«هیات داوران منظورش زنان ایران بوده …

برای سخنرانی سپاس متنی آماده نکرده بود. وقتی که یکی از اعضای هیات داوران روز دوشنبه در مراسمی در آستانه شروع نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت اعلام کرد که رمان “کتاب خون” او برترین رمان سال حوزه زبان زبان آلمانی شناخته شده، روی سن رفت و اول قطعه “نایت‌کال” اثر کاوینسکی را خواند، و بعد با دستگاه موزنی که با خود داشت موهای خود را به نشانه همبستگی با زنان ایران زد.

کارش که تمام شد، لب به سخن گشود و گفت: «این جایزه برای من نیست، و هیات داوران آن را آشکارا به زنان ایران اهدا کرده است، چرا که متنی را ستایش کرده که از عشق و علیه نفرت می‌گوید و در تقدیر از مبارزه همه آنانی که به خاطر جسم و جنسیت خود سرکوب می‌شوند.»

جمعیت به یک باره از جا بلند شد و یکی از طولانی‌ترین دست‌زدن‌ها و همراهی‌ها را در تاریخ اهدای این جایزه به نمایش گذاشت.

و او جمله‌ دیگری بیشتر نگفت، با این مضمون که بر خطا بوده‌ایم که زنان تنها در غرب به دنبال رهایی و آزادی خویشند، یعنی که زنان ایران ما را از این توهم بیرون آوردند.
برنده امسال کتاب سال حوزه زبان آلمانی  با نام هنری «کیم دلوریزون» (Kim de l’Horizon) معروف است، و نام کتابش، یعنی “کتاب خون” (Blutbuch) هم، نوعی بازی زبانی و مضمونی با نام نوعی درخت از گونه راش به نام (Blutbuche) است که زمانی به مناسبت تولد مادر بزرگ شخصیت رمان، کیم، در باغ خانه کاشته می‌شود.

کیم که با نویسنده رمان هم‌نام است و مثل خود او خود را به لحاظ جنسیتی به هیچکدام از دو جنس متعارف (زن و مرد) نسبت نمی‌دهد. شیفته دانش و ابهت و اقتدار مادر بزرگ است، و وقتی که مادر بزرگ به فراموشی و زوال عقل دچار می‌شود و دانش و اقتدارش تحلیل می‌رود وقت برآمد هویتی کیم و پرسش از چیستی و پیشینه خویش است. پرسش از این که مادر بزرگ و مادر دچار چه کابوس‌هایی بوده‌اند؟ و چرا که هیچگاه در باره خود و زیست و رنج‌هایشان لب به سخن باز نکردند؟ و اصولا چرا در فرهنگ ما این قدر سکوت سکنی و سنگینی دارد؟

یکی از پاسخ‌هایش این است که با موضوعات که ور نروی و با آنها رو در رو نشوی و در باره آنها صحبت نکنی یادآوری و نام‌بردن از آنها هم رنج‌آور و دشوار می‌شود.

“کتاب خون”، رمانی که بیش از ۳۳۰ صفحه است، از میان ۲۰۲ رمانی که ۱۲۴ ناشر در حوزه زبان آلمانی به رقابت فرستاده بودند ابتدا توانست به لیست برگزیده سی تایی بیاید و بعد به لیست کوچک‌ شده شش تایی و نهایتا در میان این شش رمان با رای هیات داوران در صدر بنشیند. جایزه نقدی ۲۵ هزار یورو است و به پنج نفر دیگر ۲۵۰۰ یورو تعلق می‌گیرد.

“جایزه کتاب آلمان” در جریان نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت که از چهارشنبه شروع  خواهد شد اعطا می‌شود.

حبیب حسینی‌فرد