چرا مصر با ورود فلسطینی‌ها به سینا مخالفت می‌کند؟

جیدا طه / بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی

بعد از آن که اسرائیل حملات هوایی به غزه را به تلافی حمله ۷ اکتبر حماس آغاز کرد، این سوال مطرح شد که آیا مصر حاضر می‌شود کسانی را که از نوار غزه فرار می‌کنند،‌ در خاک خود بپذیرد.

از آن زمان دولت مصر بارها مخالفت شدید خود را با هر گونه مهاجرت جمعی از غزه به داخل این کشور اعلام کرده و گفته است که چنین اتفاقی به معنای پایان آرمان فلسطینی‌ خواهد بود.

با وجود این منتقدان همچنان تردید دارند که عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر، با افزایش فشارهای اسرائیل و غرب برای تغییر این وضعیت به ازای مشوق‌های اقتصادی ، بتواند هم‌چنان بر سر موضع خود بماند.

کسانی که نسبت به موضع قاهره تردید دارند، به سابقه دولت مصر در فروش دارایی‌های کشور برای نجات اقتصاد، و واگذار کردن جزایر دریای سرخ به عربستان اشاره می‌کنند.

با وجود این بعید به نظر می‌رسد که مصر بخواهد چنین قماری را با سینا تکرار کند؛ شبه جزیره‌ای که از نظر امنیت ملی اهمیت ویژه‌ای برای مصر دارد و جایی که به گفته ناظران، فلسطینیان ممکن است برای همیشه همانجا بمانند.

صحرای سینا چه اهمیتی برای مصر دارد؟

دلیل مخالفت مصر با ورود گروهی فلسطینیان به شبه جزیره سینا، با دلایل ضد مهاجرتی کشورهای دیگر متفاوت است.

مصر همین الان هم میزبان جمعیت بزرگی از پناهجویان است و از این موضوع برای جلب حمایت‌های اقتصادی بین‌المللی استفاده کرده است.

اما ماجرا درباره فلسطینی‌ها و صحرای سینا متفاوت است. علاوه بر نگرانی از پایان یافتن آرمان فلسطینی -که قاهره به عنوان دلیل اصلی مخالفت خود از آن یاد می‌کند- شبه جزیره سینا اهمیت بسیار زیادی برای مصر دارد تا حدی که آن را خط قرمز خود می‌داند.

مصری‌ها سال ۱۹۷۳ برای باز یافتن کنترل این منطقه با اسرائیل وارد جنگ شدند. این نبرد هنوز هم به عنوان یک پیروزی مهم برای مصر به صورت گسترده‌ای جشن گرفته می‌شود.

به همین دلیل موقعیتی که در آن حتی احتمال از دست دادن کنترل صحرای سینا مطرح شود - مخصوصا به اسرائیل - با مخالفت جدی در مصر روبرو می‌شود.

صحرای سینا از نظر افکار عمومی در مصر اهمیت بسیار بیشتری از جزایر تیران و صنافیر در دریای سرخ دارد که مصر در سال ۲۰۱۷ کنترل آنها را به عربستان سعودی واگذار کرد. صحرای سینا که در حاشیه مدیترانه و دریای سرخ، قاره آفریقا را به آسیا وصل می‌کند، اهمیت جغرافیایی خاصی دارد.

هر گونه تهدید علیه این منطقه وضعیت کانال سوئز را به خطر می‌اندازد که از نظر اقتصادی و همین طور هویت ملی برای مصر‌ی‌ها بسیار مهم است.

چرا تهدید صحرای سینا، تهدیدی برای سیسی است؟

بعضی ناظران در مصر استدلال می‌کنند که جنگ غزه باعث نجات سیاسی سیسی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری مصر شده که قرار است در ماه دسامبر، ماه آینده میلادی، برگزاری شود.

چند روز قبل از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، صحنه سیاسی مصر شاهد فعالیت‌هایی نادر بود که پیش از آن مدت‌ها خبری از آن نبود. بحث‌های فضای مجازی و رسانه‌ای روی نامزدهای بالقوه‌ای متمرکز بود که خود را برای شرکت در انتخابات آماده می‌کردند؛ به ویژه احمد طنطاوی،‌ چهره مخالف دولت و نماینده سابق پارلمان که به عنوان تنها رقیب واقعی سیسی از او نام برده می‌شد.

در جریان تجمع‌های انتخاباتی طنطاوی، که انتقاد صریح از سیسی بخش جدایی‌ناپذیر آن بود، شعارهای دوره قیام ۲۰۱۱ علیه حسنی مبارک داده می‌شد که نشان از افزایش نارضایتی عمومی از دولت عبدالفتاح سیسی بود.

اما با شروع جنگ اسرائیل با حماس در غزه، توجه عمومی بلافاصله به این مسئله جلب شد و انتخابات در حاشیه قرار گرفت.

هم‌زمان آقای سیسی به تبلیغ دولت خود به عنوان حامی مردم فلسطینی ادامه داد که به نظر می‌آمد جزو برنامه‌های تبلیغاتی و انتخاباتی او باشد.

دفتر او حتی دیدارش با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، را برای اولین بار به صورت زنده پخش کرد؛ اقدامی که از دید هواداران او تلاشی برای نشان دادن جایگاه مصر در جهان بود.

در اقدامی دیگر که آن هم برای اولین بار رخ داد، آقای سیسی گفت که میلیون‌ها مصری برای نشان دادن حمایت خود از فلسطینی‌ها و مخالفت با مهاجرت جمعی آنها از غزه به خیابان‌ها می‌آیند که نشان از این داشت که رئیس جمهور مصر می‌خواهد توانایی خود برای بسیج حمایت عمومی و همین طور پذیرش عقاید به صورت دموکراتیک را به نمایش بگذارد. با وجود این در جریان تجمع‌ها و در پی شعارهایی که علیه سیسی داده شد، عده‌ای دستگیر شدند.

مجموع این شرایط باعث می‌شود تصور این که سیسی با قمار بر سر صحرای سینا خود را در معرض واکنش شدید عمومی در مصر قرار دهد، بعید به نظر بیاید.

تاثیر شورشیان اسلامگرا در صحرای سینا چیست؟

هر گونه ورود جمعی فلسطینیان از غزه به عنوان تهدیدی امنیتی برای صحرای سینا محسوب می‌شود که صحنه نبردی طولانی با شورشیان اسلامگرا بوده و از زمان به قدرت رسیدن عبدالفتاح سیسی در سال ۲۰۱۴ یکی از اولویت‌های اصلی دولت او بوده است.

صدها نفر از نیروهای ارتش و پلیس در حملات شبه نظامیان وابسته به شاخه مصرِ گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) کشته شده‌اند، گروهی که با عنوان «داعش ولایت سینا» شناخته می‌شود.

سیسی آشکارا درباره این موضوع صحبت کرده است که چگونه حضور فلسطینی‌ها در صحرای سینا آن را به پایگاهی برای حمله به اسرائیل تبدیل خواهد کرد.

در این میان القاعده هم در یک فراخوان بسیج عمومی خواهان اتحاد قبایل صحرای سینا شده تا با حرکت به سوی مرز، محاصره غزه را بشکنند.

یک عامل موثر دیگر در منطقه موضوع ساکنان شبه جزیره سینا است که در جریان مبارزه دولت با شورشیان اسلامگرا در آن سکنی داده شده‌اند. این افراد خواهان بازگشت به سرزمین‌های خودشان هستند.

علاوه بر این مصر هر آنچه از دستش بربیاید انجام خواهد داد تا مانع از نفوذ حماس -شاخه‌ای منشعب از گروه ممنوع‌الفعالیت اخوان المسلمین در مصر- در قالب پناهجویان غزه به صحرای سینا شود.