وفاق ملی سهمیه‌بندی پست‌ها نیست

مهدی بیک اوغلی / اعتماد

اگر قرار باشد دو کلیدواژه اختصاصی و مهم در گفتمان مسعود پزشکیان، استخراج شود، واژه‌هایی چون «عدالت و رفع تبعیض» در کنار دولت «وفاق ملی» در راس این مفاهیم قرار می‌گیرند. اما هر اندازه که مقوله عدالت و ضرورت رفع تبعیض برای اکثریت ایرانیان روشن و مبرهن است، موضوع تشکیل دولت وفاق ملی، همراه با ابهام و غبار‌آلود است.

برخی معتقدند دولت وفاق ملی مانند دولت ائتلافی در ساختارهای سیاسی سایر جوامع است که با حضور احزاب مختلف شکل گرفته و یک کلیت سیاسی را ایجاد می‌کند. گروهی دیگر از تحلیلگران اما بر خلاف این رویکرد نظر می‌دهند و دولت وفاق ملی را کاملا متمایز از دولت‌های ائتلافی تحلیل و تفسیر می‌کنند. به نظر می‌رسد هدفی که مسعود پزشکیان و یاران نزدیکش از دولت وفاق ملی دنبال می‌کنند رهیافتی است که نهایتا منجر به اجماع نخبگانی و تحقق آشتی ملی می‌شود. پزشکیان تلاش می‌کند به سال‌ها دوری، تجزیه، دشمنی و کشمکش میان جریانات مختلف سیاسی پایان داده و رویارویی آنها را به تلاش برای اخذ دستاوردهای بیشتر تقلیل دهد.

به اعتقاد پزشکیان هر فرد و جریانی به اندازه تخصص و شایستگی و کارآمدی که دارد می‌تواند در دولت وفاق ملی سهم داشته باشد، منوط بر آنکه در راستای گفتمان دولت مستقر عمل کند. اعتماد در امتداد گفت‌وگوهای قبلی در این زمینه، این‌بار سراغ اشرف بروجردی بانوی اصلاح‌طلب ایرانی رفته تا در باب چیستی و چگونگی دولت وفاق ملی و سایر موضوعات مطروحه طی روزهای اخیر صحبت کند.

بروجردی ضمن تشریح ویژگی‌های دولت وفاق ملی از دولت پزشکیان می‌خواهد قبل از هر گزاره دیگری به ضرورت توجه به کارآمدی و تخصص افراد توجه کند و بعد جنسیت، دین و جناح او را مد نظر قرار دهد. به اعتقاد این فعال سیاسی، وفاق ملی به معنای سهمیه‌بندی پست‌ها نیست.

*‌ طرح موضوعاتی چون دولت وفاق ملی از سوی مسعود پزشکیان این روزها بازخوردهای زیادی پیدا کرده، اما هنوز معنای دولت وفاق ملی برای جامعه ایرانی چندان روشن نیست. شما این مقوله را چطور ارزیابی می‌کنید؟

‌ برخی افراد و گروه‌ها و شاید عموم مردم وقتی صحبت از دولت وفاق ملی می‌شود، تصور می‌کنند منظور دولت ائتلافی است. درحالی که معنای دولت وفاق ملی با دولت ائتلافی فرق دارد. دولت وفاق ملی یعنی زمانی‌که مدیر، وزیر یا کارگزاری از تخصص لازم برخوردار است، در صورت نیاز بدون توجه به خاستگاه سیاسی و جناحی او، به فعالیت‌هایش ادامه دهد. از زمانی که صحبت از تشکیل دولت وفاق ملی شده، برخی اصولگرایان تصور می‌کنند معنای آن سهمیه‌بندی پست‌ها است. آقای پزشکیان از دل گفتمان جدید خود که در آن عدالت و وفاق جایگاه ویژه‌ای دارد به دنبال استفاده از همه ظرفیت‌های کشور است. نمی‌توان گفت وفاق ملی یعنی اینکه حتما باید از جریان مقابل دولت در کابینه استفاده شود و آنها هم بدون توجه به گفتمان اصلاحی دولت، هر کاری که دولت داشته باشند، انجام دهند. تنها افراد و گروه‌هایی می‌توانند بخشی از دولت وفاق ملی باشند که تعارضی با گفتمان و منش دولت مسعود پزشکیان نداشته باشند.

‌* ایران با چالش‌های اساسی بسیاری مواجه است. فقر گسترده، فیلترینگ، تحریم‌ها و نهایتا برخوردهای سلبی در موضوعات فرهنگی و اجتماعی، ظرفیت‌های کشور را هدر داده است. اخیرا تصویری از برخورد تند عوامل انتظامی با ۲ دختر ایرانی منتشر شد که بازخوردهای منفی بسیاری پیدا کرد. چگونه می‌توان به این چالش‌ها پایان داد؟

‌ نظرخواهی از مردم، گام نخست هر حرکت اصلاحی است. مردم در جریان انتخابات ۱۴۰۳ نشان دادند که به چه گفتمانی تمایل دارند. آقای پزشکیان درباره تعامل، تنش‌زدایی، پایان دادن به برخوردهای سلبی با جوانان و زنان و شایسته‌سالاری سخن گفتند و مردم به این گفتمان رای دادند. امروز زمان تحقق مطالبات رسیده است. باید از مردم نظرخواهی شود که آیا با این برخوردهای سلبی و تند موافقند یا نه؟ وقتی این نظرات استخراج شد، این وظیفه دولت است که زمینه تحقق مطالبات مردم را فراهم سازد. باید با مردم تعامل کرد و از طریق آموزش و فرهنگ‌سازی، سطح فهم عمومی را ارتقا داد. اگر این فرهنگ‌سازی و آموزش‌ها صورت گیرد، شک نکنید که مردم بهترین انتخاب و خودشان ناهنجاری‌ها را رفع می‌کنند.

‌* براساس اعلام مسوولان، کابینه چهاردهم به زودی و طی روزهای ابتدایی هفته آینده معرفی می‌شوند. در آرایش کابینه مسعود پزشکیان و یاران نزدیک او جایگاه ویژه‌ای را به زنان، جوانان، قومیت‌ها و ادیان مختلف که سال‌ها تحت تبعیض بوده‌اند، تخصیص داده‌اند. آرایش کابینه را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

‌ قبل از هر چیز درخصوص کابینه باید به شایستگی و تخصص و کارآمدی افراد توجه کرد. تخصص و کارآمدی ارجح بر جنسیت، دین و سن و سال افراد دارد. اگر تخصص و توانایی وجود داشته باشد، عملکردهای مثبت شکل می‌گیرد و اگر توانایی و کارآمدی وجود نداشته باشد، فرقی ندارد زن وزیر باشد یا مرد، جوان روی کار باشد یا پیر، اهل تسنن سکان هدایت را به دست گرفته باشند یا اهل تشیع. در عین حال در تاریخ معاصر ایران برخی اقشار و گروه‌ها با تبعیض منفی بسیار مواجه بوده‌اند. باید اعتماد به نفس این اقشار (زنان، اهل تسنن، جوانان و...) را ارتقا داد تا در یک بازه زمانی چند دهه‌ای به جایگاه اصلی خود برسند. لازم است حتما از جوانان استفاده بیشتری شود. لازم است اهل تسنن هم متناسب با جایگاه و اندازه و شایستگی که دارند، در مدیریت کشور حضور جدی داشته باشند. ما باید روی اشتراکات‌مان دست بگذاریم و این‌قدر به تفاوت‌ها اهمیت ندهیم. اشتراکات ما شامل انسان بودن و ایرانی بودن است. پس از این موارد است که پای سایر موارد مانند مسلمان بودن و جناح‌بندی‌های دیگر به میان می‌آید.

‌* برخی افراد و گروه‌های تندرو اما نگرانند که حضور زنان، اهل تسنن و جوانان مشکلاتی را برای کشور ایجاد کند.

‌ اتفاقا تجربیات ایران نشان می‌دهد که استفاده از همه ظرفیت‌ها گره‌گشاست. مثلا در یک نمونه خاص، آقای سپنتا نیکنام هموطن زرتشتی ما در شورای شهر یزد فعالیت کرده و تاثیر بسیار مثبتی هم ایجاد کردند. او در روند حل و فصل مشکلات مردم نقش مثبتی ایفا کرد و جلوه‌ای از ایران با همه زیبایی‌هایش ارائه کرد. تفاوت مذهب یا جنسیت نباید بهانه‌ای به دست برخی افراد و جریانات بدهد که سایر اقشار را حذف کرده و کشور را یک‌دست دراختیار یک جریان اقلیت قرار دهند.

‌* اتفاقا همین خالص‌سازی‌ها و نگاه‌های تک‌بعدی به مسائل کشور باعث شد تا حداقل ۵۰درصد ایرانیان در مهم‌ترین آوردگاه سیاسی کشورمان مسیر عدم مشارکت را انتخاب کنند. دولت چگونه می‌تواند حداقل بخشی از این جمعیت مردمی را وارد عرصه کنشگری مثبت کند؟

‌ معتقدم اگر فرصت در تبلیغات انتخابات بیشتر بود و مسعود پزشکیان وقت افزون‌تری برای بیان دیدگاه‌ها ‌و دیدارهای چهره به چهره با مردم داشت، مشارکت در انتخابات بسیار بیشتر می‌شد، اما وقوع حادثه غیرمترقبه سقوط بالگرد رییس‌جمهور سابق باعث شد تا انتخابات در یک بازه زمانی کوتاه برگزار شود. مردم اما نشان دادند که به دنبال تغییر هستند و افراد صادق را به عنوان کارگزاران ارشد در صدر می‌نشانند. چه کسانی که به پزشکیان رای دادند و چه افرادی که مسیر عدم مشارکت را انتخاب کردند، خواستار تغییر وضع موجودند، بنابراین دولت و حاکمیت باید زمینه تغییر قطار مدیریت و سیاست‌گذاری را فراهم سازند.

‌* اگر قرار بود توصیه‌ای به مسعود پزشکیان داشته باشید به چه موضوعی اشاره می‌کردید؟

‌ من سال‌هاست که آقای پزشکیان را می‌شناسم و ایشان را قبول دارم. تواضع، فروتنی، صداقت، همراهی با مردم و نهایتا دلسوزی برای کشور ویژگی‌هایی است که پزشکیان را به رییس‌جمهوری متفاوت بدل می‌کند. تا زمانی که پزشکیان خودش باشد و از اصول و دیدگاه‌هایش عدول نکند، مردم هم او را تنها نگذاشته و زمینه موفقیت او را فراهم می‌کنند. تحقق عدالت، رفع تبعیض، شایسته‌سالاری، رفع فقر و توسعه کشور مهم‌ترین مطالباتی است که مردم دارند و پزشکیان هم وعده تحقق آنها را داده است.