کاپ ۲۸ دوبی: سلطان الجابر کیست؟

ناوین سینگ خادکا
گزارشگر محیط‌زیست، بی‌بی‌سی

وقتی امارات متحده عربی، میزبان امسال کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، در ماه ژانویه اعلام کرد که ریاست آن را به سلطان احمد الجابر سپرده است، فعالان این حوزه در سراسر دنیا از کوره در رفتند.

آن‌ها پیش از آن هم بابت برگزاری این کنفرانس در کشوری نفتی ابراز ناراحتی کرده بودند، و انتصاب مدیر شرکت ملی نفت ابوظبی به عنوان رئیس این کنفرانس هم بر نگرانی‌های آن‌ها افزود.

امارات متحده عربی، از اعضای اوپک، یکی از ده تولیدکننده بزرگ نفت در جهان است. دانشمندان می‌گویند برای غلبه بر بحران اقلیمی باید انتشار آلاینده‌های ناشی از نفت، گاز و زغال‌سنگ را به سرعت و به میزان قابل توجهی کاهش داد.

سازمان اوپک گزارش داده است که شرکت ملی نفت ابوظبی تحت هدایت آقای الجابر در سال ۲۰۲۲ روزانه ۴ میلیون بشکه نفت تولید کرد که نسبت به تولید روزانه ۳.۶ میلیون بشکه در سال ۲۰۲۱ افزایش چشمگیری داشت.

او همچنین ضرب‌العجل این شرکت برای افزایش تقریبا دو برابری تولید تا سقف ۵ میلیون بشکه در روز را از سال ۲۰۳۰ به ۲۰۲۷ جلو انداخته است.

”نقش دوگانه”

هارجیت سینگ، رئیس بخش استراتژی سیاسی جهانی شبکه بین‌المللی کارزار اقلیمی، می‌گوید “انتقاداتی که متوجه دکتر سلطان الجابر شده است عمدتا به خاطر نقش دوگانه او به عنوان شخصیتی کلیدی در صنعت نفت و رئیس کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۲۳ بوده است.”

اما استدلال اصلی آقای الجابر این است که ما نمی‌توانیم بدون جلب حمایت صنعت نفت بر بحران اقلیمی غلبه کنیم.

آقای الجابر در سال ۱۹۷۳ در ام‌القیوین، یکی از شیخ‌نشین‌های امارات، متولد شد و به خاطر چند منصب بلندمرتبه‌ای که در دست دارد از چهره‌های شاخص این کشور به شمار می‌رود.

او ازدواج کرده و چهار فرزند دارد، در عین حال وزیر صنعت و فناوری‌های پیشرفته امارات و فرستاده ویژه این کشور در امور اقلیمی نیز است، منصبی که ابتدا بین سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۶ در دست داشت و در سال ۲۰۲۰ دوباره به آن بازگشت.

البته وظایف آقای الجابر که تحصیل‌کرده دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در رشته مهندسی شیمی و نفت است به این‌ها خلاصه نمی‌شود. او در کنار ریاست بر شرکت ملی نفت مدیر مصدر نیز است، شرکتی که در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت می‌کند و حالا در بیش از ۴۰ کشور حضور دارد.

این شرکت که در سال ۲۰۰۶ تاسیس شد عمدتا در پروژه‌های مربوط به انرژی‌های خورشیدی و بادی سرمایه‌گذاری کرده است و می‌تواند ۱۵ گیگاوات انرژی تولید کند، رقمی که برای کاهش انتشار بیش از ۱۹ میلیون تن دی‌اکسید کربن در سال کافی است. همانند شرکت ملی نفت، مصدر نیز برنامه‌های جاه‌طلبانه‌ای دارد، و می‌خواهد ظرفیت خود را تا سال ۲۰۳۰ به ۱۰۰ گیگاوات برساند، و در ادامه نیز آن را دو برابر کند.

او در عین حال از دانشگاه کالیفرنیا مدرک کارشناسی ارشد مدیریت کسب‌وکار گرفته است و دوره دکترای اقتصاد و کسب‌وکار خود را نیز در دانشگاه کاونتری بریتانیا گذرانده است. گفته می‌شود که او به عنوان مدیر شرکت مصدر نقش مهمی در ترغیب آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر برای اسکان در امارات متحده عربی ایفا کرده است.

امارات متحده عربی وعده داده است که تا سال ۲۰۵۰ به انتشار صفر خالص برسد، تصمیمی نامعمول برای کشوری که اقتصادش عمدتا بر پایه تولید نفت و گاز استوار است. اما کامل توضیح نداده است که چطور می‌خواهد به این هدف برسد - یا این هدف چطور می‌تواند با برنامه شرکت ملی نفت برای اکتشاف میدان‌های جدید نفتی و گازی وفق داده شود.

۱۱۱ میلیارد بشکه ذخایر نفتی

به گزارش اوپک، ذخایر نفتی اثبات‌شده امارات ۱۱۱ میلیارد بشکه است.

در سال ۲۰۰۹، آقای الجابر از طرف بان کی-مون، دبیرکل وقت سازمان ملل متحد، به عضویت گروه مشاور در امور انرژی و تغییرات اقلیمی این سازمان منصوب شد - و سه سال بعد به خاطر تلاش‌هایش برای پیشبرد فناوری‌های انرژی پاک به منظور کاهش تهدیدات تغییرات اقلیمی جایزه قهرمانان زمین را از سازمان ملل متحد دریافت کرد.

اما هیچ یک از این دستاوردها برای منتقدان او که می‌گویند هدف اصلی آقای الجابر پیشبرد منافع صنعت نفت است قانع‌کننده نیست.

آن‌ها برای اثبات ادعای خود به برنامه شرکت متبوع او برای دو برابر کردن تولید نفت در چهار سال آینده اشاره می‌کنند.

در گذشته انتقاداتی راجع به حضور نمایندگان صنایع انرژی‌های فسیلی در کنفرانس‌های اقلیمی مطرح شده است و اتهاماتی نیز مبنی بر تاثیرگذاری آن‌ها بر تصمیمات نهایی مطرح بوده است.

اما آقای الجابر در ماه سپتامبر به روزنامه نیویورک تایمز گفت که کنفرانس‌های اقلیمی قبلی به خاطر حمله‌های متقابلی که فعالان اقلیمی و تولیدکنندگان انرژی‌های فسیلی به یکدیگر کرده‌اند دستاوردهای لازم را نداشتند.

او به این روزنامه گفت “ما چرا داریم با این صنایع می‌جنگیم؟ مبارزه برای کاهش انتشارات باید بر کاهش انتشارات در همه جا متمرکز باشد، و مهم نیست که نفت و گاز باشد یا دیگر صنایع.”

اما فعالان اقلیمی می‌گویند تقصیر به گردن تولیدکنندگان انرژی‌های فسیلی است.

آقای سینگ که در مذاکرات کنفرانس کوپ۲۸ نقش ایفا می‌کند معتقد است “ما فعالان اقلیمی هیچ اعتمادی به تولیدکنندگان انرژی‌های فسیلی نداریم، چون نه تنها گذشته آن‌ها پر است از تکذیب و ایجاد مانع، بلکه با پخش اطلاعات غلط نیز اتخاذ تصمیمات اقلیمی موثر را به تاخیر انداخته‌اند.”

آقای الجابر همچنین می‌گوید که فناوری به تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی کمک خواهد کرد که تولید کربن خود را به صفر برسانند.

اما دانشمندان می‌گویند که فناوری‌هایی مانند جداسازی و ذخیره‌سازی کربن هنوز توانایی خود را اثبات نکرده‌اند و دستاوردهای اندکشان نیز در مقیاس لازم در دسترس نیست.

به گفته آقای سینگ “تولیدکنندگان سوخت‌های فسیلی حالا دارند استفاده از فناوری‌های اثبات‌نشده و ناکارآمد، مثل جداسازی و ذخیره‌سازی کربن، را ترویج می‌کنند تا بر عمر سوخت‌های فسیلی بیافزایند و مانع از گذار فوری به فناوری‌های سبزتر بشوند.”

”نقشه بستن قراردادهای نفتی”

با ادامه جنجال بر سر ریاست او بر کنفرانس کوپ۲۸، بی‌بی‌سی روز ۲۷ نوامبر خبر از درز اسنادی داد که نشان می‌دهند امارات متحده عربی می‌خواهد با ۱۵ کشور بر سر قراردادهای نفتی مذاکره کند.

این اسناد که در اختیار روزنامه‌نگاران مستقل مرکز گزارش‌های اقلیمی که با بی‌بی‌سی همکاری می‌کنند قرار گرفته بود توسط تیم اماراتی برگزارکننده کنفرانس کاپ۲۸ برای ملاقات با حداقل ۲۷ دولت خارجی پیش از شروع کنفرانس در روز ۳۰ نوامبر آماده شده بود.

آقای الجابر می‌گوید که کشورش قصد ندارد که از این کنفرانس برای انعقاد قراردادهای نفتی و گازی استفاده کند.

او روز ۲۹ نوامبر در یک کنفرانس خبری گفت که هدف این گزارش بی‌اعتبار کردن ریاست کاپ۲۸ بوده است. به گفته او “این اتهامات غلط است، نادرست است، اشتباه است و نادقیق.”

کنفرانس در دوبی قطعا آقای الجابر را در مرکز توجه‌ها قرار خواهد داد - حتی بیش از آنچه که بعد از انتصاب به ریاست کاپ۲۸ در ماه ژانویه متوجه او شد.