بختک جنگ داخلی روی سر عراق!/صابر گل‌عنبری

روز چهارشنبه گذشته هواداران مقتدی صدر رئیس جریان صدر در اعتراض به اقدام چارچوب هماهنگی در معرفی محمد الشیاع السودانی به عنوان نخست وزیر پیشنهادی برای تشکیل کابینه در مرکز بغداد تظاهرات کرده و با ورود به منطقه سبز وارد پارلمان شده و آن را برای مدتی کوتاه به کنترل خود درآوردند و شعارهایی از جمله علیه ایران سر دادند. سپس مقتدر صدر طی پیامی با تاکید بر این که “پیام شما رسید”، از معترضان خواست که از پارلمان عراق خارج شوند.

به گمانم اهداف این تظاهرات و اشغال پارلمان صرفا اعلام مخالفت با معرفی السودانی به عنوان نخست وزیر نیست و فراتر از آن است. در واقع لسان حال این رفتار صدر خطاب به مخالفان (متحدان ایران) این است که حالا که شما نگذاشتید من دولت را تشکیل دهم، من هم اجازه نخواهم داد شما دولت را تشکیل دهید. این شالوده پیامی است که صدر خواست به چهارچوب هماهنگی بفرستد.

اما چارچوبی‌ها پس از اتفاقات روز چهارشنبه تاکید داشتند که از انتخاب خود صرف نظر نخواهند کرد و دولت را به مقابله با اقدامات جریان صدر فراخواندند. دولت عراق و شخص مصطفی کاظمی نخست وزیر عراق و ریاست پارلمان، نه تنها مواضعی خاص علیه جریان صدر نگرفتند، بلکه مواضعی خنثی اتخاذ کردند که بیشتر به نفع این جریان و متمایل به آن بود. صدری‌ها نیز در واکنش به برخی اخبار مبنی بر نشست روز شنبه پارلمان برای بررسی نخست وزیری و تشکیل دولت به نوعی تهدید کردند که اگر این نشست برگزار شود دوباره به خیابان آمده و کنترل پارلمان را به دست خواهند گرفت.

در آن سو نیز واکنش “مسلحانه” برخی رهبران چهارچوب هماهنگی از جمله نوری المالکی به تظاهرات روز چهارشنبه صدری‌ها از طریق حضور با سلاح در خیابان، فی نفسه حامل این پیام به ویژه از جانب المالکی به صدر است که در مقابل او کوتاه نخواهند آمد؛ حتی اگر این امر مستلزم ورود به یک رویاروی نظامی باشد. اما بعید است چنین پیام تندی مقتدی صدر را به بازنگری در مواضعش وادار کند.

به نظر می‌رسد که او مصمم به ناکام گذاشتن تشکیل کابینه از جانب مخالفانش است و اساسا خروج “موقت” او و جریانش از قدرت معطوف به همین مساله و داشتن آزادی عمل بیشتر در تقابل با چهارچوب هماهنگی از طریق تحرکات خیابانی است. اینجا اصرار دو طرف بر مواضع خود و کشیدن کشمکش‌ها به خیابان در سایه نبود چشم انداز توافقی میان هر دو، احتمال ورود عراق به درگیری داخلی را بالا می‌برد.

اما صدر به دنبال چیست؟ به نظر می‌رسد که جریان صدر به دنبال انتخابات مجدد است. وسط این دعوای سیاسی، به نظر می‌رسد که هم مصطفی الکاظمی، هم ائتلاف عربی السیاده (اهل سنت) و هم حزب دموکراتیک کردستان عراق از جریان صدر و انتخاب او در برگزاری انتخاباتی دیگر حمایت می‌کنند؛ انتخاباتی که حداقل برای یک سال دیگر حضور الکاظمی را در راس قدرت تضمین می‌کند. این یک سال هم برای خود عراق و منطقه در سایه تحولات احتمالی پیش رو حیاتی است و احتمالا این امر مورد پسند جبهه منطقه‌ای و بین‌المللی مخالف ایران نیز هست.

حالا باید دید آیا طی روزها و هفته‌های پیش‌رو دو طیف چهارچوب هماهنگی و جریان صدر به توافقی دو جانبه می‌رسند یا خیر. شخصا چنین توافقی دو جانبه را در شرایط پرتنش کنونی میان دو طرف بعید می‌دانم. در چنین وضعیتی باید دید آیا طرف‌های دیگر در رایزنی فشرده خود با دو طرف درگیر به راه حلی سیاسی دست می‌یابند یا خیر. احتمال رسیدن به این راه حل سیاسی وجود دارد. اما باید دید که ماهیت آن چه خواهد بود. برگزاری انتخابات یا ..؟ برگزاری مجدد انتخابات هم دور از انتظار نیست. اما در صورتی که هیچ توافقی برای مدیریت وضعیت کنونی رخ ندهد، احتمالا عراق وارد یک درگیری داخلی شود.

تلگرام نویسنده