«نرگس» موهایت کو؟

گزارش «شهروند» از جزییات تنبیه عجیب یک دانش‌آموز در یکی از دبستان‌های آبادان در گفت‌وگو با خانواده و مسئولان آموزش‌وپرورش
لیلا مهداد- شهروند|  «نرگس موهات كو؟» این جمله‌ای است كه «نرگس» بارها با گریه آن را تکرار و هر بار بیشتر از قبل گریه كرد؛ سوالی که همکلاسی‌هایش بعد از دیدن دسته موی بریده‌شده‌اش از او پرسیدند.

نرگس دانش‌آموز کلاس ششم دبستان گلستان آبادان وقتی به خانه رفت، گیس‌‌بریده‌اش را در مشت گرفته بود و گریه می‌کرد. اسپری آسمش را در مدرسه جا گذاشته بود. «تحریک‌کننده یعنی چه؟» این سوالی بود که نرگس چندین‌بار از خواهر بزرگترش پرسید و جوابی نگرفت. پدر و مادر، چشمان خیس دخترشان را خواندند و او را به دکتر بردند. او دچار شوک تنفسی شده بود.

ماجرا چه بود؟
صبح یکشنبه شانزدهم اردیبهشت، «نرگس» مثل هر روز دیگر در صف صبحگاهی دبستان گلستان ایستاد تا به نوبت وارد کلاس درس شود، اما این جمله او را نگه داشت: «مثل اینكه تو آدم نمی‌شوی، باید موهایت را ببُرم.» جمله‌ای که باعث وحشت نرگس شد. معاون پرورشی، «نرگس» را جلوی چشم بچه‌ها از صف بیرون كشید و با تكرار این جمله او را به دفتر مدرسه برد. قیچی را گرفت، نصف موهایش را برید و به دستش داد: «موهایت تحریك‌كننده است.» وقتی نرگس وحشت‌زده از کار معاون با آن حالت به خانه رفت، خانواده‌اش تصمیم به شکایت گرفتند و این کار را هم کردند. برای معاون پرورشی مدرسه حكم كیفری صادر و قرار بر این شد تا زمانی که به پرونده رسیدگی می‌شود، معاون در حالت تعلیق قرار گیرد.

نرگس اما از آن روز دیگر رغبتی به مدرسه‌رفتن ندارد، هر چند آموزش‌وپرورش بعد از رسانه‌ای‌شدن این ماجرا جوابیه‌ای خطاب به رسانه‌های منتشر‌کننده این خبر نوشت و در آن عنوان کرد که «یکی از دانش‌آموزان پایه ششم دبستان گلستان شهرستان آبادان با وجود دریافت تذکر نسبت به کوتاه‌كردن موهایش اقدامی نمی‌کند، اما متاسفانه شانزدهم اردیبهشت معاون پرورشی این دبستان در اقدامی غیراصولی، نابخردانه و برخلاف موازین تربیتی اقدام به کوتاه‌كردن دو سانت از موی دانش‌آموز که از مقنعه بیرون مانده بود، می‌کند.

اگرچه در نخستین فرصت معاون آموزش ابتدایی این شهرستان همراه جمعی از مسئولان ستادی برای دلجویی از خانواده این دانش‌آموز به منزل او می‌روند. البته در همان ساعات اولیه معاون پرورشی برای دریافت توضیحات به اداره آموزش‌وپرورش آبادان دعوت می‌شود. اظهارات این معاون گرفته شده و پس از دریافت شکایت اولیای دانش‌آموز پرونده تشکیل می‌شود. این پرونده شنبه ۲۲اردیبهشت به هیأت بدوی رسیدگی به تخلفات اداری اداره کل آموزش‌وپرورش خوزستان فرستاده شد. فعالیت این معاون پرورشی تا اطلاع ثانوی در حالت تعلیق قرار دارد. شایعه بستری‌شدن او به دنبال این اتفاق از اساس کذب است.»

تنبیه این دانش‌آموز تخلف محض است
اعظم قاسمی‌زاده، معاون مدیركل و مدیر آموزش‌وپرورش آبادان ماجرای «نرگس» را اینگونه برای «شهروند» روایت می‌كند: «حقیقت ماجرا این است كه مسئولان آموزش‌وپرورش فردای این ماجرا از مسأله خبردار می‌شوند. دانش‌آموز موردنظر، شیفت بعدازظهری بوده است. موی این دانش‌آموز بلند بوده و كمی از مقنعه بیرون زده بود، البته چندین‌بار در این مورد تذكراتی از مسئولان مدرسه گرفته است.»

قاسمی‌زاده معتقد است که رفتار غیراصولی و خلاف موازین تربیتی برای این دانش‌آموز رخ داده است: «متاسفانه معاون پرورشی مدرسه رفتاری غیراصولی و خلاف موازین تربیتی انجام داده و دچار تخلف شده است. این معاون پرورشی برای تنبیه یا ترساندن این دانش‌آموز یا به هر دلیل دیگری كه دوباره موی سرش از زیر مقنعه بیرون نزند، دوسانت از پایین موی این دانش‌آموز را قیچی كرده است، البته به‌ گفته خود دانش‌آموز، معاون مدیركل و مدیر آموزش‌وپرورش آبادان با شنیدن این ماجرا، معاون اداره و مدیر مدرسه را راهی منزل دانش‌آموز می‌كنند تا اظهارات او را هم بشنوند و در كنار گفته‌های مدیر و معاون پرورشی مدرسه قرار بگیرد.»

قاسمی‌زاده با اشاره‌ به اینكه تمامی گفته‌ها با استناد به صحبت‌های خود دانش‌آموز است، ادامه می‌دهد: «به گفته خود نرگس، معاون پرورشی برای كوتاه‌كردن موی سرش او را به اتاقی برده و این كار در معرض دید سایر دانش‌آموزان اتفاق نیفتاده، البته مادر نرگس هم گفته‌های او را تایید كرده است.» به ‌گفته قاسمی‌زاده نخستین اقدام پس از مراجعه به منزل دانش‌آموز این بود که از معاون پرورشی دبستان گلستان خواسته شد به اداره آموزش‌وپرورش مراجعه و اظهاراتش را در این مورد ثبت کند. در گام بعدی معاون پرورشی تعلیق شد و تا زمانی که هیأت‌ رسیدگی به تخلفات رأی صادر کند، این فرد حق حضور در هیچ مدرسه‌ای را ندارد.

معاون مدیركل و مدیر آموزش‌وپرورش آبادان ادامه می‌دهد: «پرونده این معاون تشكیل شده، والدین این دانش‌آموز در اداره حضور پیدا كردند و اظهارات‌شان در مورد این ماجرا به صورت كتبی ثبت شده است، البته مسأله‌ای كه در این میان وجود دارد، این است كه خانواده این دانش‌آموز پایین شكایت خود نكته‌ای را نوشته‌اند که دانش‌آموز بعد از این ماجرا دچار حمله آسم عصبی و شب در بیمارستان بستری شده است. نكته‌ای كه باعث تعجب ما شد، روزی كه به منزل آنها رفتیم، صحبتی از بستری‌شدن نشد. البته بعد از این موضوع با خواهر دانش‌آموز كه از طرف خانواده برای تنظیم شكایت مراجعه كرده بود، تماس گرفتیم و مسأله بستری‌شدن را جویا شدیم كه در پاسخ به ما گفت، نرگس همیشه از اسپری آسم استفاده می‌كند و غروب برای خرید اسپری مراجعه كردیم و اینگونه نبوده است كه در بیمارستان بستری شود. البته خواهر نرگس در پاسخ به این سوال كه چه كسی بستری‌شدن را پایین اظهارات اضافه كرده است، گفت که آنها این موضوع را به اظهارات اضافه نكرده‌اند و نمی‌دانند چه كسی این نكته را یادآور شده است.»

قاسمی‌زاده با اشاره به این نكته كه خانواده دانش‌آموز شكایتی را هم به مراجع قضائی داشته‌اند، می‌گوید: «خانواده دانش‌آموز شخصا شكایتی را علیه معاون پرورشی مدرسه تنظیم و به مراجع قضائی ارجاع داده‌اند، این درحالی است كه چند ساعت پیش نامه‌ای تایپ و امضاشده از طرف پدر دانش‌آموز به اداره آموزش‌وپرورش رسیده است خطاب به دادیار شعبه دوم دادسرا مبنی بر اینكه هیچ‌گونه شكایتی ندارد و از نظر او این پرونده مختومه است، البته این نامه را به شعبه دو دادسرا برده‌ایم تا تأیید شود و جوسازی‌ها در این مسأله صورت نگیرد.»

روایت خواهر نرگس از ماجرای دبستان گلستان آبادان

«نرگس» دانش‌آموز مقطع ششم است و در دبستان گلستان آبادان تحصیل می‌كند كه ماجرای كوتاه‌كردن مویش توسط معاون پرورشی مدرسه، این روزها به سرخط خبرها تبدیل شده. ماجرایی که به شکایت از معاون مدرسه و بازشدن پرونده قضائی کشیده شد. «مروارید» خواهر نرگس در گفت‌وگو با «شهروند» روند شکایت از معاون مدرسه را تشریح می‌کند.

شما چطور از ماجرا اطلاع پیدا كردید؟
از سركار كه رسیدم خانه متوجه شدم كسی در خانه نیست و پرس‌وجوها نشان از این داشت كه نرگس را برده‌اند دكتر. نرگس اسپری آسمش را در مدرسه جا گذاشته بود. بعد فهمیدم که چه اتفاقی در مدرسه برایش افتاده. روزی كه موهای نرگس را كوتاه كرده بودند، از شدت استرس نفسش‌ بالا نمی‌آمد و با موهایش در دست به خانه آمده بود. ما اصالتا كُرد هستیم و در فرهنگ ما اگر زنی اشتباهی مرتكب شود یا سنگسارش می‌كنند یا موهایش را كوتاه می‌كنند. همه ما از این ماجرا شوكه شده‌ایم.

  مسئولان مدرسه براین مسأله تاكید داشتند كه قبل از این ماجرا در مورد كوتاهی مو به «نرگس» تذكر داده بودند.
نه نرگس و نه خانواده در این زمینه تذكری از مدرسه نگرفته بودند و اصلا این مسأله درست ندارد. اگر تذكری در این مورد داده می‌شد، بی‌شك بعد از این ماجرا ما هیچ‌گونه پیگیری نمی‌كردیم.

گفته می‌شود تنها دو سانت از موهای نرگس كوتاه شده.
موهای نرگس تا روی كمرش است و اینگونه نیست كه یكی، دو سانت از آن كوتاه شده باشد بلكه معاون پرورشی موهای نرگس را از نصفه قیچی کرده است.

  واکنش مسئولان مدرسه چه بود؟
بعد از این ماجرا مسئولان مدرسه به منزل ما آمدند و اجازه نمی‌دادند در مورد این مسأله با جایی صحبت كنیم. بارها با مدیر آموزش‌وپرورش و رئیس کلانتری و... برای گرفتن رضایت به منزل ما مراجعه كردند، از آنجایی كه معاون پرورشی باردار است، مادرم كمی حساس شده و دلش به رحم آمد اما من اجازه نمی‌د‌هم رضایت بدهند، چون این خانم باید پاسخگوی كار اشتباهی كه كرده‌اند، باشند. من از آموزش‌وپرورش هم پرسیدم كه آیا اولیای مدرسه حق چنین كاری را دارند یا خیر؟ كه گفتند بخشنامه شده است موهای دانش‌آموز حتی اگر شپش داشته باشد، بدون اجازه اولیای دانش‌آموز، نمی‌توان آن را کوتاه کرد. تنها حقی كه اولیای مدرسه دارند این است كه اجازه ندهند دانش‌آموز به مدرسه نیاید.

  شرایط روحی نرگس بعد از این ماجرا چطور است؟
نرگس از لحاظ روحی ضربه خورده است و علاقه‌ای ندارد به مدرسه برود. چهار‌سال پیش نرگس از یك ساختمان چهارطبقه سقوط کرد. از آن حادثه به بعد دچار استرس عصبی شده. بعد از آن ماجرا از شدت استرس موهای نرگس سكه‌ای می‌ریخت. دو‌سال طول درمان گرفتیم و برای درمان آن به شهرهای مختلف مراجعه كردیم. به تهران، اراك، شیراز و اصفهان رفتیم. برنامه‌های زیادی را اجرا كردیم تا از استرسش كاسته شود و موهایش شروع به رشد كند. بعد از این موضوع همه ما روی موهای نرگس حساس بودیم، چون در طول درمان نرگس خیلی اذیت شد و بچه‌ها او را كچل صدا می‌زدند و همیشه از این می‌ترسید كه موهایش رشد نكند. زمانی كه موهایش رشد كرد، موهایش را خیلی دوست داشت.

مسئولان آموزش‌وپرورش مدعی‌اند نامه‌ای از طرف پدر شما به آموزش‌وپرورش رسیده مبنی بر اینكه شكایتی در این مورد ندارد و از نظر آنها این پرونده مختومه است.
من از طرف پدر و مادرم برای تنظیم شكایت اقدام كرده‌ام و هیچ‌كدام از اعضای خانواده اقدامی در راستای مختومه‌شدن پرونده نداشته‌اند و نامه‌ای از طرف پدرم با این مضمون به آموزش‌وپرورش ارایه نشده است.