خبری از ترسالی نیست؛ سال گذشته همه ایران خشک بود

نیو صدر: با دو سال بارش باران، قول دادند که خشکسالی تمام می‌شود، گفتند ترسالی شروع می‌شود و روزهای خوب محیط‌زیست، کشاورزان، صنایع و ... فرا می‌رسد تا احتمالا راه برای پروژه‌های تخریب مثل سدسازی‌ها دوباره هموار شود؛ اما آنچه پارسال به طور پنهان هم زمان با پاندمی در ایران رخ داد تمام این ادعاها را زیر سوال برد.

اطلاعات مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی، نشان می‌دهد که سال ۱۳۹۹ در ایران، همه مناطق کشور بدون استثنا، درگیر خشکسالی بودند، و حتی در برخی مناطق نزدیک به ۱۰۰درصد کمتر از میانگین بلندمدت باران بارید، یعنی تقریبا هیچ خبری از باران نبود.

به شکل میانگین و بلندمدت هر سال آبی تا ابتدای فروردین در کشور ۱۶۵.۴میلیمتر باران می‌بارد، اما از ابتدای سال آبی (ابتدای مهر) تا تاریخ ۳۰ اسفند سال ۱۳۹۹ در کشور ۱۰۸.۲ میلی‌متر باران باریده است؛۳۴.۶ میلیمتر باران کمتر از آنچه هر سال در ایران به طور میانگین باران می‌بارد.

در سیستان تنها ۵ میلی‌متر باران بارید

مقایسه میزان بارندگی از ابتدای مهر ماه تا اوایل فروردین نشان می‌دهد که همه استان‌های کشور در شش ماه گذشته با کم‌بارشی روبرو شدند، این بارندگی کم در برخی مناطق میزان کمی با میانگین بلندمدت بارندگی در کشور فاصله ندارد، اما در برخی مناطق اعداد بسیار نگران‌کننده هستند.

احد وظیفه، رییس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، به خبرآنلاین می‌گوید: «به طور کلی، حوزه شمال غرب و شمالی، تقریبا در شرایط نزدیک نرمال بودند، وضعیت در استان غرب زیر نرمال بود اما آنومالی شدیدی ندارند. اما استان‌های جنوبی و نیمه شرقی به شدت آنومالی بارش دارند که از ۴۰ تا ۹۰ درصد متغیر است.»

براین اساس سیستان‌وبلوچستان با شدیدترین خشکسالی هواشناسی روبرو شد و میزان بارندگی در آن تا تاریخ ۳۰ اسفند، ۹۲.۹ درصد کمتر از میانگین بود؛ در سیستانی که سال‌هاست با بحران آب روبرو شده است از ابتدای مهر ماه تا آخر اسفند تنها ۵ میلی‌متر باران بارید، عددی وحشتناک که زندگی هزاران نفر را با بحران‌های بزرگی روبرو کرده است.

بعد از سیستان‌وبلوچستان، هرمزگان با شدیدترین خشکسالی سال گذشته روبرو شد، به طوری که از ابتدای سال آبی در این استان ۱۱.۹ میلی‌متر باران باران بارید؛ ۹۰.۶درصد کمتر از میانگین بلندمدت.

وظیفه می‌گوید: «با توجه به اینکه فرصت بارندگی‌ها تمام شده و برای دو هفته ابتدای فروردین هم بارشی در مناطق جنوبی و شرقی پیشبینی نشده است، می‌توانیم بگوییم که امسال خشکسالی بسیار وخیم و شدیدی در جنوب و شرق کشور حاکم است، با بررسی هرکدام از شاخص‌ها به این نتیجه می‌رسیم که وضعیت برای این مناطق بسیار ناراحت کننده‌ است.»

گرما و آب شدن برف‌ها، پیشبینی‌ها نگران کننده‌اند

بعد از بارندگی، دیگر عامل موثر بر خشکسالی دماست، متاسفانه از این نظر هم در بیشتر مناطق کشور میانگین دما در سال آبی بیشتر از میانگین بلندمدت بود و تنها در گلستان و خراسان جنوبی شرایط فرق داشت. به طول کلی از اول مهر تا ۳۰ اسفند، دمای کشور ۰.۶ درجه گرمتر از میانگین بود.

وظیفه در این رابطه توضیح می‌دهد: «دما در این مدت بالاتر از نرمال بود و در نتیجه تبخیر زیاد می‌شود. البته که در جنوب کشور دیگر روی سطخ آبی برای تبخیر شدن هم وجود ندارد. در بهمن میانگین دما ۳ تا ۳.۵ درجه بالاتر از نرمال بود، البته این روند در همه جای دنیا حاکم است، افزایش دما باعث ذوب بیشتر برف و کاهش مساحت پوشش برف می‌شود و ذخیره آبی را برای فصل خشک کاهش پیدا می‌کند. وضع پوشش برف هم کمتر از قبل است، به خصوص در حوزه زاگرس جنوبی مقدار پوشش برفی به شدت پایین است.»

انگار باران در راه نیست

از طرفی دیگر پیشبینی‌های هواشناسی نشان می‌دهد که احتمالا در ماه‌های آینده هم قرار نیست، کم‌بارشی سال گذشته جبران شود و خشکسالی شدید در مناطق شرقی و جنوبی کشور ادامه دارد.

به گفته کارشناسان پیشبینی‌های بلندمدت هواشناسی حدود ۶۰ تا ۷۰درصد قابل اعتماد هستند.

وظیفه توضیح می‌دهد: «براساس این پیشبینی‌های بلندمدت تا سه ماه ماه آینده بارندگی ها در کل کشور کمتر از نرمال و در  نیمه جنوبی و شرقی به شدت زیر نرمال است. چشم انداز آینده نشان از بهتر شدن شرایط نمی‌دهد. ضمن این که نزدیک به فصل گرم هستیم و در این فصل در جنوب کشورباران نداریم، مگر بارش‌های تابستانی در جنوب سیستان و بلوچستان که ممکن است شاهد آن باشیم. ناراحت هستم که این طور بیان می کنم، اما این خبر ناگوار را باید اعلام کنم که کشور ما دچار خشکسالی و خشکسالی شدید است.»

«کسانی که از ترسالی خبر دادند باید پاسخگو باشند»

این خبر جدیدی نیست، اما افزایش بارندگی‌ها در دو سال قبلی باعث شده بود تا گروهی مدعی شوند که دوره خشکسالی در کشور به پایان رسیده و ایران وارد دوره ترسالی شده است.

برای مثال در بهمن سال ۱۳۹۸، قاسم تقی زاده خامسی معاون وزارت نیرو گفته بود که “سیل باعث شده که استان‌هایی مانند سیستان‌وبلوچستان، کرمان، یزد و فارس که قبلا جزء استان‌های کم آب و گرفتار خشکسالی به شمار می‌رفتند جزء استانهای دارای دوره ترسالی محسوب شوند.”

اما یک سال بعد از این ادعا و در سال ۱۳۹۹ شرق کشور درگیر خشکسالی شدیدی شد، خشکسالی که باعث شده در استان سیستان و بلوچستان تنها از ابتدای سال آبی تاکنون تنها ۵میلی‌متر باران ببارد.

رییس مرکز ملی خشکسالی می‌گوید: «خیلی خوشبین نباشیم که با دو سال بارندگی بگوییم خشکسالی تمام شده است، کشورهای منطقه نیمه بیابانی هستند و صرفا بخاطر وجود البرز و زاگرس شرایط ما نسبت به عربستان و عراق تغییر کرده است. حالا کسانی که گفتند ترسالی می‌شود باید پاسخگو باشند، آن‌ها ذهن جامعه را به بی‌راهه کشیدند، این صحبت که از خشکسالی خارج شدی منطقی نیست.»