با وزیر دفاع جدید اوکراین آشنا شوید

واشنگتن پست / جماران

یک سال و نیم پس از تهاجم روسیه به اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، وزیر دفاع جدید را معرفی کرد: رستم عمروف، یک تاتار کریمه که در بخش خصوصی پیشرفت کرد و نقشی کلیدی در برخی از مذاکرات مهم جنگ ایفا کرد.

انتصاب عمروف، که پارلمان باید آن را در روزهای آینده رسمی کند، پس از استعفای الکسی رژنیکوف، که در نوامبر ۲۰۲۱ به این سمت منصوب شده بود، صورت گرفته است.  تغییر در سطح کابینه در راستای کمپین مبارزه با فساد زلنسکی در اوکراین صورت می گیرد. فساد مالی در دولتمردان معضلی بومی در اوکراین به شمار می رود اما دولتمردان غربی که حالا دوستان زلنسکی محسوب می شوند موضع سختگیرانه‌ای در این زمینه دارند.

این تصمیم زلنسکی برای مبارزه با فساد  به ویژه در پاسخ به شروط تعیین شده از سوی اتحادیه اروپا برای حفظ وضعیت کی‌یف به عنوان نامزد پیوستن به این نهاد مهم اروپایی اتخاد شده است.

به گزارش فرانس‌‌پرس، اخیراً چندین مورد رسواییِ فساد در اوکراین شناسایی و رسانه‌ای شده است که یکی از آنها به وزارت دفاع این کشور مرتبط می‌شود.

البته رژنیکوف در هیچ پرونده فسادی متهم نشده  و زلنسکی نیز او را به تخلف متهم نکرده است. با این حال، در طول جنگ، اتهامات اختلاس مقام‌های بلندپایه، گریبان وزارت دفاع را گرفته است. وزیر دفاع اوکراین بر میلیاردها دلار تسلیحات و سایر کمک های نظامی ارسال شده توسط متحدان اوکراین نظارت دارد.

عمروف به عنوان یک مذاکره کننده ماهر و مبارز ضد فساد شهرت دارد. اما او قرار است زمام نهادی را  در دست بگیرد که همزمان که با اتهام‌های فساد دست و پنجه نرم می‌کند گرفتار شک ضدحمله در منطقه جنوب شرق اوکراین هم هست.

رستم عمروف کیست؟

پس از تصویب پارلمان، عمروف سمت خود را به عنوان رئیس صندوق املاک دولتی، که یک سال است آن را اداره می‌کند، ترک خواهد کرد.  در آنجا، او به دلیل ایجاد حسابرسی‌های گسترده و از بین بردن فساد و سوء استفاده از منابع مالی مورد تحسین قرار گرفت. عمروف در مصاحبه‌ای در ماه اکتبر به مجله فوربس گفت که تیم او “انحصاراً به نفع اوکراین” عمل می‌کند و کسانی که “انگیزه‌های پنهان” دارند باید شغل جدیدی پیدا کنند.

او هم  شبکه گسترده ای از منابع انسانی را در اختیار دارد و هم بخشی از مذاکرات پرمخاطره از زمان آغاز جنگ اوکراین بوده است. یک ماه پس از حمله به اوکراین، عمروف بخشی از هیئت اوکراینی بود که مذاکرات اولیه را با روسیه انجام داد. (مذاکرات صلح از آن زمان متوقف شده است.) او به مذاکره در مورد معامله غلات دریای سیاه - که مسکو در ماه جولای از آن خارج شد - همراه با تبادل زندانیان کمک کرد. او در جریان دیدار زلنسکی از عربستان سعودی و امارات متحده عربی به او پیوست.

پیشینه متنوع رستم عمروف نشان دهنده تاریخ چندفرهنگی اوکراین است. عمروف که در حال حاضر ۴۱ سال دارد در جمهوری ازبکستان متعلق به اتحاد جماهیر شوروی سابق به دنیا آمد، جایی که خانواده‌اش در زمان حکومت استالین تبعید شده بودند.

او همچنین از چهره‌های برجسته جامعه ترک‌تبارانِ تاتار ساکن در شبه جزیره کریمه است.  او و خانواده‌اش پس از آنکه تاتارها در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی اجازه بازگشت به کریمه را دریافت کردند بار دیگر در این شبه جزیره ساکن شدند تاتارهای کریمه یک اقلیت مسلمان سنی ترک  در میان بسیاری از اقلیت هایی که شوروی سرکوب کرد، هستند.

روسیه سال ۲۰۱۴ در اقدامی غیرقانونی که با محکومیت جامعه بین‌المللی و کشورهای غربی همراه شد کریمه را در پی برگزاری یک همه‌پرسی به خاک خود الحاق کرد. تاتارها که ۱۲ تا ۱۵ درصد از جمعیت کریمه را تشکیل می دهند، عمدتاً این همه‌پرسی را تحریم کردند. در نتیجه، مسکو مجمع قانون‌گذای سنتی اقلیت مسلمان تاتار در کریمه موسوم به مجلس را غیرقانونی اعلام کرد و آن را یک سازمان افراطی خواند که بسیاری از اعضای آن زندانی شدند.

عمروف در پارلمان ریاست مشترک پلتفرم کریمه را برعهده گرفت و تلاش‌های دیپلماتیک بین‌المللی را برای معکوس کردن روند الحاق این شبه جزیره به روسیه هماهنگ می‌کرد.

عمروف در تلاش برای ایجاد روابط دیپلماتیک و اقتصادی اوکراین با کشورهای خلیج فارس و ترکیه، از ریشه‌های تاتار کریمه خود استفاده کرد. او به مجله فوربس گفت: ما همچنین نشان می‌دهیم که مسلمانان اوکراین برای استقلال و حاکمیت وطن‌شان می‌جنگند.

از سال ۲۰۲۰، عمروف ریاست یک گروه ویژه برای پایان دادن به اشغال کریمه را بر عهده داشته است. او در سال ۱۹۹۱ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به همراه خانواده خود به کریمه بازگشت. او به فوربس گفت که آخرین بار در سال ۲۰۱۴ در آنجا بود و قصد دارد «پس از آزادسازی تمام سرزمین‌های اشغالی» به آنجا بازگردد.

به گفته دفتر مطبوعاتی او، عمروف چند زبانه است که اوکرائینی، تاتاری، روسی، ترکی و انگلیسی را در مدرسه شبانه روزی آموخته است. رستم عمروف سال ۲۰۰۴ وارد صنعت مخابرات شد و از سال ۲۰۱۹ به عنوان نماینده به عضویت پارلمان اوکراین درآمد.

واکنش‌ها به انتخاب عمروف چه بود؟

ویتالی شبونین، رئیس مرکز اقدام ضد فساد اوکراین، یک سازمان غیردولتی، نامزدی عمروف را احتمالا “بهترین تصمیم رئیس جمهور” خواند. او گفت: «تیم عمروف در صندوق املاک دولتی اقدام غیرممکن را در بررسی اختلاس انجام داد.»

تامیلا تاشوا، که ریاست جمهوری خودمختار کریمه مستقر در کی‌یف را بر عهده دارد و خود تاتار کریمه است، در فیس بوکش نوشت که عمروف اولین تاتار کریمه خواهد بود که به عنوان وزیر کابینه در اوکراین منصوب می‌شود. تاشوا گفت که نامزدی او یک سیگنال مهم برای جامعه اوکراین و همه شهروندان ما در کریمه است که اوکراین برای کریمه مبارزه خواهد کرد تا زمانی که از اشغال روسیه رهایی یابد. 

با این حال، برخی از منتقدان زلنسکی این نگرانی را مطرح کردند که عمروف فاقد تخصص نظامی در لحظه حساس جنگ است. یوری بوتوسوف، روزنامه‌نگار اوکراینی، عمروف را مردی دور از جنگ خواند که هیچ برنامه عملی نخواهد داشت و نمی‌داند چه باید بکند.

عمروف با چه چالش‌هایی روبروست؟

عمروف در روزهایی سکان وزارت دفاع را در اختیار می گیرد که  اخیراً چندین مورد رسواییِ فساد در اوکراین شناسایی و رسانه‌ای شده است که یکی از آنها به وزارت دفاع این کشور مرتبط می‌شود. براساس برخی گزارش ها وزارت دفاع این کشور پاییز ۲۰۲۲ برای تامین یونیفورم‌های زمستانی سربازان و اعضای نیروهای مسلح این کشور قراردادی را با یک شرکت ترکیه‌ای امضا کرد که قیمت آن‌ها پس از امضا به یکباره سه برابر شد.

اولکسی رژنیکوف، وزیر دفاع مستعفی اما پیش‌تر در واکنش به گزارش رسانه‌ها در خصوص این رسوایی اطمینان داده بود که نرخ‌های اعمال شده با آنچه تولید کنندگان ترکیه‌ای درخواست کرده بودند، مطابقت دارد. این دومین رسوایی فساد مرتبط با تدارکات نظامی در بطن وزارت دفاع اوکراین بود که جایگاه مقامات این وزارتخانه را طی سال‌های اخیر به تدریج متزلزل کرد.

گفتنی است که پیش‌تر، در پی افشاگری‌های رسانه‌ها و مطبوعات اوکراین، شماری از مسئولان ارشد این کشور به دلیل رسوایی فساد مرتبط با قرارداد خرید محصولات غذایی برای سربازان این کشور از سمت‌های خود برکنار شده بودند.

اولکسی رژنیکوف در بیانیه‌ای به واشنگتن پست گفته است که او تلاش‌هایی برای مبارزه با فساد در وزارتخانه‌اش انجام داده و در همین راستا «چند نفر از مقامات عالی‌رتبه وزارت دفاع از سمت‌های خود برکنار شدند و موضوع تحقیقات قرار گرفتند».

قبل از جنگ، فساد در اوکراین بیداد می کرد و زلنسکی مایل بود به متحدان غربی نشان دهد که کمک های نظامی به درستی هزینه می شود. اوکراین همچنین به دلیل یک ضد حمله کندتر از حد انتظار علیه نیروهای روسیه در جنوب شرقی این کشور تحت فشار است. در حالی که اوکراین دستاوردهایی داشته است، سربازان اوکراینی برای غلبه بر میادین مین و خطوط دفاعی پیچیده روسیه تلاش می‌کنند.