اتحاد عربی ترکیه در خلیج‌فارس

روزنامه اعتماد

«اعتماد» توافقات نظامی و اقتصادی اردوغان در عربستان را بررسی می‌کند

رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در نخستین مقصد از سفر خود به سه کشور حاشیه خلیج‌فارس، وارد جده شده و روز گذشته با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی دیدار کرد. این سفر نخستین سفر منطقه‌ای اردوغان پس از انتخاب مجدد به عنوان ریاست‌جمهوری است؛ سفری که به گفته کارشناسان به منظور جذب منابع مالی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی جهت خروج از بحران اقتصادی در ترکیه صورت گرفته است.

در همین رابطه اردوغان در سخنانی قبل از سفر به عربستان نیز تاکید کرد که همکاری‌های اقتصادی محور اصلی این سفرها را تشکیل می‌دهد. در واقع اردوغان تاکید کرده که دستور کار اولیه آنکارا برای سفر به سه کشور ثروتمند حاشیه خلیج‌فارس فعالیت‌های تجاری و پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشترک است؛ به‌طوری‌که علاوه بر جذب این سرمایه‌ها در داخل ترکیه، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که اردوغان قصد دارد ضمن عادی‌سازی روابط با بشار اسد، از سرمایه کشورهای عربی برای گرفتن دست بالا در بازسازی سوریه نیز استفاده کند.

همچنین در شرایطی که دولت ترکیه به تازگی اعلام کرده میزان صادرات این کشور در رکوردی بی‌سابقه به بیش از ۲ میلیارد دلار در روز رسیده است، اردوغان قصد دارد در دور جدید ریاست‌جمهوری خود از مزیت‌های اقتصادی ترکیه برای کسب درآمدهای ارزی به خصوص در میان اعراب خلیج‌فارس نهایت بهره‌برداری را انجام دهد.

دورنمای جذب سرمایه ۵۰ میلیارد دلاری

گفتنی است اردوغان که در این سفرها بیش از ۲۰۰ فعال اقتصادی ترکیه را به همراه خود برده، قرار است پس از دیدار با مقامات سعودی به قطر و پس از آن روز چهارشنبه به امارات سفر کند. رییس‌جمهوری ترکیه درخصوص اهمیت این سفرها اعلام کرده که روابط تجاری کشورش با عربستان، امارات و قطر از ۱.۶ میلیارد دلار به ۲۲ میلیارد دلار در طول ۲۰ سال گذشته افزایش یافته است.

حتی پیش از این سفر برخی ناظران معتقد بودند که ترکیه درنظر دارد در این تور عربی، نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار سرمایه اعراب را جذب کند؛ به‌طوری‌که طبق گزارش روزنامه حریت، ۴۰ میلیارد از این سرمایه‌گذاری احتمالا به واسطه قراردادهایی است که اردوغان در امارات منعقد خواهد کرد.

هدیه اردوغان به بن سلمان

در همین راستا دیدار روز گذشته اردوغان با بن سلمان در جده دو جنبه نمادین و استراتژیک داشت؛ جایی که اردوغان یک خودروی برقی ساخت ترکیه را به ولیعهد سعودی هدیه داد و او نیز اردوغان را با این خودرو به هتل محل اقامتش رساند. اما فارغ از جنبه‌های اقتصادی دیدار اردوغان از عربستان، بحث توافق دو کشور برای خرید پهپادهای ترکی بایکار از اهمیت مضاعف‌تری برخوردار است.

در این خصوص هر چند که وزارت دفاع عربستان، جزییات دقیقی از این توافق ارایه نکرده، اما گفته که یک قرارداد با شرکت ترکیه‌ای بایکار برای خرید پهپاد امضا کرده که هدف آن تقویت بنیه دفاعی و نظامی ریاض است. ازسوی دیگر درحالی آنکارا و ریاض شامگاه روز دوشنبه قراردادهایی در زمینه سرمایه‌گذاری مستقیم، صنایع دفاعی، انرژی و ارتباطات به امضا رسانده‌اند که مطابق با گزارشی که سایت «میدل ایست آی» منتشر کرده، مدیرعامل شرکت پهپادسازی بایکار در پیامی توییتری تصریح کرده که توافق دوجانبه به منظور ارسال پهپادهای ترکیه به عربستان، بزرگ‌ترین قرارداد صادرات تسلیحات دفاعی و هوایی در تاریخ دو کشور محسوب می‌شود.

لازم به ذکر است ماه گذشته میلادی بود که برخی منابع آگاه اعلام کردند که عربستان علاقه‌مند به ایجاد یک خط تولید مشترک پهپاد در جده است. در همین راستاست که مدیرعامل شرکت بایکار روز گذشته تاکید کرده در توافق جامعی که با سعودی‌ها به این منظور امضا ‌شده، قرار است همکاری‌هایی در زمینه انتقال فناوری و تولید مشترک میان دو کشور صورت بگیرد. همچنین آنکارا و ریاض یک توافق بزرگ جداگانه هم جهت خرید مهمات هوشمند از سوی عربستان انجام داده‌اند.

چرخش عربی

به گفته تحلیلگران سفر اردوغان به سه کشور عربستان، قطر و امارات در شرایطی صورت گرفته که هفته گذشته محمد شیمشک، وزیر اقتصاد ترکیه به منظور هماهنگی توافقات تجاری و اقتصادی به این کشورها سفر کرده بود. این توافقات در زمانی امضا شده که ترکیه به‌ شدت نیاز به منابع خارجی دارد و ذخایر ارزی این کشور نسبت به سال گذشته، ۷ برابر کاهش یافته است.

لذا آنکارا امیدوار است همزمان با توافقات سیاسی، امنیتی و نظامی، برخی قراردادهای زیرساختی را نیز برای شرکت‌های ترکیه‌ای در راستای طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان به دست آورد؛ امری که گفته می‌شود در طول ۲ دهه گذشته تعداد پروژه‌های پیمانکاران ترکیه‌ای به ارزشی معادل ۲۵ میلیار دلار رسیده و حالا با توجه به دو طرح عظیم شهر هوشمند نئوم و منطقه گردشگری ساحل دریای سرخ، قرار است صدها میلیارد دلار سرمایه دیگر نیز از سوی دولت سعودی به این طرح‌ها اختصاص یابد.

از سوی دیگر گفته می‌شود، رجب طیب اردوغان درحالی یکی از راهبردهای اصلی خود در دوره جدید ریاست‌جمهوری را اتحاد با کشورهای ثروتمند عربی خلیج‌فارس قرار داده که ترکیه به خصوص پس از بهار عربی دچار واگرایی‌های اساسی با امارات و عربستان شده بود. همچنین قتل جمال قاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی که در کنسولگری عربستان در استانبول صورت گرفت نیز یک نقطه تاریک در روابط میان آنکارا و ریاض بود، چراکه بر سر این قضیه دو کشور به ‌شدت با یکدیگر زاویه پیدا کرده و سطح روابط‌شان به صورت معناداری کاهش یافت.

با این حال در دوره جدید اردوغان نه تنها برای نجات اقتصادی به دنبال پول اعراب است، بلکه قصد دارد در سیاست خارجی و منطقه‌ای خود نیز ضمن تقویت رابطه با عربستان و امارات، افزایش نفوذ ژئوپلیتیکی ترکیه در خاورمیانه را نیز در دستور کار قرار دهد.