هنری کیسینجر٬ وزیر خارجه پیشین آمریکا درگذشت

هنری کیسینجر، وزیر خارجه پیشین ایالات متحده و مشهورترین دیپلمات آمریکایی، چهارشنبه هشتم آذرماه در ۱۰۰ سالگی درگذشت.

شرکت مشاوره کیسینجر خبر در گذشت این دیپلمات آمریکایی را که نقش مهمی در تحولات تاریخی در دوران جنگ سرد داشت، اعلام کرد.

هنری کیسینجر در دوران وزارت خارجه خود نقش مهمی در رخدادهای بزرگ جهانی از جمله خروج آمریکا از جنگ ویتنام، برقراری روابط دیپلماتیک با چین و کاهش تنش با اتحاد جماهیر شوروی برعهده داشت.

ریچارد نیکسون، رئيس جمهور وقت آمریکا در سال ۱۹۶۹، هنری کیسینجر را به عنوان مشاور امنیت ملی خود منصوب کرد.

رویکرد هنری کیسینجر به رویدادهای جهانی، در چارچوب جنگ سرد و رویارویی با اتحاد جماهیر شوروی بود. او از نظریه پردازانی در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شد که نگاهی «عملگرا» به منازعات و درگیری‌ها در سطح بین‌المللی داشت.

در حالی که بسیاری از هنری کیسینجر به خاطر نقش و تجربه گسترده‌اش در عرصه روابط بین‌الملل ستایش می‌کردند، منتقدان او٬ به نقش آقای کیسینجر در حمایت از حکومت‌های دیکتاتوری به ویژه در آمریکا لاتین اشاره می‌کنند.

آقای کیسینجر وزیر خارجه وقت ایالات متحده در سال ۱۹۷۳ به همراه له دوک توو، همتای ویتنام شمالی به دلیل توافق برای پایان دادن به جنگ ویتنام برنده جایزه صلح نوبل شدند. اما له دوک تووبه از پذیرش این جایزه خودداری کرد. به‌رغم امضای توافق صلح، جنگ دو سال بعد ادامه یافت.

هنری کیسینجر در این دوران در تحولات دیگری همچون جنگ ۱۹۷۳ یوم کیپور بین مصر و سوریه با اسرائیل و همچنین جنگ بین هند و پاکستان در سال ۱۹۷۱ نقش ایفا کرد.

آقای کیسینجر همچنین در اوج جنگ سرد، طراح اصلی برقراری رابطه آمریکا و چین بود.

او حتی پس از کناره‌گیری از دولت آمریکا، نقش سیاستمدار ارشد حزب جمهوری‌خواه را در عرصه سیاست خارجی به عهده داشت.

کیسینجر که از او با عنوان معمار سیاست خارجی ایالات متحده یاد می‌شود، یکصد سال پیش، روز ۲۷ مه ۱۹۲۳ در خانواده‌ای یهودی در آلمان به دنیا آمد.

او پیش از آغاز جنگ جهانی، در سال ۱۹۳۸ توانست به همراه پدرش که معلم مدرسه بود و مادر و برادرش از آلمان بگریزد و به ایالات متحده برود.

کیسینجر اگرچه ابتدا در ایالت نیویورک سکنی گزید، اما به ماساچوست و دانشگاه هاروارد رفت و در حوزه روابط بین‌الملل از این دانشگاه فارغ التحصیل شد. او سال ۱۹۸۵ در مصاحبه‌ای گفت: «فکر می‌کردم که حسابدار بشوم. هیچ وقت فکر نمی‌کردم که در هاروارد تدریس کنم. حتی خوابش را هم نمی‌دیدم که وزیر خارجه ایالات متحده بشوم.»

در حقیقت، سیر حوادث او را به این مسیر کشاند. هنری کیسینجر جوان هنگامی که در کلاس‌های شبانه دبیرستان درس می‌خواند در یک کارخانه تولید فرچه اصلاح کار می‌کرد. پس از اتمام دبیرستان وارد رشته حسابداری در سیتی کالج نیویورک شد، اما قبل از فارغ‌التحصیلی به سال ۱۹۴۳ وارد ارتش شد.

او در ارتش با اولین استاد خود آشنا شد، فریتز کریمر پناهنده آلمانی و دانشمند علوم سیاسی که او را متقاعد کرد به هاروارد برود، جایی که در سال ۱۹۵۰ مدرک کارشناسی و در سال ۱۹۵۴ نیز دکترای خود را گرفت.

«سلاح‌های هسته‌ای و سیاست خارجی» (۱۹۵۷) اولین کتاب پروفسور جوان بود، اثری درباره چگونگی انطباق سلاح‌های جدید و فوق مخرب با الزامات دیپلماسی که عرصه سیاست خارجی را متحول کرد.

جاه‌طلبی‌های کیسینجر فراتر از دانشگاه بود. او برای اندیشکده‌ها مقاله می‌نوشت و در شورای امنیت ملی و وزارت امور خارجه آمریکا در زمان روسای جمهور جان اف کندی و لیندون جانسون، سمت مشاور را به عهده گرفت.

کیسینجر در سال ۱۹۶۸ از نیکسون حمایت کرد که این امر برای او منصب مشاور امنیت ملی کاخ سفید را به ارمغان آورد. اما در اواخر سال ۱۹۷۳، با درگیر شدن نیکسون در رسوایی واترگیت که منجر به پایان ریاست جمهوری او و استعفای ویلیام راجرز از سمت وزارت خارجه آمریکا شد، کیسینجر سکان دیپلماسی آمریکا را در دست گرفت و این سمت را تا ژانویه ۱۹۷۷ پس از شکست فورد از جیمی کارتر در انتخابات ریاست جمهوری حفظ کرد.

او در یک رخداد بی‌سابقه که حاکی از نفوذ مطلقش بود، به مدت دو سال همزمان مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه بود که طی این مدت توانست ایده «تنش‌زدایی» با بلوک شرق را پیش ببرد.

او با این که سال‌ها در کابینه روسای جمهور آمریکا نبود، اما هیچ‌گاه فرصت مشاوره به کاخ سفید را از دست نمی‌داد به طوری که همواره از پنت‌هاوس خود در منهتن به واشینگتن در رفت و آمد بود.

رادیو فردا

***

کسینجر: «برای من ایران همیشه مهم بود»

- «برای من ایران همیشه مهم بوده است. احترام من به ایران بر اساس ایدئولوژی یا نظام سیاسی حاکم بر ایران نبوده و نیست، بلکه ریشه در عمق استراتژیک ایران دارد. ایران حایز اهمیت ژئوپلیتیک و دارای تمدن غنی و فرهنگ انسانی عمیق است. خوب است از ابتدا بین روابط شخصی و مصالح ملی تفکیک  ایجاد کنیم. ما با شاه و رژیم گذشته رابطه شخصی ویژه‌ای نداشتیم (نه اینکه روابط شخصی ما بد باشد) بلکه ایران را به عنوان عامل اصلی ثبات در منطقه می‌دیدیم. امریکا در آن شرایط تاریخی و سیاسی با ایران منافع مشترک بسیاری داشت. ملاحظات راهبردی امریکا و جغرافیای سیاسی ایران بود که منافع دو کشور را به هم نزدیک می‌کرد.»
- «من باید یک اقرار دیگر هم بکنم، من اصلا شناختی از خمینی تا زمانی که یک باره در فضای رسانه‌ای جهان مطرح شد، نداشتم. ما اصلا تصور نمی‌کردیم که خطری از جانب جریانهای اسلامی و به ویژه روحانیون بر ضد شاه وجود دارد. من هیچ گزارش اطلاعاتی و امنیتی مهمی در مورد خمینی دریافت نکرده بودم. البته من در چند سال منتهی به انقلاب دیگر وزیر امور خارجه نبودم ولی گزارش‌های مهم و راهبردی را مرتبا دریافت می‌کردم.»
- «نباید می‌گذاشتیم شاه به نقطه غیرقابل بازگشت برسد.»
- «من سیاستی دارم که می‌گویم «هر وقت در شرایطی قرار داری که نمی‌دانی چه می‌کنی، دوستت را حمایت کن». البته بهتر است بدانی چه می‌کنی ولی اگر نمی‌دانی چه خبر است بهتر است دوستت را حمایت کنی.»
(منبع جماران)

دنیای سیاست در فقدان نابغه / احمد زیدآبادی

هنری کیسینجر یک قرن تمام زیست و لحظه‌ای از آن را هدر نداد.
بسیاری علاقمندند او را مورد داوری اخلاقی قرار دهند و داوری اخلاقی در بارهٔ شخصیت نابغه‌ای چون او، آنگونه که پنداشته می‌شود، چندان هم سهل و آسان نیست.
کیسینجر در پشت نظریه‌ها و افکارش در بارهٔ نظم بین‌الملل و چگونگی جلوگیری از فروپاشی آن، نگاهی به سرشت انسان و سیاست به معنای بازی قدرتِ دسته‌جمعی داشت که خوشبینی در عمق آن رنگ می‌باخت.
از همین رو، جهان و بازی‌های سیاسی آن را با خونسردی می‌نگریست و شاید همین خصلت او را به کشف زاویای تاریک و پنهانی در حوزهٔ کارش هدایت می‌کرد که بر دیگران ظاهر نمی‌شد.
پس فارغ از داوری اخلاقی، کیسینجر حق بزرگ و بی‌بدیلی بر گردن همهٔ کسانی دارد که می‌خواهند جهان را خارج از تفسیرهای رمانتیک و ماهیت قدرت را همانگونه که کار می‌کند، فهم و دریافت کنند.
در غیاب کیسینجر عالم دیپلماسی گویی بزرگ خود را از دست داده است، همانطور که با مرگ اینشتین، علم فیزیک بزرگ خود را از دست داد.