهمنامه میان کارزار و معاونت راهبردی ریاستجمهوری با حضور محمدجواد ظریف از برنامههای مراسم ۴۰ میلیونی شدن امضاهای کارزار بود. در این تفاهمنامه که به همت مرضیه ادهم، مسوول اداره رصد و پایش معاونت راهبردی ریاستجمهوری منعقد شد، حمایت از کارزارهای مختلف و رساندن و پیگیری آنها از بخشهای مختلف دولت، مورد تفاهم واقع شده است. براساس این تفاهمنامه با چارچوب طراحی شده، کارزارها در هر مرحله براساس تعداد امضاها و مخاطبانی که کسب کردهاند، در بخشهای مختلف دولت پیگیری میشوند. کارزارهای بالای ۱۰ هزار امضا در سطح استانداریها و ادارات و کارزارهای بالای ۱۰۰ هزار امضا در هیات دولت پیگیری میشوند.
| |||||||||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2025 | editor@iran-emrooz.net
|