رؤیای پوتین برای پیروزی در اوکراین بر باد می‌رود

سارا رینسفورد / بی‌بی‌سی

ولاديمیر پوتین هفته گذشته در میکروفونی در ميدان سرخ فریاد ‌زد: «حقیقت در سمت ما ایستاده است و حقیقت قدرت است!» او این سخنان را بعد از مراسمی باشکوه ادا ‌کرد که در آن گفت چهار بخش بزرگ از قلمرو اوکراین به روسیه ضميمه خواهند شد. «پیروزی از آنِ ما خواهد بود!»

اما در دنیای واقعی، اوضاع بسیار متفاوت به نظر می‌رسد.

حتی زمانی که رئیس‌جمهور روسیه پیمان الحاق غیرقانونی را در کرملین امضا می‌کرد، نیروهای اوکراینی در حال پیشروی در داخل مناطقی بودند که او به تازگی تصرف کرده بود.

صدها هزار مرد روس ترجیح داده‌اند به جای اینکه برای جنگیدن در یک جنگ رو به گسترش نام‌نویسی شوند، از روسیه فرار کنند.

و اوضاع در میدان نبرد به قدری بد پیش می‌رود که آقای پوتین و وفادارانش اکنون آنچه را که زمانی ادعا می‌کردند «نازی‌زدایی» اوکراین و حمایت از روسی‌زبانان است، از نو به مبارزه‌ای حیثیتی علیه «تمامیت» غرب تعریف می‌کنند.

حقیقت این است و هیچ بخشی از آن به نفع روسیه نیست.

آنتون بارباشین، سردبیر ریدل راشا، درباره رئیس‌جمهور روسیه می‌گوید: «او در یک منطقه کور است. به نظر می‌رسد که واقعاً آنچه را که در حال رخ دادن است نمی‌بیند.»

این تحلیلگر سیاسی، مانند بسیاری دیگر، معتقد است که آقای پوتین به دلیل حمایت شدید غرب از کی‌یف و همچنین مقاومت شدید اوکراین در برابر اشغال، کاملاً غافلگیر شده است.

رهبر روسیه که (جمعه ۷ اکتبر) هفتاد ساله شد و پس از بیش از ۲۰ سال قدرت، به نظر می‌رسد قربانی نظام خود شده است. سبک خودکامه رهبری‌اش، مانع دسترسی‌ او به اطلاعات موثق شده است.

تاتیانا استانوایا، رئیس شرکت تجزیه و تحلیل آر.پولیتیک توضیح می‌دهد: «شما نمی‌توانید ایده‌های او را زیر سؤال ببرید.»

«همه کسانی که با آقای پوتین کار می‌کنند تصویر او از جهان و اوکراین را می‌دانند، انتظارات او را می‌دانند. آنها نمی‌توانند اطلاعاتی را که با دیدگاه او در تضاد است به او برسانند. أوضاع همین است که هست.»

جدیدترین سخنرانی رئیس‌جمهوری، که زیر لوسترهای طلاکاری شده کرملین ایراد شد، دیدگاه او را از نظم نوین جهانی بازگو کرد.

برای دستیابی به آن، اوکراین میدان نبرد منتخب آقای پوتین است.

جاه طلبی‌هایش توهم‌آلود به نظر می‌رسند، اما گویا او تمایلی کوتاه آمدن ندارد.

آنتون بارباشین معتقد است «بسیاری از محاسبات عمده‌ای که کرملین انجام داده بود به نتیجه نرسیدند و به نظر نمی‌رسد پوتین برنامه جایگزینی داشته باشد، جز اینکه مردم را به خط مقدم سوق دهد و امیدوار باشد که تعداد زیاد نیروهایش از پیشروی بیشتر اوکراین جلوگیری کند.»

تازه سربازهای بی‌میل

«هل دادن مردم به جلو» به خودی خود یک تغییر قابل توجه است.

ولادیمیر پوتین همچنان تهاجم خود را «عملیات نظامی ویژه» می‌نامد و آن را از نظر دامنه محدود و کوتاه مدت می‌داند.

بسیاری از روس‌ها می‌توانستند آن را بپذیرند - حتی از آن حمایت کنند - البته تا جایی که مستقیماً آنها را تحت تأثیر قرار نداده بود. اما بسیج نیروهای ذخیره نظامی، چیزی دور و انتزاعی را به خطری بسیار نزدیک و شخصی تبدیل کرده است.

سیاستمداران منطقه‌ای در رقابتی به سبک اتحاد جماهیر شوروی از یکدیگر پیشی می‌گیرند تا با فراخواندن تعداد هر چه بیشتری سرباز، سهمیه‌های خود را زودتر و بیشتر تکمیل کنند.

آنتون بارباشین می‌گوید: «این یک لحظه تعیین‌کننده است. برای اکثریت روس‌ها، جنگ تازه از همین چند هفته پیش آغاز شده است.»

«در ماه‌های اول، افرادی که می‌مردند بیشتر از مناطق حاشیه‌ای و مراکز کوچکتر بودند. اما بسیج در نهایت این وضعیت را تغییر خواهد داد، زیرا تابوت‌ها به مسکو و سنت پترزبورگ باز خواهند گشت.»

شرایط «واقعا هولناک»

فراخوان بسیج در گپ و گفت‌های رسانه‌های اجتماعی به بحث‌هایی دامن زده است که همسران و مادران نوسربازان می‌کنند که هنگام اعلام بسیج به مرزها هجوم نبردند.

برخی از مطالب آن‌ها - و ویدئوهای خود این مردان - شرایط وخیمی را نشان می‌دهند: غذای نامرغوب، سلاح‌های قدیمی و کمبود تجهیزات اولیه پزشکی. زنان از فرستادن نوار بهداشتی برای گذاشتن داخل چکمه‌های مردانه و تامپون برای بستن زخم‌های مردها صحبت می‌کنند.

فرماندار منطقه کورسک، شرایط چندین واحد نظامی را «واقعا هولناک» توصیف کرده است، تا حدی که حتی کمبود یونیفرم دارند.

چنین افشاگری‌هایی در یکی از افتخارآمیزترین ادعاهای ولادیمیر پوتین خلل ایجاد می‌کند: اینکه او ارتش روسیه را به یک نیروی جنگی حرفه‌ای تبدیل کرده است که شهروندان میهن‌پرست مشتاق خدمت در آن هستند.

اما در حال حاضر، به نظر می‌رسد که اکثر همسران این سربازان پشت همسران‌شان ایستاده‌اند.

آنتون بارباشین این هفته در توییتی نوشت: «ما در مرحله‌ای هستیم که بخش قابل توجهی از جامعه روسیه هنوز معتقدند که «روسیه قدرت بزرگی است که با ناتو در اوکراین مبارزه می‌کند» و ارسال تامپون، جوراب و مسواک برای بسیج‌شدگان نشانه میهن‌پرستی است.»

سانسور فرومی‌پاشد

اما آشفتگی بسیج و شرمساری نظامی روسیه، چهره‌های برجسته بیشتری را وادار به اعلام موضع کرده است.

زمانی که لیبرال‌ها تهاجم به اوکراین را محکوم کردند، دستگیر شدند و بسیاری هنوز پشت میله‌های زندان هستند.

حتی جنگ نامیدن آن غیرقانونی است.

اما در محافل طرفدار کرملین، این کلمه درست مانند نقد تند فرماندهی نظامی روسیه رایج شده است.

آندری کارتاپولوف، نماینده پارلمان، آخرین نفری بود که این هفته از وزارت دفاع خواست که درباره مشکلات روسیه «دروغ نگوید»، زیرا «مردم ما اصلا احمق نیستند».

مارگاریتا سیمونیان، سردبیر کانال تلویزیونی آر تی، به شیوه استالین در اعدام ژنرال‌های «بزدل» و «نالایق» اشاره کرد.

اما علناً کسی خود حمله را زیر سؤال نمی‌برد چه برسد به انتقاد از شخص ولاديمیر پوتين.

مارگاریتا سیمونیان از او به عنوان «رئیس» یاد می‌کند و با بی‌تفاوتی از الحاق سرزمین اوکراین به عنوان یک دستاورد تاریخی صحبت می‌کند.

تاتیانا استانوایا خاطرنشان می‌کند «هیچ جنبش سیاسی ضد جنگ وجود ندارد»، به ویژه در یک فضای سرکوبگر سیاسی.

«حتی کسانی که مخالف بسیج هستند تصمیم می‌گیرند که فرار کنند. برخی تلاش می کنند کشور را ترک کنند، برخی دیگر مخفی می‌شوند. اما ما تلاشی برای ایجاد مقاومت سیاسی نمی‌بینیم.»

او می‌گوید اگر شکست‌های روسیه ادامه پیدا کند و نیروهای بیشتری را جذب کند، این وضعیت می‌تواند تغییر کند.

«پوتین باید چند پیروزی به ارمغان بیاورد.»

جنگ «مقدس» با غرب

حتی این هفته پوتین با «آرام» توصیف کردن وضعیت مناطق الحاقی، اشاره غیر مستقیمی به مشکلات کرد.

اما فشار عظیمی وجود دارد تا «تمامیت» غرب را که از اوکراین حمایت می‌کند در عقب‌نشینی‌های روسیه مقصر جلوه دهند.

مجریان رسانه‌های دولتی در حال حاضر تصرف زمین در اوکراین را به عنوان چیزی بسیار بزرگتر توصیف می‌کنند و ظاهراً ملت را برای مبارزه‌ای بزرگتر تشویق می‌کند.

ولادیمیر سولوویوف این هفته به بینندگان گفت: «این جنگ ما با شیطان‌پرستی کامل است».

و گفت: «مسأله اوکراین نیست. هدف غرب روشن است. تغییر رژیم و تجزیه روسیه به طوری که روسیه دیگر وجود نداشته باشد.»

این همان «حقیقتی» است که ولادیمیر پوتین به آن اعتقاد دارد و به همین دلیل است که این لحظه آشکار ضعف روسیه، لحظه خطر نیز هست.

تاتیانا استانوایا استدلال می کند: «این جنگ برای روسیه حیثیتی است و بنابراین برای پوتین، پیروزی باید امکان‌پذیر باشد».

تاتیانا استانوایا به صراحت می‌گوید: و «او سلاح هسته‌ای دارد».

«من فکر می‌کنم او امیدوار است که در سطحی از تشدید تنش هسته‌ای، غرب از اوکراین فاصله بگیرد.»

او تنها کسی نیست که به لحن رادیکال‌تر و تقریبا آخرالزمانی آقای پوتین توجه می‌کند.

آنتون بارباشین می‌گوید: «انگار که او در واقع به این باور دارد: این آخرین دفاع امپراتوری روسیه است، جنگی همه جانبه با غرب».

«این که ما در خط پایان هستیم، چه روسیه موفق شود چه نشود.»

البته، این همان «حقیقتی» است که ولادیمیر پوتین اکنون بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد که غرب آن را باور کند.

چشم‌انداز او از نظم جهانی شامل روسیه‌ای مقتدر و یک غرب مرعوب است که مجبور شده احترام گذاشتن را بیاموزد و کی‌یف یک بار دیگر مطیع مسکو شده است.