مذاکرات وین در بن‌بست قرار گرفته است

امتداد، محمد جعفری

روند مذاکرات وین در حالی به شکل فریز درآمده که اساسا اطلاع‌رسانی شفاف و صریحی نیز در خصوص زمان از سرگیری آن مطرح نیست. مسئله‌ای که بحث احیای برجام را دچار فرسایشی با آینده مبهم کرده است.

عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپولیتیک، مدیرکل سابق شورای راهبردی روابط خارجی و سفیر پیشین کشورمان در نروژ و مجارستان در گفتگویی با امتداد، ضمن اشاره به وضعیت کنونی این مذاکرات، اظهار داشت: در حال حاضر می‌توان گفت که در مذاکرات، بن‌بست به وجود آمده اما‌ در کنار این بن‌بست، تلاش‌هایی نیز از سوی اتحادیه اروپا و برخی از کشورهای عربی که سابقا در نقش میانجی ظاهر شدند؛ در حال انجام است تا طرفین به نحوی به میز مذاکره بازگردند.

آنچه مسلم بوده، این است که قطعنامه شورای حکام، منجر به برچیده شدن دوربین‌های آژانس و بروز یک نگرانی در سیاست خارجی اروپا، غرب و حتی برخی از کشورهای عربی شده است. به همین خاطر نیز، آمریکایی‌ها با مصاحبه‌هایی که ترتیب می‌دهند تا به مذاکرات وین بازگردند.

واقعیت این است که مذاکرات در وین، متوقف بوده اما مذاکراتی توسط واسطه‌ها برای از سرگیری مذاکرات در جریان است. به گمان من، ظرف یک هفته آتی مشخص خواهد شد که مذاکرات پشت پرده به چه سمت و سویی رسیده و آیا منجر به از سرگیری مذاکرات می‌شود یا خیر.

مسلم اینکه، ایران خواسته خود را داشته و آمریکا نیز به دلیل در پیش بودن انتخابات و فشارهای وارده از سوی جمهوری‌خواهان، وضعیت حساسی را از سر می‌گذراند. به این صورت که جمهوری‌خواهان مرتبا این نکته را به دموکرات‌ها فشار می‌آورند که شما دستاوردی نداشته و در عین حال در مقابل تهران، کوتاه آمدید.

لذا، دموکرات‌ها باید یکی از این دو را انتخاب کرده و تصمیم می‌گرفتند که یا دستاوردی را به همراه بیاورند و یا در مقابل ایران بایستند. اما از آن جا که از به دست آوردن دستاورد ناامید شدند، تندروی پیشه کرده و گزینه ایستادگی در مقابل ایران را انتخاب کرده‌اند.

ایستادگی که شکلی از آن، صدور قطعنامه اخیر شورای حکام، شکل دیگر آن نزدیک شدن به کشورهای تندرو منطقه از جمله اسرائیل و عربستان، دیگر صورتش سفر بایدن به منطقه و انجام تبلیغات حول محور این سفر و نهایتا شکل دیگرش نیز، مانور هوایی اسرائیلی‌ها در مدیترانه و سوخت‌رسانی آمریکایی‌ها بوده است.

سلسله اتفاقاتی که نشان می‌دهد که واشنگتن، شکل دوم(ایستادگی در مقابل تهران) را با احتیاط انتخاب کرده و به تدریج و پلکانی به پیش می‎‌رود.

در شرایط کنونی از سوی برخی، مدام بر این شعار تاکید می‌شود که نباید اقتصاد را به تحریم‌ها گره بزنیم و این در حالی است که اساسا؛ تحقق چنین شعاری ممکن نیست. شاید بیش از ۷۰ درصد یا دو سوم مشکلات اقتصادی ما به عامل تحریم گره خورده است.

ما از بالغ بر چند ده سال اخیر، همواره اقتصادمان را با محوریت نفت و فروش این محصول استراتژیک به پیش بردیم و این روند، هیچ گاه نیز قطع نشده است. بر این اساس از زمان ایجاد مشکل در فروش نفت ایران به واسطه تحریم‌ها ما با مشکلات جدی مواجه شدیم که غیرقابل انکار است.

۳۰ درصد مابقی مشکلات اقتصادی کنونی در کشور نیز به نظر من به واسط سومدیریت صورت گرفته است. ما در برخی مواقع لازم داشتیم که همین یک میلیون بشکه نفت فروخته شده را هم با یک دیپلماسی ظریف، حفظ کنیم و در عمل، چنین اتفاقی رخ نداد.

با یک سری تصمیم‌گیری‌های عجولانه و ناپخته نیز، وضعیت اقتصاد کشور به شکلی درآمد که تقریبا می‌توان گفت؛ اکثریت جامعه به شدت ناراضی بوده و میلیون‌ها نفر زیر خط فقر قرار گرفته‌اند.

درآمدهای نفتی ما به نحو احسن هزینه نشده و آینده‌پژوهی نیز در خصوص آن صورت نگرفت. هیچ گاه، هیچ کشوری در حالت رکود کامل و بدون ذره‌ای سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی دست به جراحی اقتصادی نمی‌زند. هر کشوری هم که تا کنون اقدام به این جراحی در چنین وضعی زده، محکوم به شکست شده است.

در ایتالیا، یونان و پرتغال در همین چند سال اخیر شاهد بودیم که طرح ریاضت اقتصادی را اعمال کرده و اگر بنای مدیریت وضعیت در شرایط خاص را داشتند، این مدیریت را با حذف بودجه‌های زائد و غیرضرور خود دولت‌ها تمهید کردند تا به مردم نیز فشار کمتری از نظر اقتصادی وارد شود.