شکنجه بازداشت‌شدگان در زندان‌های جمهوری اسلامی

رادیو زمانه: «دیگنیتی» انستیتوی ضد شکنجه دانمارک (Dignity- Danish institute against Torture) در گزارش جدیدی به شکنجه معترضان در جمهوری اسلامی ایران پرداخته است.

موسسه دیگنیتی با چهل سال سابقه دارای بزرگ‌ترین کتابخانه و مرکز اسناد شکنجه و پیامدهای شکنجه در جهان است. این مؤسسه‌ی مستقلِ حقوق بشری با حدود بیست کشور جهان در این زمینه‌ها همکاری دارد.

بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مشخصۀ مرکز اسناد و کتابخانه دیگنیتی که درجهان بی‌همتاست، پایگاه اینترنتی آن است که شامل بیش از ۵۰ هزار سند، گزارش، مقاله، کتاب، فیلم، عکس و ادبیات شنیداری در مورد شکنجه، پیامدهای شکنجه، درمان و توان بخشی قربانیان شکنجه است.

فعالیت‌های انستیتوی ضد شکنجه دانمارک علاوه بر توانبخشیِ جان‌دربردگانِ از شکنجه، پژوهش و بررسی، گردآوری سند، پیشگیری از شکنجه و خشونت‌های سیستماتیک، و البته همکاری در پروژه‌های جهانی در این زمینه‌هاست.

توان بخشی قربانیان شکنجه‌های جسمی و روانی که به دیگنیتی مراجعه می‌کنند، با همیاری تیمی متشکل از روانشناس، فیزیوتراپ و مشاوران اجتماعی صورت می‌گیرد. در صورت لزوم، روانپزشک این مرکز نیز به یاری تیم می‌شتابد.

در گزارش «دیگنیتی» آمده است: ایران در زمان شاه تا ۱۹۷۹ و همچنین در چهل و سه سال گذشته تحت حکومت دیکتاتوری مذهبی سابقه‌ای طولانی در شکنجه داشته است و در این ماه‌ها، از پاییز ۲۰۲۲ شکنجه‌ی هزاران تن از کسانی که به‌ دلیل قتل حکومتی مهسا (ژینا) امینی در بازداشتگاه گشت ارشاد به تظاهرات پرداختند، شدیدتر شده است.

به‌ظاهر چنین است که او [مهسا امینی] شرایطی را که طبق آن زنان باید در مکان‌های عمومی موهایشان را بپوشانند، رعایت نکرده بود. بنا به آنچه خانواده‌اش گفته، این زن جوان هنگام بازداشت زیر شکنجه قرار می‌گیرد.

مقام‌های ایرانی با شدت به سرکوب معترضانی پرداخته‌اند که بنا به گفته‌ی شماری از کارشناسان سازمان ملل ازجمله مورد بازداشت‌های اتفاقی، خشونت جنسی و جنسیتی، و سوء‌استفاده‌ی بیش از حد از قدرت‌ قرار گرفته یا ناپدید شده‌اند.

کارشناسان ازجمله با توجه به گفته‌های آلیس جی ادواردز ( Alice J Edward) گزارشگر ویژه‌ی سازمان ملل در امور شکنجه، خواهان بازرسی مستقل از واقعه‌ها و پیگرد قضایی مسئولان شده است.

معترضان در مکان‌های مختلفی، ازجمله اوین در تهران زندانی شده‌اند. اوین بدنام‌ترین زندان برای شکنجه است که پیش از حکومت آخوندها نیز از سوی سازمان امنیّت یا ساواک شاه، محل شکنجه‌ی سیستماتیک بود و حتا برخی از مذهبی‌هایی که بعدها به قدرت رسیدند، در میان آنان بودند.

انوشه آشوری، بازرگان بریتانیایی-ایرانی پس از آنکه بیش از چهار سال به اتهام جاسوسی برای اسرائیل در اوین زندانی بود و به تازگی آزاد شد، در یک مصاحبه می‌گوید بدترین روزهای او در آن زندانِ بدنام چهل و پنج روزی بود که در انفرادی مورد شکنجه‌ی روانی قرار داشت.

او می‌گوید: «یکی از بازجوها که مسئولیت اصلی بازجویی مرا داشت، در حالی که بیشتر وقت‌ها می‌توانستم حس کنم کسان دیگری آنجا در اتاق‌های کوچک بازجویی بودند، مرا تهدید می‌کردند که خانواده‌ام را مورد آزار قرار خواهند داد.»

آشوری می‌گوید لامپ سلول سرتاسر شبانه‌روز روشن بود تا از خوابیدن او جلوگیری شود. او پیوسته از سلول‌های دیگر صدای جیغ و فریاد می‌شنیده و چنان بوده که او را به فکر خودکشی می‌انداخته است.

بی‌خبری از بازداشت‌شدگان

بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، بستگان هزاران تن از تظاهرکنندگانِ بازداشت‌شده در بیرون زندان‌ها جمع شده‌اند بدون آنکه به آن‌ها بگویند افراد خانواده‌شان چرا بازداشت شده و یا در چه وضعیتی هستند.

دیده‌بان حقوق بشر بسیار نگران چگونگی اوضاع ایران است. تارا سپهری‌فَر کارشناس ویژه‌ی ایران در این سازمان می‌گوید: «دستگاه امنیتی سرکوب ایران برای درهم شکستن این مقاومت گسترش‌یابنده، با به کار بردن هرگونه روشی، از جمله خشونت مرگ‌زا، بازداشت، و نادیده گرفتن حق مبارزان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران از هیچ اقدامی ‌علیه تظاهرکنندگان فروگذار نمی‌کند. اما هر خشونت تازه‌ای تنها تأکیدی است بر اینکه چرا ایرانیان خواهان دگرگونی‌های بنیادی در یک حکومت خودکامه‌ی فاسد هستند.»

دیگنیتی اعلام کرده که در تاریخ چهل‌ساله‌ی فعالیت این مرکز، بیماران شکنجه‌دیده‌ی ایرانی از بزرگ‌ترین گروه بیمارانی بوده‌اند که به آنان مراجعه کرده‌اند.

هنوز آمار رسمی و دقیقی از تعداد جان‌باخته‌ها و افراد بازداشت‌شده در جریان اعتراض‌ها به کشته شدن ژینا (مهسا) امینی وجود ندارد.

بنا بر آمار سازمان حقوق بشر ایران، تا کنون دست‌کم  ۳۴۲ تن، از جمله ۴۳ کودک (افراد زیر ۱۸ سال) در اعتراضات سراسری کشته شده‌اند.