پیام‌ها و پیامدهای انتخابات ترکیه

نیویورک تایمز / جماران

انتخابات پیچیده ترکیه در روز یکشنبه نشان داد که ایمان مردم به سیستم انتخاباتی این کشور همچنان قوی است و رئیس جمهور فعلی، رجب طیب اردوغان، علیرغم ناکامی آشکار در کسب پیروزی در دور اول، هنوز یک نیروی سیاسی قدرتمند است.

پس از آنکه نتایج اولیه نشان داد که اردوغان با ۴۹.۴ درصد آرا و رقیب اصلی وی، کمال قلیچداراوغلو، با ۴۵ درصد آرا، احتمالاً در ۲۸ ماه مه در دور دوم انتخابات با هم رقابت خواهند کرد. به نظر می‌رسد رجب طیب اردوغان که ۲۰ سال رهبری ترکیه را برعهده داشت، در موقعیتی قوی برای ادامه ریاست جمهوری با یک دوره پنج ساله دیگر قرار دارد.

این انتخابات در سراسر جهان به دقت زیر نظر گرفته شد و همه مایلند بدانند تغییر سیاسی در ترکیه چگونه می‌تواند مسیر آینده یک متحد مهم ناتو را با طیف گسترده‌ای از روابط دیپلماتیک و اقتصادی در سطح بین المللی تغییر داده یا تداوم می‌بخشد.

رجب طیب اردوغان که اغلب شرکای غربی خود از جمله ایالات متحده را ناامید کرده است و در بحبوحه تورم بالا و ویرانی‌های ناشی از زمین لرزه‌های ماه فوریه که بیش از ۵۰۰۰۰ نفر را در جنوب ترکیه کشته است، با نارضایتی عمومی در داخل هم روبرو شده بود.

قبل از رای گیری، اکثر نظرسنجی‌ها از برتری جزئی قلیچداراوغلو، نامزد مشترک ائتلاف تازه تاسیس شش حزب مخالف حکایت داشت اما نتایج اولیه جذابیت و نفوذ ماندگار اردوغان را نشان داد.

در اینجا به چند نکته کلیدی اشاره می‌شود:

این اولین انتخابات در تاریخ ترکیه خواهد بود که در آن هیچ نامزد ریاست جمهوری اکثریت را در دور اول کسب نکرد. اگر دور دوم اعلام شود، یک پنجره پیچیده دو هفته‌ای باز خواهد شد که در طی آن نامزدها همه تلاش خواهند کرد تا رای دهندگان بیشتری را به اردوگاه خود بکشاند.

انتخابات روز یکشنبه دومین انتخابات کشور پس از همه پرسی سال ۲۰۱۷ با حمایت اردوغان بود که در جریان آن ترکیه را از پارلمانی به ریاستی تغییر داد. اردوغان در دو رقابت اخیر ریاست جمهوری، در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، به طور کامل و با اختلاف قابل توجهی پیروز شد. این بار ناتوانی او در انجام این کار نشان می‌دهد که او برخی از حمایت‌ها را از دست داده است.

اردوغان هنوز برتر است

به نظر می‌رسد که رجب طیب اردوغان با برتری نسبت به قلیچداراوغلو، از اکثریت مطلق برخوردار است. حذف نامزد سوم، سینان اوغان، آرای ۵.۲ درصد از رای دهندگانی را که او را انتخاب کردند در سبد رای دیگر نامزدها قرار می‌دهد. بسیاری از این رای دهندگان به جناح راست تعلق دارند و پیش بینی می‌شود که اکثر آنها، اگر در دور دوم انتخابات شرکت کنند، احتمالا اردوغان را انتخاب خواهند کرد.

در آستانه انتخابات، اردوغان آزادانه از منابع دولتی استفاده کرد تا شانس پیروزی خود را بهبود بخشد، حقوق کارمندان دولت و حداقل دستمزد ملی را افزایش داد و سایر هزینه‌های دولتی را آزاد کرد تا مردم را از اثرات فوری تورم بالا مصون نگه دارد. او می‌تواند اقدامات بیشتری را از هم‌اکنون تا دور دوم اجرا کند. همچنین او می‌تواند تا زمان برگزاری دور دوم به هم حزبی‌های خود درباره تعداد آرایی که در دور اول به دست آورد فخرفروشی کند.

نتایج اولیه حاکی از آن بود که حزب عدالت و توسعه تحت رهبری رجب طیب اردوغان و متحدانش اکثریت خود را در پارلمان ۶۰۰ کرسی حفظ خواهند کرد. این مساله به اردوغان این امکان را می‌دهد تا اینگونه استدلال کند که باید در دور دوم انتخابات هم پیروز شود وگرنه پارلمان و دولت متفاوت، می‌تواند عملکرد کارآمد دولت را مختل کند.

البته قلیچداراوغلو پیش بینی کرده است که در دور دوم انتخابات پیروز خواهد شد و به هوادارانش گفت: “ما قطعا پیروز خواهیم شد و دموکراسی را به این کشور خواهیم آورد.”

ترک‌ها همچنان به انتخابات اعتماد دارند

در سراسر ترکیه و در جوامع ترک خارج از کشور، اکثریت قریب به اتفاق ۶۴ میلیون واجد شرایط رأی، نظر خود را با حضور در پای صندوق رای ثبت کردند. برخی صف‌های طولانی را تحمل کردند و از محله‌های زلزله‌زده خود را به مراکز اخذ رای رساندند تا آنچه را که بسیاری وظیفه ملی می‌دانند انجام دهند.

اگرچه شورای عالی انتخابات که بر انتخابات نظارت می‌کند، هنوز آمار رسمی منتشر نکرده اما گزارش‌ها حاکی از این است که میزان مشارکت از ۸۸ درصد فراتر رفته است. این به طور قابل توجهی بیشتر از مشارکت ۶۶.۶ درصدی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ایالات متحده است.
البته چنین اعداد بالایی در ترکیه غیرعادی نیست. در آخرین انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی، در سال ۲۰۱۸، حدود ۸۵ درصد از رای دهندگان رای دادند. و از سال ۱۹۸۳، مشارکت در هیچ انتخاباتی - از جمله برای شهرداران و شوراهای شهر - هرگز به زیر ۷۴ درصد نرسیده است.

بسیاری از دانشمندان علوم سیاسی، ترکیه را یک دموکراسی کامل نمی‌‌دانند، عمدتاً به دلیل قدرت فوق العاده اعمال شده توسط رئیس جمهور و توانایی او در شکل دادن به زمین بازی سیاسی قبل از رأی‌گیری. اما ترک‌ها هنوز انتخابات را بسیار جدی می‌گیرند. این شامل آقای اردوغان می‌شود که اوایل روز دوشنبه به هواداران گفت که آماده است در صورت لزوم با دور دوم روبه رو شود. او گفت: «در زندگی سیاسی‌ام، همیشه به تصمیم شما احترام گذاشته‌ام. من از همه همان بلوغ دموکراتیک را انتظار دارم.»

ناسیونالیسم غالب شد

ممکن است رای دهندگان ترکیه سیاست خارجی را در پای صندوق‌های رای در اولویت قرار ندهند، اما به نظر می‌رسد تصمیم اردوغان برای افزایش لفاظی‌های ملی گرایانه در طول مبارزات انتخاباتی، هم برای او و هم برای ائتلاف پارلمانی محافظه کارش نتیجه داده است.

در طول مبارزات انتخاباتی، او انتقادات خود از ایالات متحده را تشدید کرد و حتی در آستانه انتخابات ادعا کرد که رئیس جمهور ایالات متحده جو بایدن به دنبال سرنگونی او است. اردوغان و اعضای حزبش نیز آشکارا مخالفان را به همکاری با تروریست‌ها متهم کردند زیرا از حمایت حزب اصلی طرفدار کرد ترکیه برخوردار بودند. ملی گرایان ترک اغلب سیاستمداران کرد را به حمایت یا همکاری با شبه نظامیان کردی متهم می‌کنند که برای دهه‌ها با دولت ترکیه در جنگ بوده‌اند.

سینان اوغان، نامزد رتبه سوم، همچنین در مورد اولویت بندی راه‌های فرستادن میلیون‌ها پناهجوی سوری در ترکیه به خانه صحبت کرد و از ائتلاف مخالفان به رهبری کمال قلیچداراوغلو به دلیل حمایت از کردها انتقاد کرد. در دور دوم، نامزدی که به طور موثرتری از مواضع ملی گرایانه حمایت می‌کند، می‌تواند تعداد بیشتری از حامیان اوغان را جذب کند.