فرمانده گردان‌های عزالدین قسام کیست؟

چهره نگاری گاردین از فرمانده گردان‌های عزالدین قسام؛ محمد ضیف کیست؟

مقامات اسرائیلی می‌گویند ضیف که نام اصلی او محمد دیاب ابراهیم المصری است، هدف حمله هوایی روز شنبه بود که به گفته مقامات بهداشتی محلی، چندین ساختمان در خان یونس را با خاک یکسان کرد و ۹۰ نفر را کشت.

وزارت بهداشت غزه روز شنبه اعلام کرد که در جریان حمله هوایی رژیم اسرائیل به منطقه‌ای میان المواصی و شهر خان‌یونس در نوار غزه، دست‌کم ۷۱ فلسطینی کشته شدند. اسرائیل می‌گوید که در این حمله، هدف محمد ضیف فرمانده گردان‌های عزالدین قسام (شاخهٔ نظامی حماس) و از طراحان حمله ۷ اکتبر به جنوب اسرائیل بوده است.

هنوز روشن نیست که آیا محمد ضیف در حمله بامداد شنبه کشته شده است یا خیر؛ یک مقام نظامی اسرائیل به خبرنگار رویترز گفته است که هنوز در حال بررسی و راستی آزمایی نتایج این حمله هستند. حماس نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد که ادعاهای اسرائیل که رهبران این گروه را هدف قرار داده، نادرست است و تنها تلاشی برای توجیه این حمله مرگبار محسوب می‌شود. گاردین در گزارشی به دنبال پاسخ این پرسش رفته که محمد ضیف فرمانده گردان‌های عزالدین قسام کیست؟

«محمد ضیف» رئیس شاخه نظامی حماس و یکی از مغز متفکران حمله غافلگیرانه این گروه در ۷ اکتبر است. مقامات اسرائیلی می‌گویند ضیف که نام اصلی او «محمد دیاب ابراهیم المصری» است، هدف حمله هوایی روز شنبه بود که به گفته مقامات بهداشتی محلی، چندین ساختمان در خان یونس را با خاک یکسان کرد و ۹۰ نفر را کشت.

ضیف که با تجربه، توانا و کاملاً متعهد به سازمان اسلام‌گرای حماس است، از حداقل هفت تلاش برای ترور اسرائیل جان سالم به در برده است. سوال این است که آیا این مرد ۵۸ ساله از تلاش هشتم اسرائیل هم جان سالم به در برده است؟ اگر اسراییل چنین شخصیت مهمی از حماس را ترور کرده باشد می‌تواند آن را به عنوان یک گام بزرگ به سوی پیروزی مدنظر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور دانست.

نیروهای ارتش اسرائیل تاکنون تنها گفته‌اند که این حمله بر اساس «اطلاعات دقیق» بوده و به ضیف اصابت کرده است. اما این نیروها کشته شدن او در این عملیات را تایید نمی‌‌کنند. ضیف در زبان عربی به معنای «مهمان» است، نامی که به او به دلیل تلاش‌هایش برای فرار از سوء قصد اسرائیل با جابه‌جایی مکان و اقامت در خانه‌های حامیان حماس داده شده است.

او در سال ۱۹۶۵ در یک اردوگاه آوارگان در خان یونس، در جنوب شهر غزه متولد شد، یکی از ده‌ها اردوگاهی که برای اسکان برخی از فلسطینیانی که در جنگ‌های پیرامون ایجاد اسرائیل در سال ۱۹۴۸ مجبور به ترک خانه‌های خود شده بودند، برپا شده بود. خانواده او فقیر بودند اما ضیف توانست در دانشگاه اسلامی غزه تحصیل کند. ضیف زمانی که حماس در سال ۱۹۸۷ در اولین ماه‌های انتفاضه اول یا قیام فلسطینی‌ها تأسیس شد به آن پیوست.

ضیف با همکاری نزدیک با یحیی سنوار، رهبر فعلی حماس در غزه، خیلی زود استعداد خود را برای عملیات نظامی و امنیت داخلی نشان داد. در سال ۱۹۸۹ توسط اسرائیل دستگیر شد و حدود ۱۶ ماه را در بازداشت گذراند. در طول دهه ۹۰، ضیف به برنامه‌ریزی و اجرای بمب‌گذاری‌های انتحاری در اسرائیل کمک کرد که برای از بین بردن روند صلح جاری و انتقام از ترور رهبران حماس طراحی شده بودند.

منابع نزدیک به حماس می‌گویند که ضیف در یکی از تلاش‌های گذشته اسرائیل برای کشتن او، یک چشم خود را از دست داده و از ناحیه یک پا آسیب جدی دیده است. برخی می‌گویند او روی ویلچر می‌نشیند و عده‌ای دیگر این ادعا را رد کرده و می‌گویند که او در راه رفتن عادی مشکل دارد و می‌لنگد. همسر، پسر هفت ماهه و دختر سه ساله او در جریان جنگ غزه در سال ۲۰۱۴ در حمله هوایی اسرائیل کشته شدند.

در سال‌های اخیر، ضیف بر تلاش‌های حماس برای ساخت موشک‌های مؤثرتر در غزه و مجموعه تونل‌های عظیم در سراسر قلمرو نظارت داشته است. همچنین گمان می‌رود که او وظیفه آموزش شبه‌نظامیانی را که سال گذشته به اسرائیل حمله کردند بر عهده داشته باشد.

هرچند که توانمندی نظامی حماس در جریان چندماه گذشته از جنگ غزه تحلیل رفته است، اما تونل‌ها همچنان نقش محافظت از سینوار و دیگر رهبران این سازمان را برعهده دارند. به گفته مقامات فلسطینی، تهاجم اسرائیل به غزه تاکنون بیش از ۳۸۰۰۰ کشته برجای گذاشته و بسیاری از مناطق را به ویرانه تبدیل کرده است. گمان می‌رود که ضیف عملیات نظامی را از تونل‌ها و احتمالاً مخفیگاه‌های دیگری بر روی زمین در غزه هدایت می‌کند، اگرچه او هرگز دیده نشده بود.

تنها چهار تصویر از ضیف شناخته شده است: یکی در ۲۰ سالگی، دیگری نقابدار، تصویری از سایه او که هنگام پخش نوار صوتی سخنرانی او در ۷ اکتبر استفاده شد، و یکی از آنها توسط اسرائیل در جمع آوری اطلاعات میلیون‌ها فایل کامپیوتری در طول تهاجم جاری به غزه.

گاردین در انتهای این چهره نگاری با اشاره به اینکه احتمالا تایید یا تکذیب نهایی مرگ ضیف مدتی طول خواهدکشید، می‌نویسد: مرگ او در اسرائیل به عنوان یک دستاورد بسیار مهم برای ارتش اسرائیل مورد استقبال قرار خواهد گرفت و برای نخست وزیر، بنیامین نتانیاهو، یک امتیاز مثبت خواهدبود. این بدان معناست که دو نفر از سه فرد ارشد حماس در غزه - که سال گذشته توسط مقامات ارشد اسرائیل به عنوان عاملان حمله ۷ اکتبر معرفی شدند، اکنون حذف شده‌اند؛ مروان عیسی، معاون شاخه نظامی حماس در ماه مارس کشته شد. یحیی سینوار هنوز زنده است.

جماران